Sümeyye AKIN KURT

Yeme bozuklukları; teknoloji, sosyal medya, reklamlar gibi etmenlerle gittikçe daha fazla yaygınlaşmaya başlıyor. Çarpık beden algısı toplumun yeni tehlikesi halini almaya başladı. Sosyal medya ve reklamlarda gördüğümüz zayıf beden güzellemeleri özellikle ergen bireyleri etkiliyor , bunun sonucunda da aynaya baktıklarında kendilerini beğenmeyen, kusur arayan, bedeni ile ilgili aşırı hassasiyet gösteren davranışlar sergilemeye başlıyorlar. ANOREKSİYA NERVOZA NEDİR?Anoreksiya nervoza; bireyde aşırı zayıflama isteği, kısıtlı yiyecek tüketme, aşırı egzersiz yapma, yiyecek tükettiğinde telafi edici davranışlarda bulunmayı içeren psikiyatrik bir bozukluktur. Anoreksiya tanısına sahip olan bireylerin zihni devamlı yiyeceklerle ve bedeniyle meşguldür. Belirgin derecede zayıf olmasına rağmen aynaya baktığında kendini şişman görür. Sürekli kusurlu bir bölgesi olduğunu düşünür. Bunun yanında bu psikiyatrik bozukluğa sahip kişiler yiyecekler ve kalorileriyle devamlı meşgul olurlar. Kendi algılarında kalorisi yüksek olan bir yiyeceği tükettiklerinde aşırı telafi edici egzersizler yaparlar.Mümkün olduğunca az kalorili yiyecekler tüketen anoreksiya tanılı bireylerin beden sağlığı da oldukça bozulur. Vitamin eksiklikleri, menstrual düzensizlikler, organların zarar görmesi gibi etkileri görülür. DSM 5 TANI KRİTERLERİNE GÖRE ANOREKSİYA NERVOZA BELİRTİLERİ NELERDİR?A. Gereksinimlerine göre enerji alımını kısıtlamaktadır. Bireyin yaşı, cinsiyeti, gelişimsel olarak izlediği yol ve vücut sağlığı bağlamında belirgin bir biçimde düşük bir vücut ağırlığının olmasına yol açmaktadır.B. Vücut ağırlığı kazanımından ya da şişmanlamaktan çok korkma ve belirgin bir biçimde düşük vücut ağırlığında olmasına karşın vücut ağırlığındaki yükselişi güçleştiren kısıtlama, çıkarma ya da telafi edici davranışlarda bulunmaktadır.C. Bireyin vücut ağırlığını ya da biçimini nasıl algıladığıyla ilgili bir bozukluk vardır, birey kendini değerlendirirken vücut ağırlığı ve biçimine yersiz bir önem yükler, o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman kavrayamaz.1. Kısıtlayıcı Tip:Bu alt tür, daha çok diyet yaparak, neredeyse hiç yemek yemeyerek ve/ya da aşırı spor yaparak vücut ağırlığının kaybedildiği görünümleri tanımlamaktadır.2. Tıkınırcasına Yiyen/Çıkaran Tip:Son üç ay içinde yineleyen tıkınırcasına yeme ya da çıkarma (örn. kendi kendini kusturma ya da laksatif ilaçlar, diüretikler ya da lavmanın kötüye kullanılması) dönemleri bulunmaktadır.Anoreksiya Nervoza Tanısı Almış Bireylerin Aileleri Ne Yapmalı ?Anoreksiya tanısı almış bireylerin beden imgeleri bozulduğundan dolayı, aile bireyleri bu kişilere ne kadar zayıf olduğunu söylese de kişi bu durumu kabul etmeyecektir. Aileler mümkün olduğu kadar bireye empatik yaklaşmalı, yemesi konusunda ısrar etmemeli, bu konuda tartışmaya girmemelidir. Bu bireylerin zihni sürekli yiyeceklerle, kalorilerle ve bedeniyle meşgul olduğundan; depresyon ve kaygı bozuklukları anoreksiyaya eşlik eder. Zaten mutsuz olan bireyle tartışmak ve ısrar etmek maalesef ailelere bir fayda sağlamayacaktır. Aileler duruma müdahale etmeden bir uzmandan yardım almalılardır. Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?Anoreksiya nervoza bedeni etkileyen bir rahatsızlıktır ve yıpratıcı etkenlerden dolayı hastaların %10 kadarının kaybedildiği bir bozukluktur. Tedavi aşamasında psikiyatrist, psikolog ve diyetisyen iş birliği içinde çalışır. Hastanin ilk önce bedeninde meydana gelen hasarlar kontrol edilir - saç dokulmesi, adet görmeme, iç organ hasarlari vs- ilk olarak bu belirtilere müdahale yapılır. Daha sonra psikiyatrist ve psikolog eşliğinde uygun terapi yaklaşımıyla tedaviye başlanır. Kişinin zihinsel durumu, hastalığın seviyesi ve psikologun yaklaşımına göre bir terapi ekolü seçilir. Hastanin beden imgesinin nasıl bozulduğu, nelerin etkili olduğu, aile durumu, arkadaş çevresi gibi etmenler değerlendirilir. Hastanin beden bozulan beden imgesi yerine sağlıklı beden imgesi müdahalelerle yerleştirilmeye çalışılır. Hastalığın seyir durumuna göre yatarak psikiyatrik tedavi de uygulanabilir. Yapılan araştırmalar sonucunda Bilişsel Davranışçı Terapinin Anoreksiya Nervoza tedavisinde etkili olduğu görülmüştür. Bilişsel Davranisci Terapi yapılandırılmış seanslardan oluşur. Bu süreçte hastanin bedeni ve yaşadığı durum hakkındaki düşünceleri -bilişleri- belirlenmeye çalışılır. Bu tespit edilen düşüncelerdeki bilişsel çarpıtmalar belirlenir ve gerekli müdahalelerle çarpık bilişler düzeltilmeye çalışılır.ANOREKSİYA NERVOZA BİLİŞSEL ÇARPITMALAR Anoreksiya nervoza tanısı almış bireylerde yaygin olarak degersizlik ve sevilmeme temel inanci hakimdir. Kişi zayıf olursa, güzel olursa, bakimli olursa sevileceğine inanır. Erken dönem yasanmisliklarin etkisiyle olursan bu temel inançlar kişinin bedeninden yada dış görünüşünden dolayı sevilmediği inancı olusturur. Kişinin zihninde “bakiml, güzel ve zayıf olmalıyım bu şekilde sevilebilirim” otomatik düşüncesi gecer. Bu otomatik düşüncenin peşinden kişide mutsuzluk, huzursuzluk, depresyon belirtileri, yemek yememe, yemek yediğinde kendini şişman görme gibi belirtiler olusur. Tüm bunların neticesinde de kişi yemek yemez diyeceğimiz kadar kısıtlı beslenir , yediklerinin kalorisini tekrar tekrar hesaplar. Yaklaşık her gün tartıya çıkar ve beden bolgelerinin ölçüsünü alır. Bilissel davranisci terapide anoreksiya Nervoza tedavisi için belirli teknikler kullanılabilir. Yapılandırılmış seanslarda kişinin otomatik düşünceleri “otomatik düşünce kaydı” ile saptanir. Gün içinde hastanın ne yediği, yedikten sonra ne dusundugu, ne hissettiği, bu düşüncelere ne derece inandığının 10 üzerinden puanlanması istenir. Bunlar hastaya ev ödevi olarak verilebilir ve sonraki seanslarda bu otomatik düşünceler üzerine konuşulur. Örneğin hasta yemek yedikten sonra “kilo aldım hemen spor yapmalıyım” otomatik düşüncesini not etmiştir. Hastayla bu otomatik düşünce tartışılır. Bir öğünde kilo alinmayacagi, bu düşüncenin yanlış olduğu hastayla tartışılır ve bu düşünce yerine daha anlamlı ve doğru bir düşünce yerleştirilmeye çalışılır. Bu şekilde yapılandırılmış seanslarla devam edilir ve hastanın olumsuz otomatik düşünceleri daha işlevsel ve doğru düşüncelerle dönüştürülmeye çalışılır. Bilişsel davranisci terapi anoreksiya nervoza ve diğer yeme bozukluklarında oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Anoreksiya nervoza tedavisinde diyetisyen iş birliği de oldukça önemlidir. Kısıtlı kalori daha normalleştirilmeye ve dengeli ogunlerle yer değiştirilmeye çalışılır. Gerekirse hastaya belirli takviyeler baslanir. Uzman Klinik Psikolog Sümeyye Akın Kurt

Devamını Oku