Hayal Kurma Hastalığı (Maladaptive Daydreaming) Nedir?

Herkes hayal kurar; bu yaratıcılığı artırır ve sorun çözmeye yardımcı olur. Normal hayaller kontrol edilebilir. Maladaptive daydreaming ise bir kaçış mekanizmasıdır. Kontrolsüzdür ve kişinin yaşam kalitesini düşürür. Bu hayaller o kadar canlıdır ki, kişi gerçek hayatından kaçmak için hayali bir dünyaya sığınır.

Maladaptive daydreaming genellikle başka psikolojik sorunların bir yansımasıdır. Bir tür başa çıkma mekanizmasıdır. Şunlarla ilişkili olabilir:

• Travma veya TSSB: Çocukluk travmaları, fiziksel veya duygusal istismar gibi geçmişte yaşanan travmatik olaylar, kişinin gerçek dünyadan kaçarak hayali bir dünyada güvenlik ve kontrol bulma ihtiyacı duymasına neden olabilir.
• Anksiyete ve Depresyon: Gerçekliğin kaygı ve üzüntüsünden uzaklaşma.
• Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB): Tekrarlayıcı düşünce kalıplarına benzer yapıda olması.
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Dikkatini sürdürmekte zorlanan bireyler, zihinsel olarak daha uyarıcı olan hayali dünyalara yönelebilirler.

Bu durumun bazı belirtileri şunlardır:

• Kontrol Kaybı: Canlı ve Ayrıntılı Hayal kurmayı durduramama.
• Fiziksel Hareketler: Yürüme, sallanma gibi tekrarlayıcı hareketler.
• Gerçeklikten Kopma: Hayali karakterler veya dünyalar yaratma.
• Günlük Yaşamı Etkileme: Derslere, işe veya sosyal hayata odaklanamama.

Maladaptive daydreaming, belirli bir grubu hedeflemez, ancak bazı kişilerde daha yaygın görülür. Bu durum genellikle altta yatan başka bir sorunun belirtisi veya başa çıkma mekanizmasıdır.

• Travma Yaşayanlar: Çocuklukta fiziksel veya duygusal travma yaşayanlarda sık görülür. Hayal kurma, bu kişiler için gerçeklikten kaçış ve güvenli bir sığınak olabilir.
• Depresyon ve Anksiyete Sahipleri: Kaygı veya depresyonu olanlar, gerçek hayatın zorluklarından kurtulmak için hayal dünyasına sığınma eğilimindedir.
• OKB ve DEHB Olanlar: Bu bozukluklara sahip kişilerde, tekrarlayan ve kontrolsüz düşünce kalıpları nedeniyle maladaptive daydreaming daha sık yaşanabilir.
• Yalnız Hissedenler: Sosyal ilişkileri zayıf olanlar, hayal kurarak arkadaşlık veya sevgi gibi duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya çalışabilir.
• Gençler: Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki yoğun duygusal değişimler, bu durumun ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.

Hayal kurma hastalığı (Maladaptive Daydreaming), doğrudan teşhisi zor bir durumdur çünkü ruh sağlığı tanı rehberlerinde (DSM-5 gibi) resmi bir bozukluk olarak yer almaz. Bu nedenle, teşhis süreci, bir ruh sağlığı uzmanının detaylı değerlendirmesi ile başlar. Uzman, kişinin yaşadığı belirtileri ve bunların günlük hayat üzerindeki etkilerini anlamaya çalışır.

Maladaptive Daydreaming'den kurtulmak, hem kendi çabanızı hem de profesyonel yardımı gerektiren bir süreçtir. Bu durumun altında yatan nedenleri anlamak, çözüm için ilk adımdır.

Profesyonel Yardım Alın

Aşırı hayal kurma genellikle depresyon, anksiyete veya travma gibi başka bir ruh sağlığı sorununun belirtisidir. Bu nedenle bir psikolog veya psikiyatriste başvurmak en etkili yoldur. Bir uzman, sorunun kökünü belirleyip size özel bir tedavi planı oluşturur. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) bu konuda oldukça faydalı olabilir.

Kendi Başınıza Yapabilecekleriniz

• Tetikleyicileri Belirleyin: Hayal kurmanıza neden olan durumları (müzik, belirli yerler gibi) fark edin ve onlardan uzak durmaya çalışın.
• Farkındalık Egzersizleri Yapın: Anda kalmaya odaklanın. Nefes egzersizleri veya çevrenizdeki nesnelere odaklanmak gibi basit yöntemler uygulayın.
• Günlük Tutun: Hayal kurmaya başladığınız zamanı, süresini ve konusunu not alın. Bu, hayallerinizin döngüsünü anlamanıza yardımcı olur.
• Başka Bir Şeye Yönelin: Kendinizi hayal kurarken yakaladığınızda, hemen başka bir aktiviteye geçin. Yürüyüşe çıkmak, bir arkadaşınızı aramak veya kitap okumak gibi.
• Sosyal Bağlantıları Güçlendirin: Yalnızlık hayal kurmayı artırabilir. Arkadaşlarınızla veya ailenizle daha fazla zaman geçirmeye çalışın. Gerçek hayattaki etkileşimler, hayali dünyanızın yerini alabilir.

Daydreaming hastalığından nasıl kurtulurum?

Maladaptive daydreaming, profesyonel yardım ve öz farkındalıkla kontrol altına alınabilir. Terapi, tetikleyicileri tanımak ve yeni aktivitelerle yön değiştirmek önemlidir.

Maladaptive daydreaming ne kadar sürer?

Maladaptive daydreaming'in süresi kişiden kişiye değişir ve saatler sürebilir. Genellikle altta yatan psikolojik sorunlar çözüldükçe hafifler.

Çok hayal kurmak neyin belirtisi?

Aşırı hayal kurmak, depresyon, anksiyete, travma veya yalnızlık gibi psikolojik sorunların bir kaçış veya başa çıkma belirtisi olabilir.