Ayşe Beyza ARIK - Blog Yazıları
Kuramın Kavramsal Çerçevesi Abraham Maslow Hümanistlik Psikoloji’nin diğer adıyla Üçüncü Güç’ün babası olarak anılır (Schultz ve Schultz,) (Burger, 2016). Kendinden öncekive çağdaşı meslektaşlarının yaptığı araştırmaları kabul etmiş ancak onların aksineinsanların eksiklikleri yerine insanların daha fazla nasıl mutlu ve sağlıklı olabileceği üzerine araştırmalar yapmıştır (Burger, 2016). Bunu tetikleyen şey hayatına giren Max Wertheimer ve Ruth Benedic’tir. Bu iki insanı ‘tanıdığım en etkileyici insanlar’ olarak tanımlamış ve o kişileri araştırmaya başlamıştır ( Maslow, akt. Burger, 2016). Bu kişilere ek olarak Thomas Jefferson, Albert Einstein, Eleanor Roosevelt ve Albert Schweitzer gibi hayatta olmayan kişileri de kendileri ile ilgili olan tarihi belgelerinden incelemiştir. Bu insanlara ‘Kendini Gerçekleştirmiş İnsanlar’demiştir. Bu insanların bir takım ortak özelliklerini listelemiş ve bu davranışları gerçekleştiren insanları Gereksinimler Hiyerarşisi’nin en üst basamağını tamamlamış kişiler olaraktanımlamıştır. Tüm insanların çok küçük bir kısmının Kendini Gerçekleştirmiş İnsanlar olduğunu söylemiştir (Burger, 2016). Maslow iki tür güdü olduğunu söylemiştir:Yetersizlik Güdüsü; eksik olan bir şeyin eksikliğinin giderilmesine duyulan ihtiyaçtır. Açlık ve susuzluk gibi vücudun temel ihtiyaçları buna örnek gösterilebilir. Buradaki ihtiyaç giderildiğinde yetersizlik güdüsü doyuma ulaşır. Burada ki ihtiyacın giderilmesinin sınırı gerginliğin olmadığı bir konumda olmaktır (Burger, 2016). Büyüme Gereksinimi; Burger’ın ( 2016) tanımıyla ‘karşılık beklemeden sevmek ve kişinin kendini gerçekleştirmesidir’.Bu ihtiyaç yetersizlik güdüsünden farklı olarak eksik olan şey bulunduğunda doyuma ulaşmaz bilakis ne kadar ihtiyaç giderilse o kadar gereksinimin artmasına sebep olur. Maslow yetersilik ve büyüme gereksinimlerini Gereksinimler Hiyerarşisi adıyla beş ana sınıfa ayırmıştır. Bu gereksinimler öncelik sırasına göre alt basmaktan bir üst basamağa doğru bir sıralama şeklindedir. Alttaki gereksinimler belirli bir aşamada doyurulmadan üst basmağa çıkış yapılamamaktadır (Ilgar ve Ilgar, 2014). Bir üst basmağa geçmek için yüzde yüz bir doyuma ulaşmaya gerek yoktur, kısmı bir doyum sağlama bizim bir üst gereksinime ihtiyaç duymamıza sebep olabilir (Burger, 2016) (Yelkikalan, Dalboy, Doğan ve Oflaz, 2020). Bu beş basamak alttan üste doğru:1- Fizyolojik Gereksinimler; Hayatta kalmak ve yaşamak için gerekli olan fizyolojik ihtiyaçlarımızdır. Açlık, susuzluk, idrara çıkmak, cinsellik ve uyumak örnek gösterilebilir (Yelkikalan, Dalboy, Doğan ve Oflaz, 2020).2- Güven Gereksinimi; Fizyolojik gereksinimlerimiz belli bir oranda karşılandığında artık bizim için doyurulması gerek en ana tema güvenlik ihtiyaçlarımızdır. Bu gereksinim korunma, emniyet, istikrar, düzen gereksinimleridir. Buna korku ve endişeden kaçınma da diyebiliriz (Yelkikalan, Dalboy, Doğan ve Oflaz, 2020).3- Ait Olma ve Sevgi Gereksinimi; Fizyolojik ve güvenlik gereksinimlerimiz doyuma ulaştığında insanlar bir süre sonra arkadaş, sevgili ve çocuk ihtiyacı hissederler. Maslow iki tür sevgi olgunu söylemiştir. Birincisi eksiklik üzerine kurulan Yetersizlik Sevgisi’dir. Amaç orada doyuma ulaşmaktır. Bu bencilse sevgidir. İkincisi ise büyümeye dayanan, sahiplenici olan ve bencil olmayan Varlık Sevgisi’dir (Burger, 2016).4- Saygı Gereksinimi; Ait olma ve sevgi gereksini karşılandığında kişide saygı gereksinimi ortaya çıkar. Maslow saygı gereksinimini ‘kendini yeterli ve başarılı algılama gereksinimi’ ve 'beğenilme ve saygı duyulma’ gereksinimi olarak ikiye ayırmıştır (Burger, 2016).5-Kendini Gerçekleştirme Gereksinimi; saygı gereksinimi de karşılandığında kişi artık kedine tam olarak bundan sonra ne yapmak istiyorum, neyi başarmak istiyorum, hayatında neyi yapsam anlam katmış olurum gibi sorulara cevap vererek bunlara yönlenmesi ve bunları yaparken de ‘ZirveDeneyimi’ni yaşıyor olmasıdır (Özer ve Topaloğlu, 2008) ( Tekke, 2019).(Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi)Kendini Gerçekleştirme Gereksinimi; saygı gereksinimi de karşılandığında kişi artık kedine tam olarak bundan sonra ne yapmak istiyorum, neyi başarmak istiyorum, hayatında neyi yapsam anlam katmış olurum gibi sorulara cevap vererek bunlara yönlenmesi ve bunları yaparken de ‘Zirve Deneyimi’ni yaşıyor olmasıdır (Özer ve Topaloğlu, 2008) ( Tekke, 2019). Kendini gerçekleştirmiş insanların bir takım ortak özellikleri vardır. Bu kişiler aşağıya yazacağım tüm kriterleri karşılamasa da bir çok özelliği karşılarlar. Maslow’dan (1970 ) aktaranÖzer ve Topaloğlu (2008) kendini gerçekleştiren bireylerin temel olarak şu özellikleri sergilediklerini söylemişlerdir.1. Gerçeği daha iyi ve yalın şekilde algılar ve gerçekle daha rahat ilişkiler kurarlar.2. Kendilerini, başkalarını ve doğayı olduğu gibi kabul ederler.3. Davranışlarında kendiliğindenlik, sadelik ve doğallık gösterirler.4. Sorunların kendisine odaklanırlar.5. Çevreden ayrıktırlar, yalnızlığa gereksinim duyarlar.6. Özerklik arzularlar, kültürden ve toplumdan bağımsızlık arzusu ve eylemi içindedirler.7. Yaşamı sürekli şekilde yeniden yaşarlar, hayata yönelik minnettarlık8. Kendilerini zirveye çıkaran mistik ve doruk deneyimler9. İnsanlığa yönelik özdeşim, yakınlık ve ilgi duyarlar.10. Kişilerarası derin ve gerçek ilişkilere önem verirler.11. Demokratik kişilik yapısına sahiptirler.12. Amaçlarla araçları ayırabilme ve de ayrıca iyi ve kötü arasındaki ahlaki ayrımı tanımlama becerileri vardır.13. Şakayı kaldırırlar ve buna yönelik olumlu bir tutum sergilerler.14. Yaratıcıdırlar.15. Kültürel çerçevelemeye direnç gösterirler. Ratatuy Animasyon Filmindeki Ramy Karakterinin Olgusu Filmde ele alacağımız karakter Ramy’dir.Ramy bir faredir. Ramy diğer kemirgen ailesi ve arkadaşlarına nazaran çok gelişmiş koku ve tat alma duyularına sahiptir, yemek yapmaktan, yaptığı yemekleri tatmaktan çok zevk almaktadır ve koku duyusu ile yemeklerin içinde nelerin kullanıldığını anlamaktadır. Yemek yemek onun için karın doyurmak değil adeta bir sanattır. Ayrıca yemek yerken yürüdüğü yerlerin tadı ön ayaklarına geldiği için yemek yediği iki ön ayaklarının üstünde yürümez, sadece arkadaki iki ayağının üstünde yürür. Ailesinin tüm istemeyişi ve bir fare olarak yapılması imkansız olmasına rağmen, büyük bir Fransız aşçı olma hayalleri kurar. Ramy’nin başkalarından sakladığı bir hayatı daha vardır ve bunu sadece kardeşi Enio biliyordur. Bu sırrı yemek pişirmesidir. Yaşadıkları çatı katının sahibi olan yaşlı kadının mutfağına sıklıkla girer ve orada Auguste Gusteau ( Fransanın en iyi şefidir, beş yıldız sahibi bir restoranı vardır, en genç beş yıldız alan şeftir, ‘Herkes Yemek Yapabilir' kitabını yazmıştır , bu kitap en çok satanlar listesinin başındadır ve restoranda yemek için beş ay öncesinden rezervasyon alınır.) adındakişefin ‘Herkes Yemek Yapabilir' kitabını okur ve yaşlı kadının açtığı Gusteau’nun yaptığı yemek programını izler. Ramy, babası, erkek kardeşi Enio ve akrabaları ile beraber köyde yaşlı bir kadının yaşadığı evin çatısında kalmaktadırlar. Ramy ‘nin hayatı biraz zor geçiyordur. Tüm fareler ve Ramy günlerinin bir çoğunu hayatta kalmak için çöplükte yiyecek bulmakla harcarlar. Bu yemeklere diğer fareler hayatta kalmak için gerekli olan yakıt gözüyle bakarken Ramy hem yiyeceklerin verdiği tat ve kokusuna dikkat etmektedir hem bu çöplükten alınan yiyeceklerin çalıntı olduğunu düşünmektedir. Ramy diğerlerinde farklı bir bakış açısına sahiptir. Ramy’nin Kardeşi Enio kolay etkilenen bir faredir.Enio, Ramy’nin çok yetenekliolduğunu düşünür. Enio, Ramy’i anlamaz ama Ramy, Enio’yu görünce kendi farklılığını anlar. Ramy’nin babası iseailenin başıdır veasla bu zamana kadar Ramy’nin yaptılarından etkilenmez ve Ramy’i işe yaramaz biri olarak görür. Ramy bir gün koku duyusu sayesinde fare zehri olan elmayı babasının elinden alır ve elmanın zehirli olduğunu babasına kanıtlar. Bu olayla babasınınRamy’e karşı bakışı değişir ve babası ona yiyeceklerin zehirli-zehirsizolması ile ilgili olan Zehir Kontrolculuğu görevini verir ve baba oğluyla gururlanır. Babası Ramy’e insanlardan nefret etmesini ve mutfaktan uzak durmasını her zaman hatırlatır.Fakat Ramy insanlardan nefret etse de onlarda farklı bir şeyin onu çektiğini söyler. İnsanlar sadece yaşamak için yaşamazlar. Onlar keşfediyorlar, üretiyorlar ve yemekle yapabildiklere şeylere bir bakın. Ramy fırtınalı bir gün bahçede bulduğu mantarı, kardeşinin çöpte bulduğu özel bir peynir ile bahçede bulduğu biberiye ve kekik eşliğinde nasıl güzel bir yemek olacağını düşünür ve evin bacasında mantarı tütsülemeye çalışırken Kardeşi Enio ile şimşek tarafından çarpılırlar.Çarpılan ve yere düşen Ramy’nin ilk yaptığı şey direk elindeki mantarın tadına bakması ve müthiş lezzetli olan bu mantardaki eksik şeyi bulmaya çalışması olmuştur. Mantara safranın harika gideceğini düşünen Ramy, Enio’nun tüm mutfağa girme çabalarına rağmen mutfaktan safran almaya gider. Mutfakta safranı ararken açık olan televizyondan Gusteau’ın Anton Ego adındaki Fransa’nın en saygın yemek eleştirmeninGusteau’un ‘herkes yemek yapabilir’ sözüne karşı yaptığı yorum sebebiyle beş yıldızdan dört yıldıza düşen restoranını ve buna dayanamayan Gusteau’nın vefat haberini alır. Tam bu sırada ev sahibi uyanır. Ev sahibi Ramy’i vekardeşi Enio’yu görür. Yaşlı kadın onları silahla vurmaya çalışırken tavan çöker ve tüm fareler gün yüzüne çıkar. Farelerin hepsi önceden hazırlanmış kaçma aletlerine doğru hareket ederler. Bu sırada Ramy Gusteau‘ın Herkes Yemek Yapabilir kitabını da yanına almak ister. Diğer farelere yetişemez ve tek başına bir kanalizasyonda bulur kendini. Ramy acıkır ve tüm ailesini kaybetmesinin acısıyla bir süre bir şey yapmadan bekler. Daha sonra kitabı açarken Gusteau’ın hayali onunla konuşur ve bir şeyler yapması gerektiğini söyler. Ramy motive olur, hemen kanalizasyondan dışarı çıkar ve kendisinin Pariste olduğunun farkına varır. Karnını doyurmak için bir mekanda bulduğu ekmeği yerken birden Gusteau’nun hayali bu ekmek parçasını çaldığını Ramy ‘e hatırlatır. Ramy dışarı çıkar ve gördüğü şey Auguste Gusteau’nın ünlenmiş olanrestoranıdır. Dışarıdan Restoranı izlerken işe alınan yeni çöpçü çocuk olan, yeteneksiz ve çekingen genç Linguini’nin çorbayı döktükten sonra yaptığı şeyleri görür ve Fransız restoranının mutfağındaki hoşlanılmayan ve hatta kesinlikle istenmeyen bir misafir olmanın getirdiği tehlikelere rağmenRamy dayanamaz ve içeri girer.Ramy çorbayı daha lezzetli hale getirmeye çalışırken Linguini’ye yakalanır. Linguini olanları şaşkınlık içerisinde izlerken mutfaktan ve restorandan sorumlu olan Şef Skinnergelir çorbayı mahveden Linguini’i işten kovar. Bu sırada yemek restorana gelen yemek eleştirmenine gider ve çorba çok beğenilir. Linguini gelecekte kendisinde sorumlu olacak kadın şef olan Colette yardımıyla işe geri alınır. Ramy mutfakta fark edilir ve Linguini tarafından dışarıda öldürülmesi emredilir. Linguini tam Ramy öldürecekken, Ramy’nin kendisini anladığını fark eder ve Ramy veLinguini aralarında bir anlaşma yaparlar. Ramy artık Linguini aracılığıyla bir aşçı olmuştur.Ramy, Linguini’nin şef şapkasının altında durarak ve Linguini’nin saçlarını çekerek Linguini’nin vücudunu hareket ettirir ve beraber lezzetli yemekler yapmaya başlarlar. Ramy yemek yapmayı çok sever, ayrıca yemek yaparken de kendinden geçer. Tam o sırada yaptığı yemeğin kokusuna ve tadına bakarak kendi eksik bulduğu şeyleri yaptığı yemeğin içine katmaktan çekinmez. Bu yaptığı yeni yemekler de bir çok kişi tarafından beğenilir. Gusteau’nun aldığı eleştiri ve ölümü ile ün kaybeden restaurant Ramy’nin yaptığı çorba ve yemek eleştirmeninin çorbaya yaptığı yorumla artık yenidendikkat çekmeye başlamıştır. Linguini Ramy’nin yardımıyla artık restoranda bir şef statüsü kazanır. Linguini’den nefret edenŞef Skinner, Linguini’e bir sürü zorlu görevler vermeye başlamıştır. İlki çorbayı yeniden yapmasıdır. Şef Skinner’ın emri ile Linguini’yi işten atılmaktan kurtaran ve restaurantın tek kadın şefi Colette artık Linguini’den sorumlu olmuştur. Bir gün müşteriler yeni yemek ister ve Şef Skinner, Linguini’yi işten atmak için Gusteau’nun çok zor ve unutulmuş bir tarifi olan Uykuluk Alagusto yapmasını ister. Ramy aracılı ile Linguini ve Linguini’den sorumlu şef Colette yemeği yapmaya başlarlar. Ramy tariflerden esinlenerek kendine göre yeni tatlar yaratmayı seven Ramy bu yemektede bunu yapar ve son anda tarife uymaz. Balık sosu yerine kendi yaptığı sosu yemeğin üstüne döker. Müşteriye giden tabak çok beğenilir ve tüm müşteriler bu yemekten sipariş eder.O gece şef Skinner, Linguini’nin ağzından fare ile ilgili bilgi almak için Linguini’i şarap içmeye davet eder. O sırada Ramy kardeşi Enio’yu görür ve mutfaktan ona bir şeyler verir. Geceyi ailesi ile birlikte geçirir. Babası tekrar ona insanlara güvenmemesi gerektiğini söyler fakat Ramy Linguini’e güvenmektedir ve onunla çok güzel şeyler başardığını düşünür. Ramy mutfağa veLinguini’e geri döner. Sabah Ramy Linguini’i bulduğunda Linguini şarabın etkisinden hala çıkamamıştır. Colette gelir ve Ramy’nin himayesinde olan Linguini’ye alınır ve ona vurur. Tam bu sırada Linguini ayılır ve Colette’ye her şeyi anlatmak isterken yine Ramy’nin yönlendirmesi ile Colette’yi öperve Linguini ve Colette yakınlaşır. Linguini, Colette ile daha fazla vakit geçirir ve Ramy’i bir şekilde unutur. Ramy Linguini’nin onu unutmasına çok üzülür. Ramy her şeyin ne kadar kırılgan olduğunu dünyanın onu nasıl gördüğünü hatırlar. Bu sırada Enio sık sık Ramy’nin yanına gelir ve kendisi ve arkadaşları için yemek ister. Ramy Enio ve arkadaşları için mutfaktan yemek çalarken Linguini’nin Gusteau’un oğlu olduğunu öğrenir ve Ramy bu bilgiyi Linguini’e söyler. Restoranın yeni sahibi artık Linguini olur. Şef Skinner bu bilgiyi sakladığı için işten atılır ve Linguini ve Ramy konusunda daha da hassas davranıp onların açığını kollamaya başlar. Bunun üzerine Linguini bir basın açıklaması yapar ve tüm övgüyü üstüne alır bu durum Ramy‘yi üzer Ramy Linguini’nin saçını çeker ve Linguini bundan rahatsız olur. Tam bu sırada ünlü yemek eleştirmeni Anton Ego gelir ve yarın Linguini‘nin yemeklerinin tadına bakacağını söyler.Linguini saçının çekilmesinden rahatsız olduğu izin direk restoranın arkasına çıkarRamy’e bağırı ve biraz ara vermesini söyler. Linguini‘nin tüm övgüyü alması. Ramy’ e ara ver demesi ve artık eskisi kadar Ramy ile ilgilenmemesi Ramy sinirlendir ve tüm fare dostlarına buz dolabının yerini gösterir. Tam bu sırada Linguini Ramy’den özür dilemek için geri gelir ve gördüğü manzarayla Ramy’ye olan güveni sarsılır ve Ramy’i oradan kovar. Dışarı çıkan Ramy, eski Şef Skinner tarafından yakalanır. Bu sırada ünlü yemek eleştirmeni Anton Ego restauranta gelmiştir. Ramy olmadan Linguini hiç bir şey yapamaz. Babası ve kardeşi Enio tarafından kurtulan Ramy Linguini’nin yanına gelir. Çünkü o bir aşçıdır ve o olmadan bir şey yapamazlar. Linguini Ramy’i görünce çok sevinir ve tüm çalışanlara gerçeği anlatır, onlara fare ile yemek yapmaya devam edeceğini söyler. Tüm bu olanları izleyen Ramy’nin babası artık Ramy’ e ve Linguini’i hakkında yanıldığını söyler ve onlara saygı duyar. Çalışanların hepsi gider ve Ramy’nin babası tüm fareleri Linguini’e ve Ramy’e yardıma çağırır. Ramy ve arkadaşları yemek yaparken Linguini servis yapmaya başlar. Bu sırada hem Linguini’den sorumlu olan hem deLinguini’nin sevgilisi olan Colettegeri döner ve mutfağı yöneten Ramy’e yardım eder. Ramy ünlü eleştirmen için Ratatouille adında Fransızların geleneksel bir yemeğini yapar. Eleştirmen Anton Ego Ratatouilleden bir parça ağzına atar ve birden küçükken annesinin ona yaptığı Ratatouille’i yediği ana ışınlanır. Anton Ego, Linguini’e daha önce hiç böyle bir aşçı tanımadığı söyler. Hem mükemmel yemek yapıp hem de servis yapıyor olmasını ilginç bulur. Linguini şefin kendisi olmadığını ve herkes gidene kadar beklerse şefin onunla tanışacağını söyler. Anton Ego herkesin gitmesini bekler ve Ramy ile tanışır. Linguini sakladıkları sırrı Anton Ego anlatır. Anton Ego yemek için teşekkür eder ve gider. Anton Ego, Ramy’nin Fransa’nın en iyi şefi olduğunu,Ramy’nin yemeğinin yediği en lezzetli yemek olduğunu ve restoran hakındaki beğenilerini içerenbir eleştiri yazısı yayınlar. Bu ayrıcaGusteau’nun ‘herkes yemek yapabilir’ lafının ne anlama geldiğini anladığını içeren‘herkes büyük bir sanatçı olamaz ama her yerden büyük bir sanatçı çıkabilir cümlesiniifade eder. Restoran eski büyük ilgisini geri toplar fakat yemek yapan fareleri gören müfettiş restoranı kapattırır. Ramy, Linguini ve Colette ile beraber yeni bir restoran açar ve kovulan Anton Ego onların yemeklerinin müdavimi haline gelir. Ramy tüm bu olumsuzluklara rağmen artık bir aşçıdır ve hayallerine ulaşmıştır.Kişilik Özeliklerinin Kurama Göre Tartışılması Ramy filmin başında istekleri ile çelişse de tüm gününü hayatta kalmak için çöplerden yemek toplayarak geçirir, Ramy ‘nin bakış açısıyla bu artık yemekleri Ramy çalarak elde etmektedir. Ramy Hayatta kalmak için gerekli olan enerjiye sahiptir. Yemek, uyku ve susuzluk gibi ihtiyaçlarının tam anlamıyla doyuramasa da bir üst gereksinime geçebilecek kadar fizyolojik ihtiyaçları doyuma ulaşmıştır. Fizyolojik ihtiyaçlarının bir kısmını doyuran Ramy bir üst basamak olan Güvenlik İhtiyaçları’nın da bir kısmını karşılar. Tam karşılayamamasının sebebi kendisine ait tamamen güvende oturacağı bir evinin olmamasıdır. Ramy, ailesi ve tüm sülalesi ile beraberyaşlı kadının çatısında kalmaktadır ve herhangi bir aksilikte orayı terk etmek zorunda kalacaklarının bilincindedirler. Kendilerini tam olarak güvende hissetmeyen fareler kaçmak için nehirde bir takım ulaşım araçları yapmışlardır. Ayrıca kendilerini güvende hissedememelerinin diğer sebepleri ise yaşlı kadına görünmeden yaşama, yaşlı kadının evin çevresine ve yemek artıklarına bulaştırdığı fare zehri ve olumsuz doğa koşullarıdır. Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarının bir kısmını karşılayan ve üst basamağa çıkmaya çalışan bir Ramy vardır karşımızda. Ait Olma ve Sevgi Gereksinimi’ni Ramy kardeşi Enio ile bir kısmını doyurur. Enio, Ramy hakkında iyi şeyler söyler ve ona sürekli hayran kalır. Ramy arkadaşlık ihtiyacının bir kısmını böyle doyurur. Diğer boşluk olan ve eksikliğini hisseden kısım ise Yetersizlik Sevgisi’dir. Ramy babasının onu sevmesini, onaylamasını ve ona destek olmasını ister. Ramy de İkinci saygı türü olanVarlık Sevgisi de mevcuttur. Bu sevgi Ramy’nin sebzelere, meyvelere, baharatlara, otalara ve ünlü şef Gusteau’a olan sevgisidir. Fizyolojik, güvenlikve ait olma ve sevgi gereksinimlerinin bir kısmını tamamlayan Ramy’nin bir sonraki ihtiyacı Saygı İhtiyacı’dır.Ramy diğer farelerden farklıdır ve bu sebeple Ramy sadece kardeşi Enio ile iletişime geçer. Çünkü Ramy’e saygı duyan tek fare Enio’dur. Bir gün Ramy babasının elinden zehirli elmayı alması ve onda olan zehri kanıtlaması üzerine babasının gururu olur ve onun saygısını da kazanır. Babasının saygısını kazanan Ramy’ye yeni bir görev verilir. Zehir kontrolcülüğü. Bu görev ile Ramy tüm farelerinde saygısını kazanmıştır. Ramy burada Maslow’un ‘beğenilme ve saygı duyulma’ aşamasını yaşar fakat bu Ramy’nin istediği bir saygı ihtiyacı değildir. Ramy ‘kendini yeterli ve başarılı algılama gereksinimi’ olan saygı ihtiyacının eksikliğini hisseder.. Fizyolojik, güvenlik, ait olma ve sevgive saygı ihtiyaçların bir kısmını doyuran Ramy’nin en büyük hayali bir şef olmaktır. Ramy sebzeleri, otları, baharatları görünce kendinden geçmektedir. Tatma ve koku duyusunu çok güzel kullanmaktadır ve bun duyuların yemek yaparken kullanırken yemeği mükemmel hale getirmektedir. Fakat bu aşamada Ramy bunların hepsini saklanarak ve çevresinde bulduğu artık malzemelerden yapmak zorundadır. Buna örnek olarak baca da mantar tüsüleme ve kaçak bir şekilde mutfaktan safran alma örnek gösterilebilir.Ramy’nin bu aşama ile ilgili hayalleri vardır fakat ne babası ve diğer fareler onu destekler ne de bunları yapmak için imkanı vardır. Ramy hala dördüncü aşamadadır beşinci aşamaya geçememiştir. Dördüncü aşamadayken Ramy başına gelen talihsiz olay sebebi ile kanalizasyon çukuruna düşer. Ve şu anki tek önemli olan şey karnını doyurmaktır. Ramy dördüncü aşamadan olumsuz bir olay neticesinde birinci aşamaya yani fizyolojik ihtiyaçlarını giderme aşamasına iner. Karnını doyurmak için etrafta dolanan Ramy. Bir restorandan ekmek çalarken bunun doğru olmadığı düşünür ve tekrardan yemek aramaya fizyolojik ihtiyaçlarını gidermeye çıkar. Ramy fizyolojik ihtiyacı karşılamak için arayışta bulunurken çok sevdiği ve az önce hayalini gördüğü ünlü aşçı Gusteau’nun restoranını görür ve fizyolojik ihtiyacını unutur. Restoranı izlerken temizlik yapan çocuğun çorbayı mahvetmesine dayanamaz ve içeri girer. Fakat o anda Ramy mutfakta bir çok tehlike ile karşılaşır ve güvenlik ihtiyacını hissederek buradan çıkmak için çorbanın yanındaki açık pencere ulaşmaya çalışır.Pencereye ulaşan Ramy çorbanın kötü kokusu ve onu güzelleştime iç güdüsü ile güvenlik ihtiyaçlarını da hiçe sayar. Çorbaya ulaşan Ramy fiziksel, güvenlik, ait ola ve sevilme ve saygı ihtiyaçlarını es geçerek kendini gerçekleştirme aşamasına geçmiştir. Maslow’un hiyerarşisinde basamakların bir miktar doyurulup öyle geçilmesi gerekmektedir şartı doğru olsa da Maslow hayatımızda bazı istisnaların olabileceğini söyler. Ramy o an bu istisnalardan birini yaşar. Çorbayı daha lezzetli hale getirmeye çalışır bunu yaparken kendini gerçekleştirmiş insanların bazı özelliklerini gösterir. Bunlar;-Davranışlarında kendiliğindenlik, sadelik ve doğallık gösterirler.-Sorunların kendisine odaklanırlar.-Yaratıcıdırlar.-Kendilerini zirveye çıkaran mistik ve doruk deneyimler. Linguini tarafından yakalanan ve ölüme götürülen Ramy en diptedir.Hala aç olmasına rağmen ölümle burun buran gelmesi güvenlik ihtiyaçlarının yoğun şekilde gündemde olduğunu gösterir. LinguiniRamy’nin onu anladığını anladığında Ramy’i serbest bırakır ve onu evine götürür. Ramy artık güvendedir. Film de o an yemekle ilgili bir şey göstermese de o an Ramy’nin Linguini’nin evinde fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarınıdoyurduğunu hissederiz. Ramy ve Linguini arasında güven ilişkisi oluşmuştur. Birbirlerini tanımaya ve eksikliklerini gidermeye başlamıştırlar. Ramy, Linguini’i yemek yapmak için bir araç olarak görse de aralarında bir sevgi bağı oluşmuştur. Bu sevgibağı başta eksikliği gideren Yetersizlik sevgisinden, sadece bir şeyi var olduğu için seven Varlık sevgisine dönüşecektir. Ramy dördüncü aşama olan saygı aşamasında mutfakta başkaları tarafından yaptığı yemeklerinbeğenilme ve saygı duyulma’ gereksinimi hissederken yemek yapmaya başladığında kendini yeterli ve başarılı algılama gereksinimi ortaya çıkar. Ramy’nin yaptığı yemekler restoranda en dikkat çeken ve beğenilen yemekler olduğu içinbeğenilme ve saygı duyulma’ gereksinimi doyuma ulaşır. Yaptığı yemeklerdeki kendi yeteceğini gören ve bunu gördükçe o arzusu daha da artan Ramy kendini yeterli ve başarılı algılama gereksinimi gün geçtikçe artmaya devam eder. Ramy,artık fizyolojik, güvenlik, ait olma ve sevgi, saygıihtiyaçlarını karşılamış ve en üst basmağa ulaşmıştır.Ramy Linguini ile birlikte mutfakta Kendini gerçekleştirme aşamasını yaşıyordur. Hayatının amacını bulmuş ve her anını yemek yaparak ve yeni tadlar keşfederek sürmesini ister. Ramy şu an kendini gerçekleştirme aşamasında olsa da mutfakta güvenlik ihtiyaçları şef Skinner tarafından ara sıra riskli hale gelmektedir.Bu da basamaklar arası ilerleyişe basamakların tam doyuma ulaşmasına gerek olmadığına bir örnektir. Ramy, kardeşi Enio ile karşılaşır ve ailesini ziyarete gider. Babasıgeri dönmesini kutlar fakat Ramy hayatından memnun olduğu ve hayalini kurduğu şeyi yaptığı için mutfağa geri döner. Bu dönüş Ramy’de ait olma ve sevilme, saygı ve kendini gerçekleştirme aşamalarının doyuma ulaştırmasına bir örnek gösterilebilir. Linguini’nin yaptığı açıklama, Ramy’e ara ver demesi ve Linguini’nin tüm övgüyü alması, Colette ile yakınlaşıp Ramy’i unutması Ramy’nin ait olma ve sevilme gereksiniminde doyurulması gereken büyük bir boşluk oluşturur ve Ramy’nin artık saygı ve kendini gerçekleştirme aşamasından çok odağı ait olma ve sevilme aşamasının doyurulması olur. Ramy’nin tüm fare dostlarını mutfağa getirmesi ve Linguini’nin onu mutfaktan kovmasıyla Ramy’nin ihtiyaçlar hiyerarşisindeüçüncü aşamada büyük bir doyurulması gereken yer oluşmuştur. Anton Ego’nun restorana geleceği akşam Ramy şef Skinner tarafından yakalanır ve Ramy hiyerarşide ikinci aşama olan güvenlik aşamasına düşer. Babası ve kardeşi Enio tarafından kurtarılan Ramy direk arkadaşı Linguini’e yardıma gider. Çünkü o bir aşçıdır. Linguini Ramy’i görünce çok sevinir. Tüm şeflere Ramy ile tanıştırı ve Ramy’nin bundan sonra ekibin bir parçası olacağını söylemesi tekrardan Ramy’i üçüncü aşamaya yükseltir. Ramy babasının ona güvenmesi ile dördüncü aşamaya ulaşır ve diğer fareleri mutfakta yönetmesi, ve Anton Ego’nun yemekleri ve kendisi hakkındaki yorumları ile tekrardan beşinci aşamaya ulaşır. Ramy yeni açılan restoranla kendini gerçekleştirme aşamasındadır. Artık Ramy Fransa’nın en iyi şefidir, hayallerine ulaşmıştır ve Anton Ego gibi yemek yemeyi ve tad almak bilen kişiler için yemekler yapmaktadır. Ramy Maslow’un tanımıyla kendini gerçekleştirmiş bir bireydir. Bu olguda da görüldüğü üzerehayatımızda bu beş basamak arasında inişler ve çıkışlar olabileceğini görmekteyiz. Kaynakça Schultz D. P. ve Schultz S. E. Modern psikoloji tarihi. (Y. Aslay). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Burger, Jery M. ( 2016). Kişilik. (Erguvan Sarıoğlu, İ. D). İstanbul: Kaktüs Yayınları.Özer, P. S. ve Topaloğlu, T. (2008). "Motivasyonda kapsam kuramları."Liderlik ve motivasyon. Yelkikalan, N. , Dalboy, Z. , Doğan, S. & Oflaz, A. (2020). Covid-19'un Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramına Etkisi: Durumsallık Yaklaşımı Bağlamında Bir Araştırma . Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi , 15 (2) , 139-165. Ilgar, M. Z., & Ilgar, S. C. (2014). Empatinin psikolojik danışma sürecinde motivasyonel bir güç olarak kullanılması: kuramsal bir bakış. Tekke, M. (2019). Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinin en son düzeyleri: Kendini gerçekleştirme ve kendini aşmışlık. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. 7(4), 1704-1712. Lewis, B. (Yapımcı), & Bird, B. (Yönetmen). (2007).Ratatouille[Animasyon Filmi].Amerika: Pixar Animasyon StüdyolarıDevamını oku
Yayınlanma: 16.01.2022 16:05
Son Güncelleme: 16.01.2022 16:05
Benlik Saygısı'nın Yeme Tutumunu ve Beden Kitle İndeksini (BKİ) YordamasıBenlikkişinin kendisi ile ilgili olan duygu, düşünce, davranışları, tanımlamaları ve kim olduğuna dair olan açıklamalarıdır (Tözün, 2010).İdeal benlik kişinin olmak istediği benlik, gerçek benlik ise kişinin mevcut benliğidir. İdeal benlik ve gerçek benlik arasındaki ilişkinin sonucundan benlik saygısı ortaya çıkar. Benlik saygısı ise kişinin kendine değer verme ve kendisine yönelik olumlu veya olumsuz tutumudur (Tözün, 2010). İdeal benlik ile gerçek benlik arasındaki tutarlılık farkı az ise kişinin benlik saygısı yüksek, tutarsızlık farkı fazla ise kişinin benlik saygısı zayıf olur (Tözün, 2010).Kişinin benlik saygısının yüksek olması kişinin olmasını istediği benliğe yakın bir benlik oluşturması ve bu durumun kişide kendi ile ilgili olumlu duygular beslemesine olanak sağla(Tözün, 2010). Yüksek benlik saygısına sahip kişilerin kendini kabul etme,kendine değer verme ve güçlü yönleri hakkında kendini iyi hissetme davranışları gözlemlenir (Tözün, 2010). Kişinin benlik saygısının düşük olmasıda kişinin olmasını istediği benliğe uzakbir benlik oluşturması ve bu durumun kişide kendi ile ilgili olumsuz duygular beslemesine olanak sağlar (Tözün, 2010). Düşük benlik saygısı olan kişilerde düşük motivasyon, kendine olan güveni zayıf,yaratıcılığı az,diğerlerine bağımlı kişiler olduğu gözlemlenmiş ve bu kişilerin yeme tutumunda bozulmalar, intihar eğilimleri, depresif ruh hali, madde kullanım bozuklukları, yaşamdan doyum alamamave genel iyilik hali eksikliği belirtileri oluşturduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur (Akt. Oktan ve Şahin, 2010) (Tözün, 2010).Benlik saygısı kavramı öğrenilir ve bu öğreti kişinin hayata gelmesinden itibaren oluşur, aile tutumları tarafından şekillenir ve yaşam boyu devam eder (Tözün, 2010).Özkan’ın (1994)yaptığı çalışmada benlik saygısının anne, babanın eğitimine, annenin işine, ailenin gelir durumuna ve özellikle de ailenin ilgisine bağlı olduğu saptanmıştır. Benlik saygısını etkileyen faktörler kültüre bağlı olarak değişiklik gösterir (Karademir, Türkçapar, Ulucan, veBahadır, 2013). Benliğin gelişmesinde bir başka önemli olan yapı ergenlik dönemidir (Tözün, 2010). Ergenlik dönemi kişiliğin oluşmasında en önemli olan dönemdir ve bu süreçtebenlik saygısını kişinin bedeni ile ilgili olan iletişimi büyük derecede etkiler. Beden kişinin terk edemeyeceği bir yapıdır ve ergenlikte bununla ilgili olan düşünceler benlik saygısını en çoketkileyen faktörlerden biridir (Tözün, 2010). Bunun sebebi ergenlerin kendilerini bedenleri ile değerlendirmeleridir.Ergenlik döneminde benlik saygısı ve yeme tutumları ile ilgili yapılan çalışmalar mevuttur. Oktan ve Şahin ‘in (2010) yaptığı çalışmada ergen bireylerinbeden imajlarının artması ile benlik saygılarının da yükseldiği gözlemlenmiştir. Başka bir çalışmada ergen bireylerinyeme tutumu ile benlik saygısı ilişkisi incelenmiş ve benlik saygısı düşük olan bireylerin yeme tutumunda bozulmalar gözlemlenmiştir (Tanrıverdi, Savaş, Gönüllüoğlu, Kurdal, ve Balık, 2011). Ayrıca Tanrıverdi, Savaş, Gönüllüoğlu, Kurdal, ve Balık’ın (2011) yaptığı çalışmada beden kitle indeksi (BKİ) ile benlik saygısı arasında anlamlı bir ilişki gözlemlenmiş ve bu ilişkinin negatif korelasyon ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.Benlik saygısı duygusal, zihinsel ve bedensel bir çok faktörden etkilenirken, gelişmesinde başkalarının saygısı, yeterlilik ve iki kaynağı kişinin kendisi için değerlendirmesi en önemli üç kaynaktır (Özkan, 1994) (Karademir, Türkçapar, Ulucan, veBahadır, 2013).Anoreksiya Nevroza'nın, Blumia Nervoza'nın ve tıkanırcasına yeme bozukluğunun çekirdek psikopatolojisinde yetersizlik duygusunun olduğu saptanmıştır. Yetersizlik duygusu ile Anoreksia Nervozalı bireyler başkalarının isteklerini kendi isteklerinden öncelikli tuttukları, kendi isteklerine güvenemedikleri için kontrolü kendi bedenlerinde ve yeme tutumlarını denetim altına alarak sağlamaya çalışırlar. Bu kontrolü sağlayabilen kişilerAnoreksia Nevroza, bunu sağlayamayan ve sürekli inişli çıkışlıyeme tutumuna sahip olan kişiler tıkanırcasına yeme bozukluğu, hem dalgalanma olan hem de bu dalgalanmayı kontrol altına almaya çalışan yani telafi davranışlarda bulunanlarise Blumia Nervoza yeme tutumu bozukluğuna sahip bireylerdir. Bu yetersizlik duygusunun benlik saygısı düşük bireylerde büyük bir risk faktörü olduğu belirtilmiştir (Erol, Toprak, Yazıcı, ve Erol, 2000).Özcan, Subaşı, Budak, Çelik, Gürel, ve Yıldız, (2013) yaptığı araştırmada belik saygısı, beden algısı ve yeme tutumları arasında bir ilişki olduğunu tespit etmiştir. Erol, Toprak, Yazıcı, ve Erol, (2000)’in yaptığı çalışmada ise bağımsız değişkenler içinde benlik saygısı alt ölçeği puanları yeme bozukluğu belirti şiddetini yordamada en önemli katkıda bulunan değişken olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Başka bir çalışmada ise yeme bozukluğu olan kadınların daha fazla diyeti bırakma davranışı sergilediği gözlemlenmiştir (Deveci, Demet, Özmen, Özmen, ve Hekimsoy, 2005).Yapılan çalışmalarda BKİ’ de normal kilo aralığına giren bireylerde benlik saygısı ve BKİ ile bir ilişki gözlemlenmezken obez bireyler ile yapılan çalışmalarda BKİ ve benlik saygısı arasında negatif bir ilişki olduğunu gözlemleyen çalışmalar mevcuttur (Hamurcu, Öner, Teletar, veYeşildağ, 2015) (Karademir, Türkçapar, Ulucan, veBahadır, 2013)(Hamurcu, Öner, Teletar, veYeşildağ, 2015). Ayrıca başka bir çalışma da obez kadınların normal kadınlara göre benlik saygısının daha düşük olduğu gözlemlenmiştir (Yücel, 2008)(Deveci, Demet, Özmen, Özmen, ve Hekimsoy, 2005)(Hamurcu, Öner, Teletar, veYeşildağ, 2015). Obez kadınlarda yapılan bir çalışmada; olumsuz beden algısının kişinin gerçek ağırlığından çok, algıladığı beden ağırlığıyla ilişkili olduğu bildirilmektedir (Hamurcu, Öner, Teletar, veYeşildağ, 2015).KaynakçaTözün, M. (2010). Benlik Saygısı. Actual Medicine . 52-57.Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etkenler.Düşünen Adam; 7 (3): 4-9.Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş. C. ve Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders Volume. 3(3), 107-13.Erol, A., Toprak, G., Yazıcı, F. ve Erol, S. (2000). Üniversite öğrencilerinde yeme bozukluğu belirtilerini yordayıcı olarak kontrol odağı ve benlik saygısınınkarşılaştırılması.Klinik Psikiyarti Dergisi.3,147-152.Tanrıverdi,D.,Savaş, E.,Gönüllüoğlu, N., Kurdal, E. ve Balık, G. (2011). Lise öğrencilerinin yeme tutumları, yeme davranışları ve benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Tıp Dergisi.17(1), 33-39.Oktan, V. ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda]. 7 (2), 543-556.Karademir,T., Türkçapar,Ü.,Ulucan, H. veBahadır, Z. (2013). Haltercilerde benlik saygısı ile yaşam doyum ve vücut benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi.Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(3), 285-294.Devamını oku
Yayınlanma: 10.01.2022 17:18
Son Güncelleme: 10.01.2022 17:25
İntihar Risk Değerlendirmesi TDK’ da intihar, bir kimsenin toplumsal ve ruhsal nedenlerin etkisi ile kendi hayatına son vermesi ve bir kimsenin hayatını tehlikeye düşürecek aşırı davranış veya iş yapması şeklinde tanımlanır ( Türk Dil Kurumu/Sözlük).İntihar ilk on ölüm sebeplerinden biri olarak dünyada büyük bir halk sağlığı sorunudur, üzerine düşünmek ve konuşmak bir çok kişi için güçtür, bir sonuç değil süreçtir, önlenebilen bir sorundur ve yasal, klinik ve etik bir konudur ( Bahadır Yılmaz, 2019) ( Hacımusalar, ). İntiharın üç aşaması vardır; 1.intihar düşüncesi, 2. intihar girişimleri ve 3.intiharın tamamlanmışlığıdır. İntihar öz kıyım şeklinde de ifade edilir ( Bahadır Yılmaz, 2019). İntihar risk değerlendirmesi ise bir kişinin hayatını sonlandırmak için bir şeyler yapma olasılığının, tespit edilmesinin klinik tekniğidir. Yapılan araştırmalara göre dünyadayılda ortalama 800.000 kişi intihar sebebi ile hayatını kaybetmektedir. Bu da her 40 saniye de bir kişi intihar sebebi ile hayatını kaybediyor demektir ( Hacımusalar, ). Türkiye’de iseher gün intihar sebebiyle 9 kişi hayatını kaybeder, bu intiharlar büyük bir oranla gece 21:00-04:00 saatleri arasında gerçekleşir, intihar sebebi ile yaşamına son verenlerin cinsiyetleri incelendiğinde kadınların intihar girişiminde bulunma oran daha fazlayken erkeklerde intiharı gerçekleştirme ve hayatına son verme oranı kadınlardan daha fazla çıkmıştır, intihar edenlerin yaş aralığını ise 15-35 yaş aralığındaki ergen ve erken yetişkinlikteki bireylerin olduğu saptanmıştır ( Gerrig ve Zimbargo 2015). Tabi bu kriterler arasındaki her birey, intihar düşüncesine sahip ya da intihar edecek diyemeyiz sadece oranlar göz önünde bulundurulduğunda Türkiye’ de intihar sebebi ile gerçekleşen ölümlerin yüzdelik olarak çoğunluğunu bu grup oluşturmaktadır. Amerika’da yapılan çalışmalara göre yüzdelik olarak en fazla intihar sonucu sebebiyle hayatını yitiren bireyler; yaşlı, beyaz, evli olmayan, işsiz, fiziksel olarak hasta olan ve içen, depresif yada psikotik olan bir erkeklerdir ( Morris, 2016). İntihar düşüncesi olan bireyler genelde dayanılmaz bir ruh acısını, zihninde dönen acı veren düşüncelerini ve duygularını sonlandırma isteği, çelişkili duygu-durumun (acıyı bitirme vs yaşama) içinde olmaları, çözüm arayışı içinde olmaları ve çaresizlik ve umutsuzluk gibi duyguları yoğun şekilde hissederler ( Gerrig ve Zimbargo 2015). İntihar çok boyutlu bir durumdur. İntihar ederek yaşamına son veren insanlar incelendiğinde bu kişilerin bir takım ortak özellikleri olduğu gözlemlenmiştir. Bu bir takım ortak özellikler intihar risk faktörleri olarak adlandırılır. Net bir yordayıcı olmasa da bazı risk faktörleri mevcuttur. Risk faktörleri ; Cinsiyet, yaş, ırk, din ve mevsimsel değişimler, sosyal izolasyon, kişiler arası faktörler, fiziksel sağlık, kişisel kaynaklar, madde kötüye kullanımı, ruhsal bozukluklar ve psikiyatrik tedaviler, SSRI kullanımı, cinsel yönelim, travma istismar geçmişi, önceki girişimler ve diğer uyarı işaretleridir ( Şevik, Özcan ve Uysal, 2012). Bir kişide bu risk faktörlerinin olması o kişinin intihar girişiminde bulunacağı anlamına gelmediği gibi risk faktörlerinin olmaması onun intihar etmeyeceği anlamına da gelmez. Görüşmeye bu risk faktörleri değerlendirilerek başlanır. Klinik görüşmenin amacı intihar riskini yordamak ve bu riski yönetmektir. İntihar risk değerlendirmesinde ana amaç danışanın güvenliğidir, danışanın geçmişi, özellikleri ve mevcut belirtileri hareketle danışanın riskini belirlemektir. Olası belirtiler sözlü şekilde doğrudan yada dolaylı şekilde ifade edilebilir. Danışanın psikolojik durumu duygusal, bilişsel, davranışsal ve durumsal açıdan incelenir ve psikolojik durumu göz önünde bulundurularak intihar yordanabilir. Örneğin uzun dönemli bir depresyonda olma durumu, umutsuzluk/çaresizlik duyguları içinde olması. Duygusal olarak kendini yalnız hissetmesi, uyku bozukluklarının olması ya da daha önce hoşlandığı aktivitelerden artık zevk almaması, bilişsel olarak ölüm hakkında düşünüp sorular sorması, okul başarısında ani düşülerin gözlenmesi (konsantrasyon sorunları), davranışsal olarak düşük öz saygı, daha önceki intihar girişimleri, intihar notu, ciddi derecede ani okul başarısı düşüşü, önemli eşyalarını başkalarına verme, durumsal olarak okul/iş problemleri, işten çıkarılma/işsizlik, sevilen birinin intiharı/ölümü, ilişki problemleri/ayrılıkları gösterilebilir. Risk faktörlerini ve kişisel geçmişi değerlendirdikten sonra danışanın intihar riski olduğuna dair endişeleriniz varsa da yoksa dadoğrudan ve soğukkanlılıkla intihar hakkında sorular sorulmalıdır ( Morris, 2016). Bazı uzmanlar direk intihar düşüncesinin varlığının sorulmasının olumsuz sonuçlara yola açacağını söyleseler de, uzmanların çoğu sormamanın daha olumsuz sonuçlarının olacağını söylerler ( Morris, 2016). Bu sorular şu alt başlıklarda gruplanabilir: İntihar düşüncelerini sorgulamak, intihar planlarını değerlendirmek, önceki girişimleri ve otokontrolü değerlendirmek, intihar niyetini değerlendirmektir.İntihar düşüncesi direk ‘kendine zarar vermeyi düşünüyor musun ?’ gibi başka bir şeyi ima etmeden doğruca sorulmalı ve planla ilgili diğer ayrıntılar da en ince ayrıntıya kadar alınmalıdır. Süresini, şiddetini, hangi yöntemi düşündüğü, ailede görülmüş olup görülmemiş olması, hayata karşı umudunun olup olmaması, bunlar en ince ayrıntıya kadar sorulur. Bunlar sorduktan sonra intihar riski değerlendirmesi 4 kategoriden birine yerleştirilir ve o risk grubuna göre müdehale planı uygulanmaya başlar (Hacımusalar, ).Risk yok: danışanın intihar ile ilgili düşüncesi, niyeti, planı yok.Düşük risk: danışanın planı, niyeti yok ise ama intiharı ima ettiyse.Orta düzey risk: istek, plan var ama niyet yoksa, intihar geçmişi varsa.Yüksek risk: istek, plan, niyet, hazırlık var. Alınancevaplara ve risk grubuna göre; danışanı psikiyatri servisine yatırılabilir, çocuksa aileye haber verilebilir, onam formundaki yakına bilgilendime yapılabilir, intihar kontratı yapılabilir, mümkünseintihar etme araçlarından kurtulma yollarına karar verilir, terapi seansları arttırılabilir, güvenlik planı oluşturabilir ve intiharda koruyucu faktörler; sosyal destek, dini inançlar, öz güven ve baş etme, sorun çözme becerilerileri üzerine yoğunlaşılabilir (Bulut ve Demirbaş, 2021). Klinik gözlem yoluyla intihar riski değerlendirilebildiği gibi ayrıca intihar riskini değerlendirmede kullanılacak bazı ölçekler de bulunmaktadır. Bu ölçekler; İntihar Olasılığı Ölçeği, P-Kuam İntihar Düşüncesi Ölçeği, İntihar Davranış Ölçeği, İntihar Bilişleri Ölçeği, Yaşamı Sürdürme Nedenleri Envanteri, Anksiyete Duyarlılık İndeksi-3, Hasta- ne Anksiyete ve Depresyon Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği’dir (Bahadır Yılmaz, 2019), ( Atlı, 2007).İntihar düşüncesi olan danışanlarla umutsuzluk, tek tip düşünce, çözüm bulamama ve kaçma çabası üzerine çalışmalar etkili olabilir. Bu sebeple psikiyatristin uyguladığı tedaviye ek olarak terapininde sürece yardımcı olduğu gözlemlenmektedir. Bilişsel davranışçı terapi ve sorun çözme terapisininde intihar için en yüksek iyileşme gösteren terapiler olduğu söylenmektedir ( Türkçapar, 2018). Diyalektik Davranış Terapisi, Umut Terapisi ve Kişilerarası tedavi yaklaşımları gibi tedavi yöntemlerinin de, intihar davranışının tedavisinde etkili olabilirler (Bahadır Yılmaz, 2019). Hastanede psikiyatri servislerinde yatış verilen hastalara antidepresan. antipsikozlar, ve lityum tedavilerinin kullanılmaktadır. Meta analiz çalışmaları (30 yıllık), Lityum’un intihar tamamlamayı 4.4 kat ve intihar girişimini de yaklaşık 15 kat azaltmaktadır. Kaynakça Morrison, J. (2016). İlk görüşme. Çev.:Uluç,S., Gülüm, İ. V. ve Ataman. E. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. Gerrig, R. J. Ve Zimbargo, P. G., (2015). Psikoloji ve yaşam. Çev.:Saat, G. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara. Türkçapar, H. ( 2018). Depresyon. Epsilon Yayınevi, İstanbul.TDK https://sozluk.gov.tr/ Bahadır Yılmaz,E. (2019). Psikiyatri hastalarında çıkıyım riskini değerlendirme ve yönetme. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 11(4),438-450 Bulut, B. P. ve Demirbaş, H. (2021). Kırılma noktası: İkinci Nesil İntihar Kuramları. Nesne, 9(20), 418-431 Şevik, A. E., Özcan H. ve Uysal, E. (2012). İntihar girişimlerinin incelenmesi: Risk faktörleri ve takip.Klinik Psikiyatri.15: 218-225 Atlı, Z. (2007). İntihar. Olasılığı ölçeğinin (OÖ)’ nin klinik örneklemde geçerlik ve güvenirliği çalışması.( Klinik Psikoloji Tezi). Hacımusalar,Y. (2019 Ekim 23-27). İntihardan koruma ve risk değerlendirmesi.[55. Ulusal Psikiyatri Kongresi]. İstanbul. https://www.researchgate.net/publication/337012099 Devamını oku
Yayınlanma: 10.01.2022 17:11
Son Güncelleme: 10.01.2022 17:11
Ayşe Beyza ARIK
PsikologUzmanlıklar: Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları, Depresyon ve Mutsuzluk, Ergenlik Dönemi Sorunları
Online Terapi
süre 50 dk
ücret 300 ₺
Yüz Yüze Terapi
süre 50 dk
ücret 250 ₺
ŞARTLAR VE GİZLİLİK
UYARI
Online Terapi Hizmetleri, yaşanan tüm problemlere cevap veren bir hizmet değildir. Kendinize zarar verme, şiddet ya da intihar gibi his ve düşüncelere sahipseniz, uygulamamızdaki Online Terapi Hizmetleri probleminizin çözümüne uygun olmayabilir. Bu tür durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanızı ya da Sağlık Bakanlığı 112 Acil Servis birimi ile iletişime geçmenizi tavsiye ederiz.