2. Uzman
  3. Aleyna KARADAYI
  4. Blog Yazıları

Aleyna KARADAYI - Blog Yazıları

Özgül Fobimle Keşfe Çıkıyorum

Merhaba değerli okurlarım; bu yazımda sizleri özgül fobilerinizi keşfetmeniz için bir yolculuğa çıkarmak istiyorum. Bu keşif sürecinin sizin için oldukça bilgilendirici, keyifli ve faydalı olacağını düşünüyorum. Bu zamana kadar korktuğunuz ve kaçındığınız o durumları keşfetmek için yolculuğa çıkma fikri belki kulağa pek hoş gelmemiş olabilir. Eminim ki bu ilk deneyim sizin için başarılı bir adım olabilir. Bunu denemeden bilemeyiz. Gelin birlikte fobileri tanımak için bu yolculuğa başlayalım. ‘’Kendimi bildim bileli böyleydim’’ dediğinizi duyar gibi oluyorum.Genellikle çocukluk çağı veya ergenlik dönemlerinde başlayan özgül fobiler, toplumun geneline bakıldığında en çok görülen anksiyete bozuklukları arasındadır. Şöyle ki A.B.D’de yapılan araştırmalar dafobik bozukluğun en sık rastlanan ruhsal bozukluk olduğunu destekler nitelikte veriler sunuyor. Fobiler; biyolojik, bilişsel ve davranışsal etkenlerin karşılıklı etkileşimi sonucu oluşan ve korkulan durumun tehlikesini olduğundan fazla algılamamıza sebep olan bir tablo ile karşımıza çıkmaktadır. Bu fobiler arasında kişilerin belirli bir nesneye veya bir duruma karşı mantık dışı aşırı bir korku yaşaması hali, özgül fobi kavramıyla açıklanır.Özgül fobisi olan kişilerin korku uyandıran durumlara yaklaşarak maruz kalmaları bir kaygı formunda kendini göstererek kişileri panik ya da tedirgin hissettirir. Bu kişilerde kalp çarpıntısı, aşırı terleme, vücut sıcaklığının artması ve titreme gibi fizyolojik durumların görülmesi, uyarıcı nesnelerden kaçınma davranışına sebep olmaktadır. Bununla birlikte fobisi olan nesnelerle veya durumlarla karşılaşma olasılığı bile beklenti kaygısına yol açabilir. Bu kişilerin sadece fobisi olduğu nesne ile karşılaştığında kaygıyı yaşaması ve bu nesneden uzak durduğu zaman kaygılanmadığını fark ederek, yaşamına kaçınma davranışı göstererek devam etmek istemesi profesyonel yardım arayışını azaltan durumlar arasında kabul edilir. Bu yüzden ruhsal uzmanlara başvurmaktan ve tedaviden kaçındıkları görülmektedir. Oysa özgül fobilerin normal korkulardan en önemli farkı; dış uyaranla şiddet ve süre olarak orantısız oluşu, sık tekrarı ve toplumsal/mesleki açıdan işlevsellikte azalmaya sebebiyet vermesidir.Peki ya bu özgül fobi tipleri neler diye merak ediyor olabilirsiniz. Gelin birlikte listeleyelim;-Durumsal Tip: Asansörler, toplu taşıma araçları kullanma, uçak, köprüler, araba kullanma gibi özel bir duruma ilişkin belirgin ve sürekli korku yaşama durumudur.-Doğal Çevre Tipi: Yükseklik, şimşek, fırtına gibi doğal koşulların kişiler üzerinde aşırı kaygı yaşatmasıdır.-Kan-Enjeksiyon-Yara Tipi: Kişilerin tıbbi girişimler olan iğne yapıldığında, kan gördüğünde veya yaralarına ilişkin fazla bir korku yaşama durumudur. Çoğu kişiler korkularından kaçınmak için tıbbi müdahalelerden faydalanamazlar.-Hayvan Tipi: Köpek, örümcek, kedi, böcek yılan gibi benzer hayvanlara ilişkin duyulan korku ve kaygılardır.-Diğer Tip: Boğulmak, kusmak veya herhangi bir hastalık yaratabilecek durumlardan aşırı korku duyma ile ilişkilidir.''Özgül fobi kısmen herkeste var ve tedavi edilmesine gerek yok'' diye düşünüp hayatınızı fobinize göre kısıtlıyor olabilirsiniz. Önemli olan özgül fobinizin tedavi edilebilir bir durum olduğunu bilmenizdir. Özgül fobinin tedavisinde en sık kullanılan yöntem karşı karşıya bırakma (exposure) tedavisidir. Danışanlar giderek artan biçimde (kademeli) fobik uyaranlarla karşılaştırılır ve anksiyete tablosunda belirgin bir azalma görülene kadar uygulama devam ettirilir. Böylece duyarsızlaşmaları sağlanır. Bu arada gevşeme ve solunum kontrolü öğretilir ve iyileşmenin hızlandırılması amaçlanır. Bu süreçte bilişsel yeniden yapılandırma oldukça önemli rol oynar.Şu an en son korku duyduğunuz nesne/durumun olduğu anıyı zihninizde canlandırmaya ne dersiniz?• Gözlerinizi kapatın ve o anıya doğru yolculuğa çıkın. Hazırsanız şimdi keşfetmeye başlayalım.• O anıyı zihninizde canlandırdığınızda tam o anda aklınızdan geçen olumsuz düşünceyi (‘’Şu anda aklımdan ne geçiyor’’ diye sorarak) bulmaya çalışın ve tüm dikkatinizi zihninize yönlendirerek düşünceyi bulduğunuzda bir kağıda not edin.• Örneğin asansörden korkunuz var ve zihninizde canlandırdığınızda ‘’ asansör düşecek ve ben öleceğim’’ olumsuz düşüncesinin aklınızdan geçtiğini tespit ettiğinizi varsayalım.• Şimdi bu düşüncenizle çelişen durumları listelemeye, olasılıklara bakmaya çalışalım.• Sonrasında böyle korkusu olan bir tanıdığına nasıl bir tavsiye verebileceğinizi düşünün.• Gerçekten zihninize o anda otomatik olarak gelen o düşüncenin kanıtlarını sorgulamaya çalışın.• Düşüncenizle yolculuğa çıkmak ve bu düşüncelerinizin duygularınızı ve davranışlarınızı nasıl etkilediğini fark ediyor olmak sizi daha güçlü hissettirecektir.Unutulmamalıdır ki özgül fobi kısa sürede ve kalıcı biçimde sağaltımı sağlanabilen bir rahatsızlıktır. Özgül fobinin tedavisinde oldukça etkili ve güvenilir yöntemlerden biri olan Bilişsel-Davranışçı Terapi; korku duyulan nesne veya durumlarla ilgili akılcı olmayan düşüncelerin ortaya çıkarılarak bunların daha uyumlu/işlevsel olan düşüncelerde değiştirilmesine ve aşamalı olarak maruz bırakmayı temel alır. Günümüzde bilişsel davranışçı terapi yaklaşımları en yaygın kullanılan yöntemdir. Özetle, özgül fobilere sahip kişilerin iyileştirilmesinde bilişsel terapiler, davranışçı terapiler ve ilaç ile uygulanan tedavilere başvurulmaktadır. Bununla birlikte sanal gerçeklik uygulamalarının özgül fobilerin tedavisinde ne kadar etkili olduğunu gösteren çalışmaların olduğu da bilinmektedir.Siz değerli okurlarım; yolculuğun sonuna geldik. Umarım sizin için faydalı bir yazı olmuştur. Kendinizi keşfetmek için çıktığınız yolculuklar hiç bitmesin isterim. Sevgiyle kalın.-Uzman Klinik Psikolog Aleyna KARADAYIDevamını oku

Yayınlanma: 05.01.2021 15:57

Son Güncelleme: 05.01.2021 15:57