İntihar Düşünceleri ve İntiharın Önlenmesi

İntihar kasıtlı olarak kendi hayatına son verme eylemidir. İntihar düşüncesi psikolojik, sosyal, çevresel veya durumsal faktörlerin sonucu olabilir. İntihar etmeyi düşünen veya planlayan kişinin konuşmasında, duygularında ve davranışlarında bazı değişiklikler görülebilir. Suçluluk veya utanç duygularından, başkalarına yük olmaktan ve ölümden sıklıkla bahsedebilir.

• Dayanılmaz duygusal acı
• Aşırı endişeli ve üzgün 
• Öfke dolu veya tedirgin
• Kapana kısılmış, umutsuz ya da yaşamak için bir nedenin olmadığını
• Ruh halindeki ciddi dalgalanmalar veya ruh hali değişimleri

• Arkadaşlardan veya aileden kendini çeker, uzaklaşır
• Alkol veya uyuşturucuyu daha sık kullanır
• Çok fazla veya çok az uyur
• Daha fazla/daha az yemek yemeye başlar-iştah değişir
• Tehlikeli riskler almaya başlar-emniyet kemeri takmadan hızlı araba sürmek gibi
• Ölmenin yollarını araştırır
• İntiharları için bir plan yapar
• Silah satın alır
• Bir vasiyetname hazırlar
• Önemli eşyaları veya parasını verir
• Vedalaşır

İntihar etmeyi düşünen herkes bu uyarı işaretlerini göstermez. Bazen işaretler hafif olabilir ve dışarıdan hiç anlaşılmayabilir.

İntihar düşüncesinin çoğu zaman tek bir nedeni yoktur farklı yaşam olaylarının, düşüncelerin ve duyguların birleşimi nedeniyle ortaya çıkar.

Bazen aile üyeleri veya arkadaşlar, bir kişinin intihar düşüncesine sahip olduğuna dair işaretler olduğunu fark edebilir. Bu gibi durumlarda yapılabilecekler:

• Onlarla özel olarak sakin bir şekilde konuşmak ve ilgilendiklerini ifade etmek
• Söylediklerini ciddiye almak ve onlara hayatlarının önemli olduğunu anlatıp destek vermek
• Silah ve uyuşturucu gibi tehlikeli nesneleri ulaşabilecekleri yerden kaldırmak

Belirtileri Göz Ardı Etmeyin

Belki de çocuğunuz sadece kötü bir gün geçiriyordur ama izlemede kalın belirtiler haftalarca veya günlerce sürüyorsa bunun geçici bir ruh hali olduğunu düşünmeyin.

Araştırmalar intihar sonucu ölen 10 gençten 9'unun depresyon gibi zihinsel sağlık sorunlarıyla mücadele ettiğini gösteriyor. Ancak unutmayın herhangi bir akıl sağlığı sorunu tanısı konmamış gençler de risk altında olabilir. Bazen intihar girişiminde bulunan gençlerin altta yatan bir sorunları yoktur. Ancak kendi hayatlarına son vermeyi düşündüklerinin sinyallerini verebilirler bunlara karşı dikkatli olun.

Çocuğunuz Konuşmadığında Bile Dinleyin

Akıl sağlığı veya intihar konusunu ilk kez gündeme getirdiğinizde ergenlik çağındaki çocuğunuz cevap vermezse veya geçiştirirse şaşırmayın. Çocuğunuz ilk başta sessiz olsa bile eylemlerinin sözlerden daha yüksek sesle konuşabileceğini unutmayın.

Çocuğunuzun uyku düzenindeki, iştahındaki ve sosyal aktivitelerindeki büyük değişiklikleri izleyin. Özellikle arkadaşlarıyla takılmaktan veya aktivitelere katılmaktan hoşlanan çocuklar için kendini izole etmek ciddi zorluk yaşadığının işareti olabilir.

Çocuğunuz okul ödevleri, ev işleri ve diğer sorumlulukları yaparken normalden daha fazla zorlanıyorsa bunlar göz ardı etmemeniz gereken diğer işaretlerdir.

Çocuğunuzun henüz hesaba katmadığınız intihar riskleriyle karşı karşıya olabileceğinin farkına varın. Birçok ebeveyn şunu merak ediyor: Çocuğum gerçekten intihar riski altında olabilir mi? Maalesef cevap evet. 

Her yıl her ırktan, etnik kökenden, cinsiyet kimliğinden, cinsel yönelimden, gelir seviyesinden ve toplumsal kökenden genç intihar nedeniyle ölmektedir. İntihar, 10 ila 24 yaş arası gençler arasında ikinci önde gelen ölüm nedenidir.

• Sevilen birinin ölümü, boşanma, askere alınma, sınır dışı edilme veya hapsedilme 
• Depresyon veya diğer ruhsal hastalıklar
• Boşanma, sevilen birinin kaybı, ekonomik kaygılar dahil olmak üzere yaşamdaki önemli stres etkenleri veya zorluklar
• Kanser gibi kronik veya hayatı tehdit eden sağlık durumları
• Okulda veya işte izolasyon veya zorbalık
• İntihar girişimleri öyküsü
• Ailede intihar, madde bağımlılığı veya ruhsal hastalık öyküsü
• Kronik ağrı
• Cezaevinden yeni tahliye
• Cinsel veya fiziksel istismar da dahil olmak üzere aile içi şiddete maruz kalma
• Başkalarının intihara yönelik davranışlarına doğrudan veya dolaylı maruz kalma
• Evde silah bulunması
• Cinsiyet kimliği veya cinsel yönelim nedeniyle ayrımcılık, reddedilme veya düşmanlık
• Irkçılık, ayrımcılık ve ilgili eşitsizlikler ve stres etkenleri
• Stigma (akıl sağlığı veya intihar hakkında konuşmanın yanlış veya utanç verici olduğu inancı)
• Şiddete veya aile içi şiddete tanık olmak veya deneyimlemek
• Endişe ve güvensizliğe neden olan finansal zorluklar
• Okulda veya arkadaş grubunda intihar
• Partnerinden ayrılma, sosyal bağlantılarda değişiklik, akademik hayal kırıklığı veya büyük bir sağlık sorunu gibi yaşamı değiştiren önemli olaylar

İntihara meyilli hissettiğinizde bu his çok bunaltıcı olabilir. Bu duygulara göre hareket etmekten başka seçeneğiniz yokmuş gibi hissedebilirsiniz. Düşünceleri veya duyguları ortadan kaldıracak hiçbir şeyin olmadığını ya da acının durmasının tek yolu bu olacağına inanabilirsiniz.

Acı hisleriniz çok gerçek. Ancak geçeceğini bilmek önemlidir. Hiçbir şeyin faydası olmayacakmış gibi hissedilebilir. Ancak yapabileceğiniz şeyler var ve bunları denedikten sonra farklı hissedebilirsiniz. Mesela:

• Geleceğe çok fazla odaklanmak yerine, bu anı veya bu günü atlatmaya çalışabilirsiniz.
• Daha önce de böyle hissetmiş olabilirsiniz ve geçmiş olabilir. Bu duygunun geçici olduğunu ve muhtemelen geçeceğini hatırlamayı deneyin.
• Bugün karar vermeyin. Şu anda düşüncelerinize göre hareket etmenize gerek yok.
• Bu düşünceleri daha önce de düşünmüş olabilirsiniz, ancak bugün başa çıkma konusunda kendinizi daha az yetenekli hissediyor olabilirsiniz. Ancak birkaç gün içinde bu durumla daha kolay başa çıkabileceğinizi fark edebilirsiniz. 

• Gelecek hakkında düşünmemeye çalışın; sadece bugünü atlatmaya odaklanın
• Uyuşturucu ve alkolden uzak durun
• Kendinizi bir arkadaşınızın evi gibi güvenli bir yere atmaya çalışın
• Diğer insanların yanında olun 
• Nasıl hissettiğiniz hakkında birisiyle konuşmanız faydalı olabilir
• Evcil hayvanınızla vakit geçirmek gibi genellikle hoşunuza giden bir şey yapın
• Profesyonel destek alın
• Olumlu dikkat dağıtıcı şeyler bulun. Hoşunuza giden aktiviteler, karanlık düşünceleri hafifletmeye yardımcı olabilir ve hatta yaşamaya devam etmek için nedenleri hatırlamanıza yardımcı olabilir. Mesela köpeğinizi uzun bir yürüyüşe çıkarmak onun koşulsuz sevgisini ve arkadaşlığını size hatırlatabilir.
• Kişisel bakıma odaklanın. Fiziksel ihtiyaçlarınızı karşıladığınızdan emin olmak intihar düşüncelerini mutlaka azaltmayabilir. Ancak fiziksel ihtiyaçlarınız karşılandığında bunları yönetmenin daha kolay olduğunu görebilirsiniz. Elinizden geldiğince dengeli yemekler yemeye çalışın ve susuz kalmayın, biraz fiziksel aktivite yapın ve her gece 7 ila 9 saat uyumayı hedefleyin.
• Uzun vadeli en önemli koruyucu faktör zihinsel sağlığı iyileştirmektir. Dayanıklılık oluşturmak kişinin günlük zorlukların yanı sıra yaşamdaki zor dönemlerin üstesinden gelmesine yardımcı olduğundan kişinin zihinsel sağlığının korunmasına da yardımcı olur.

Nadir durumlarda, bazı antidepresan ilaçlar, özellikle bunları ilk kez almaya başladığınızda, intihar düşüncelerinin arttırma riski taşıyabilir.

Antidepresan veya başka psikolojik ilaç kullanırken intihar düşünceleriniz varsa, hemen psikiyatristiniz veya reçete yazan klinisyeninizle iletişime geçin.

Bir ilacı durdurmak veya profesyonel rehberlik olmadan dozunuzu değiştirmek asla iyi bir fikir değildir, çünkü bu intihar düşüncelerini daha da kötüleştirebilir. Ayrıca yoksunluk semptomlarına da yol açabilir.