Anksiyete Nedir? Anksiyete Tedavisi Nasıldır?

Anksiyete bozukluğu olan kişiler genellikle tekrarlayan endişeli düşüncelere, gerginlik ve huzursuzluk hissine sahiptir. Bazı durumlardan endişe duyarak kaçınabilirler. Konsantre olmakta veya uyumakta zorluk çekebilirler. Ayrıca terleme, titreme, baş dönmesi veya hızlı kalp atışı gibi fiziksel belirtiler de gösterebilirler.

Herkes hayatının bir noktasında kaygı duygusu yaşar. Örneğin bir sınava girmek ya da iş görüşmesine girmek konusunda endişeli hissedebilirsiniz. Böyle zamanlarda kaygılı hissetmek tamamen normaldir. Ancak bazı insanlar endişelerini kontrol etmekte zorlanırlar. Kaygı duyguları daha kalıcıdır ve sıklıkla günlük yaşamlarını etkiler.

Yaygın anksiyete bozukluğu, tek bir spesifik olaydan ziyade çok çeşitli durumlar ve konular hakkında endişe duymanıza neden olan uzun vadeli bir durumdur. Bu kişiler günün çoğunda kendilerini kaygılı hissederler ve genelde en son ne zaman rahatlamış hissettiklerini hatırlamakta zorlanırlar. Bir endişe verici düşünce çözülür çözülmez, farklı bir konuyla ilgili bir başkası ortaya çıkabilir.

Belirli zamanlarda kaygı hissetmek tamamen normal olsa da, kaygı günlük yaşamınızı etkiliyorsa veya sıkıntı yaşamanıza neden oluyorsa mutlaka bir psikiyatriste ve psikoloğa başvurun.

Bunun hala kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ancak çeşitli faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir.

Araştırmalara göre etkili olan bazı faktörler:

• Aile öyküsü: Ailenizde zihinsel sağlık sorunları olan bireyler varsa, anksiyete bozukluğu geliştirme olasılığınız daha yüksektir.
• Her türlü istismar (fiziksel, cinsel, sözlü veya aile içi istismar gibi).
• Artrit gibi uzun süreli ağrılı bir sağlık durumuna sahip olmak.
• Uyuşturucu veya alkol kötüye kullanımı geçmişine sahip olmak.
• Belirli bir kişilik tipine sahip olmak, örneğin: mükemmeliyetçi olmak, düşük öz saygıya sahip olmak veya kontrol sahibi olma ihtiyacı.
• Hayatı tehdit eden olaylar.
• Hamilelik ve doğum (hamile kişi veya eşi için)

Anksiyetenin günlük yaşamınızda önemli bir etkisi olabilir ancak belirtilerinizi hafifletebilecek birkaç farklı tedavi mevcuttur. 

Anksiyete bozuklukları için tedavi seçenekleri şunlardır:

Konuşma terapileri - Psikolojik tedaviler

Konuşma terapileri, düşünme şeklimizi değiştirmemize ve hayatın zorluklarıyla daha iyi başa çıkmamıza yardımcı olabilir. Kaygımızın ardındaki nedenleri ele almamıza, kökenine inmemize ve kaygının geri dönmesini engellememize yardımcı olabilirler. 

Psikolojik terapilerin uzun vadede anksiyete ve nüksetmeyi önleme konusunda en etkili tedavi olduğu bulunmuştur. 

Anksiyete için çok çeşitli psikolojik tedaviler vardır:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Maruz Bırakma Terapisi (davranış terapisi)

Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi

Kişilerarası Terapi (ilişkilere odaklanma)

Kabul ve Kararlılık Terapisi (farkındalık gibi)

Anlatı Terapisi (hayatınızı anlatmak için kullandığınız hikayeler)

Psikanaliz

Pozitif Psikoloji

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Kaygıyı tedavi etmek için kullanılan en yaygın konuşma terapisi türlerinden biri bilişsel davranışçı terapidir. BDT ile düşüncelerinizi ve duygularınızı anlamanıza yardımcı olacak bir terapistle çalışırsınız. Daha sonra sizi nasıl etkilediklerini değiştirmenin yollarını keşfetmenize yardımcı olurlar. Ayrıca rahatlamanıza ve günlük yaşamla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olacak pratik teknikleri de öğrenirsiniz.

BDT, dünyaya ve kendimize bakışımızdaki olumsuz kalıpları ve çarpıklıkları ele alır. BDT'nin temel önermesi dış olayların değil, düşüncelerimizin hissetme şeklimizi etkilemesidir. Başka bir deyişle nasıl hissettiğinizi belirleyen içinde bulunduğunuz durum değil, duruma ilişkin algınızdır.

Bu terapinin amaçları:

- Ne zaman endişeli olduğunuzu ve bunun vücutta nasıl bir his olduğunu tanımayı öğrenmek.

- Kaygı ve paniği ortadan kaldırmak için başa çıkma becerilerini ve rahatlama tekniklerini öğrenmek.

- Korkularınızla yüzleşmek (hayalinizde ya da gerçek hayatta).

Maruz Bırakma Terapisi 

Kaygı hoş bir duygu değildir, dolayısıyla eğer yapabiliyorsanız bundan kaçınmanız doğaldır. İnsanların bunu yapmanın yollarından biri onları endişelendiren durumlardan uzak durmaktır. Aslında korkularınızdan kaçınmak çoğu zaman onları daha da güçlendirir.

Maruz bırakma terapisi, adından da anlaşılacağı gibi, sizi korktuğunuz durumlara veya nesnelere maruz bırakır. Buradaki fikir, tekrarlanan maruz kalmalar yoluyla, durum üzerinde artan bir kontrol hissi hissedeceğiniz ve endişenizin azalacağıdır. Maruz bırakma iki yoldan biriyle yapılır: Terapistiniz sizden korkutucu durumu hayal etmenizi isteyebilir veya bununla gerçek hayatta yüzleşebilirsiniz. Maruz bırakma terapisi tek başına kullanılabileceği gibi bilişsel davranışçı terapinin bir parçası olarak da yapılabilir.

İlaç Tedavisi 

İlaç tedavisi bazı semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olabilir. Ancak kaygınızın temel nedenini çözmeniz pek mümkün değildir. Doktorunuz konuşma terapisinin yanı sıra ilaç almayı da denemenizi önerebilir.

- Antidepresanlar, genellikle sertralin, essitalopram ve paroksetin gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar).

- Anksiyete için propranolol gibi beta blokerler fiziksel semptomlara yardımcı olur.

- Diazepam gibi benzodiazepinler.

Tedaviyle birçok kişi kaygı düzeylerini kontrol edebilir. Ancak bazı tedavilere uzun süre devam edilmesi gerekebilir ve belirtilerinizin kötüleştiği dönemler olabilir.

Anksiyete için yararlı olabilecek çok çeşitli kendi kendine yardım önlemleri ve terapileri vardır. Kaygınızın türüne ve ciddiyetine bağlı olarak, kendi kendine yardım veya alternatif terapiler tek başına veya psikolojik tedaviler veya ilaçlarla birlikte kullanılabilir.

Anksiyete için yararlı olabilecek kendi kendine yardım ve tamamlayıcı terapiler şunları içerir:

• Düzenli egzersiz yapmak
• Sigarayı bırakmak
• Fiziksel sağlığınıza dikkat etmek
• İyi beslenmek (dengeli ve düzenli)
• Omega-3 desteği almak (doktor kontrolünde)
• D vitamini almak (doktor kontrolünde)
• Meditasyon yapmak
• Yoga yapmak
• Masaja gitmek
• Gevşeme ve nefes alma teknikleri öğrenip uygulamak
• Alkol ve uyuşturucudan kaçınma

Sağlıklı bir yaşam tarzı kaygı bozukluğunuzu yönetmenize yardımcı olabilir.

• Düzenli egzersiz yaptığınızdan emin olun. 10 dakikalık kısa bir yürüyüş bile nasıl hissettiğinizi iyileştirmenize yardımcı olabilir. Uzun süredir egzersiz yapmadıysanız, sizin için neyin güvenli olduğunu doktorunuza danışın.
• Bazı insanlarda kaygıyı artırabilen ve uyku düzenini değiştirebilen kafeini azaltın. Özellikle akşam 6'dan sonra çay, kahve, kola, enerji içecekleri ve çikolatadan kaçının.
• Kullandığınız alkol, sigara ve uyuşturucu miktarını sınırlayın. Mümkünse hiç kullanmayın.
• Sağlıklı beslenme seçimleri yapın.
• Yeterli uyku almaya gayret edin.
• Kendinize zaman ayırın. Başlangıçta hoşunuza gitmese bile, daha önce keyif aldığınız etkinliklere ve eğlencelere katılmaya çalışın.
• Farkındalık ve meditasyon gibi rahatlama tekniklerini kullanın.
• Nefes almak fiziksel semptomlarınıza yardımcı olabilir. Kontrollü nefes egzersizleri semptomların kötüleşip panik atağa dönüşme riskini azaltabilir. Nefes egzersizlerini öğrenin.

• Bozukluğunuz hakkında bilgi edinin. Doktorunuzla veya akıl sağlığı uzmanınızla konuşun. Özel durumunuza neyin sebep olabileceğini ve hangi tedavilerin sizin için en iyi olabileceğini öğrenin. 
• Ailenizi ve arkadaşlarınızı dahil edin ve onlardan destek isteyin.
• Tedavi planınıza sadık kalın. İlaçları belirtildiği gibi alın. Terapi randevularına uyun ve terapistinizin size verebileceği görevleri tamamlayın. Tutarlılık, özellikle ilaçlarınızı alırken büyük bir fark yaratabilir.
• Harekete geçin. Kaygınızı neyin tetiklediğini veya strese neden olduğunu öğrenin. Bu durumlarda endişeli duygularla başa çıkmaya hazır olmak için ruh sağlığı uzmanınızla geliştirdiğiniz stratejileri uygulayın.
• Bir günlük tutun. Kişisel yaşamınızı takip etmek, sizin ve ruh sağlığı sağlayıcınızın, strese neyin neden olduğunu ve neyin daha iyi hissetmenize yardımcı olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
• Sosyalleşin kendinizi izole etmeyin. Endişelerinizin sizi sevdiklerinizden veya sevdiğiniz aktivitelerden ayırmasına izin vermeyin.

Randevunuzdan önce aşağıdakilerin bir listesini yapın:

• Kaygı belirtileriniz. Ne zaman ortaya çıktıklarını, herhangi bir şeyin onları daha iyi veya daha kötü hale getirip getirmediğini ve günlük aktivitelerinizi ve etkileşimlerinizi ne kadar etkilediklerini not edin.
• Strese ne sebep olur? Son zamanlarda karşılaştığınız büyük yaşam değişikliklerini veya stresli olayları ekleyin. Ayrıca geçmişte veya çocukken yaşadığınız travmatik deneyimleri de not edin.
• Ailede akıl sağlığı sorunları öyküsü. Anne babanızın, büyükanne ve büyükbabanızın, kardeşlerinizin veya çocuklarınızın herhangi bir zihinsel sağlık sorunuyla mücadele edip etmediğini yazın.
• Sahip olduğunuz diğer sağlık sorunları. Hem fiziksel koşulları hem de zihinsel sağlık sorunlarını ekleyin.
• Aldığınız tüm ilaçlar. İlaçları, vitaminleri, bitkileri veya diğer takviyeleri ve dozlarını ekleyin.