Aile Terapisi

Aile terapisi ilk olarak 1960’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. Ortaya çıktığı ilk andan itibaren oldukça fazla tercih edilen bir psikoterapi yöntemi olarak karşımıza çıkar. Bireysel terapiden farklı olarak aile terapisi sunduğu döngüsel anlayışla aile içerisinde işlemeyen modellerin ortaya çıkmasına yardım eder. Böylece var olan problemleri aile üyeleri de açık bir şekilde fark eder. Başlangıçta psikolojik destek almayı kabul eden aile üyeleri zaten başlangıçta değişimi kabul ederek gelir. Bundan sonraki süreçte ise terapist var olan değişime karşı aile üyelerini bilgilendirir. Aile terapisi hane içinde var olan ilişki problemlerine yönelik bir farkındalık sağlar. Zaman içerisinde ortadan kalkan problemler aile içerisindeki ilişkinin daha kaliteli hale gelmesine yardım eder. Konuyu daha detaylı ele almaya devam edelim. 

Aile terapisi Bowen ve arkadaşlarının şizofren hastalarla yürüttükleri çalışmaya dayanır. Süreç içerisinde farklı modellerin de temeli atılmıştır. Bunlar; 

Sistemik Aile Terapisi 

Yapısal Aile Terapisi 

Stratejik Aile Terapisi 

Psikanalitik Aile Terapisi 

Yaşantısal Aile Terapisi 

Yapılandırmacı Aile Terapisi 

Bilişsel Davranışçı Aile Terapisi 

Çözüm Odaklı Aile Terapisi 

Feminist Aile Terapisi olmak üzere farklı ekollerle ele alınır. Süreç içerisindeki en temel konu ailede var olan ilişki sürecinin daha kaliteli hale gelmesidir. Çiftlerin kendileri ve çevreleri ile kurdukları ilişkiler ele alınır. Var olan çatışma sürecinin en aza indirilmesi hedeflenir. Tabii ki aile içerisinde sıfır çatışma mümkün değildir. Bu süre zarfında çiftler arasında var olan tartışmalarda çözüm üretme yollarını arttırmayı hedefler. Özellikle son yıllarda ülkemizde bu konuda oldukça fazla çalışma yapılıyor. Kişiler, içinde bulundukları zor durumdan kurtulmak için terapiye daha fazla gidiyor. Unutmamalıyız ki aile terapisi çiftlerin boşanmasının önüne geçmez. Ailede var olan probleme yönelik bakış açısı kazandırmaya çalışır. Son karar tabii ki yine çiftlerindir. 

Aile rehberliği ve aile terapisi kavramları bazen karışır. Bu yüzden bu konunun da ayrı bir şekilde ele alınması gerekir. Rehberlik, temelde bilgi verici bir süreçtir. Bu aşamada öğretici ve eğitici bir boyutu da söz konusudur. Ebeveynlere bireysel ya da grup halinde çocuk eğitimi, aile tutumları ve iletişim gibi konularda eğitim verilir. Aile Terapisi ise biraz önce de ifade ettiğimiz gibi iç görü kazandırma, yeniden yapılandırma ve geliştirme sürecini kapsar. Temelde bir psikolojik destek hizmetidir. Sağlıklı bir aile ortamının oluşması için gerekli görülen yerlerde yönlendirme de yapar. Aile terapisinde öfke, şiddet, madde kullanım bozukluğu gibi durumlarda yönlendirme yapılır. Var olan eski problemler ortadan kalktıktan sonra çiftler eğer talep ederse psikoterapi sürecine devam eder. 

Aile Terapisi Tarihçesi 

Aile terapisi tarihçesini incelediğimizde aile ile ilgili ilk çalışmalara Freud’un eserlerinde rastlarız. Daha sonra ise Adler’in aileyi daha detaylı ele aldığını görüyoruz. Aile terapisine yönelik atılan ilk adım ise 1960’lı yıllarda atılmıştır. 1990’lı yıllarda ise farklı yaklaşımlar ve ekoller ortaya çıkmıştır. 2000’li yıllar ve sonrasında ise hem araştırma konusunda hem de akademik anlamda aile terapisine daha fazla zaman ayrılmıştır. Hem lisans derslerinde hem de lisansüstü derslerinde akademik olarak okutulmaya başlanmıştır. Ancak Gladding aile terapisti unvanı için yüksek lisans eğitiminin tamamlanması gerektiğini savunur. Türkiye’de ise aile terapisi alanındaki çalışmalar daha geç başlamıştır. İlk olarak 1980’li yıllarda üniversitelerde ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Özellikle çocuklar için aile terapisi daha önemli hale gelmiştir. Hepimiz bir şekilde ailemizden bazı duyguları miras olarak alıyoruz. Bunları ise sonraki döneme aktarıyoruz. Her aktarılan dönemde daha da bilinçleniyoruz. Bizi yetiştiren ailemize nazaran daha az hata yapmaya çalışıyoruz. Aile terapisi ve uygulamaları bu konuda ailelere özellikle çocuklara yardımcı olmayı hedefler. 

Aile terapisine ihtiyaç duymamızın altında hızlı bir şekilde değişen toplumsal yapı yer alır. Önceki senelerde kültürel değerlerin vermiş olduğu anlayışla çiftler problemlerini aile dışına taşımazdı. Bu durum aile içerisinde huzurun azalmasına, çiftlerin mutsuz yaşamasına neden olurdu. Ancak kadınların iş hayatına atılması kendilerini ekonomik olarak özgür hissetmeleri bir şekilde aile anlayışının da değişmesine yardımcı oldu. Geleneksel ailelerde kök aile ile çekirdek aile bir arada yaşardı. Ancak teknolojinin gelişmesi ve şehirleşme ailelerin küçülmesine katkı sağladı. 

Böylece önceden çocuk bakımına yardım eden babaanne, dede , anneanne gibi aile üyeleri yavaş yavaş sistemin dışında kaldı. Çocuk bakımı sürecinde yalnız kalan anne ise bu konuda bir değişim talep etti. Bu noktada ise aile ortaya bazı problemler çıkmaya başladı; 

Eşlerin ikisinin de çalışması 

Ev işleriyle ilgili sorunlar 

Çocuk bakımı ile ilgili problemler 

Geçim sıkıntısı 

Evlilik ilişkisinde bozulma ya da tartışma 

İlaç ve alkol bağımlılığı 

Okulla ilgili sorunlar 

Çocuğun geleceği ile ilgili sorunlar 

Ergen depresyonu 

Yaşlı anne babanın bakımı 

Evden ayrılan yetişkin çocuklarla ilgili sorunlar aile terapisi kavramının daha da yayılmasına yardım etti. 

Aile terapisine ne zaman gidileceğine dair aklımızda farklı sorular yer alıyor. Bunları bir liste halinde ifade etmemiz gerekirse; 

Ailede var olan krizler yönetilemiyorsa, 

Çocuklarla ilgili karar verme sürecinde problem yaşanıyorsa, 

Okulla ilgili problemler arttıysa, 

Çiftlerin cinsel hayatlarında sorun ortaya çıkmaya başladıysa, 

Daha az vakit geçiriliyor ya da iletişim azaldıysa, 

Kök aile ilgili problemler artmaya başladıysa, 

Ekonomik olarak aile içinde çatışmalar mevcutsa, 

Bir karar alınma sürecinde ailede sınırlar belli değilse, 

Kök aile çekirdek aileye sürekli müdahale ediyorsa, 

Aile içerisinde travmatik bir yaşantı yaşandıysa (doğal afet, yas , istismar vs.), 

Yaşamın doğal akışı içerisinde olan ve aileyi etkileyen durumlarla baş edilemediğinde (yetişkin çocuğun evden ayrılması, ölüm, taşınma vs.). 

Bu tür durumlarda aile içerisinde var olan denge değişir. Değişen denge ise aile içindeki tartışmaların artmasına neden olur. Bu tür durumlarda içerisinde aile üyeleri genelde problemi çözmek için adım atmaz. 

Söylenen her sözün altında farklı bir anlam aranır. Bu anlamlar ise bir süre sonra problemin daha da derinleşmesine neden olur. Bu noktada aile daha kaliteli bir yaşantıya devam etmek istiyorsa mutlaka aile terapisi desteği alması gerekir. 

Aile terapisini amaçları arasında şunlar yer alır; 

Ailede var olan iletişim problemlerin ortadan kalkması 

Aile içindeki iletişim kalitesinin artması 

Barışmaktan ziyade çözüm odaklı yaşantıya devam edilmesi 

Kök aile ve çekirdek aile arasındaki sınırların belirlenmesi 

Ailede var olan farklı bir rahatsızlık söz konusuysa yönlendirme yapmak 

Aile üyelerindeki görev paylaşımını belirlemek 

Çocuk ve ebeveynler arasındaki hiyerarşinin düzenlenmesi 

Aile içinde var olan koalisyonların düzenlenmesi gibi temel amaçlar vardır. Bu amaçların yerine gelmesi ailenin hem iç dengesinin oluşmasına hem de çocuklarla ilişkisinin daha kaliteli gelmesine yardım eder. 

Aileye yönelik farkındalık oluşturulması 

Ortaya çıkan kriz durumlarına yönelik problem çözme becerilerinin sunulması 

Nesiller arasındaki aktarımın daha sağlıklı hale gelmesi 

Aile terapisi bireysel terapiden farklı olarak 75 ile 90 dakika arasında devam eder. Yüz yüze ya da online terapi fark etmeksizin aile üyelerinin bir arada olması istenir. Haftada bir gün toplamda 90 dakika şeklinde devam eder. Toplam oturum sayısı ailenin getirmiş olduğu problemle göre değişir. Ancak temelde hedef 10 ile 20 oturum arasında süreci sonlandırmaktır. Bazı terapi ekollerinde bu süre daha fazla da devam edebilir. Ancak nasıl ki bireysel terapide de terapi süreci danışanın getirmiş olduğu yaşam öyküsüne bağlıysa aile terapisinde de süreç aile öyküsüne bağlıdır. Aile terapisi sürecine aile üyelerinini hepsi dahil edilir. Bazı zamanlarda ise yakın çevreden başka kişilerin de görüşmelere katılması istenir. Buradaki temel amaç aile ile ilgili farklı bilgi kaynaklarına da ulaşmaktır. Terapi devam ederken uzman aile üyelerinin bireysel terapi alması gerektiğiyle ilgili karar verirse bunu aile üyelerine bildirir. Bu yüzden bazen aile üyeleri bireysel psikoterapi sürecini tamamladıktan sonra aile terapisi uygulamasına devam edilir. Eğer ki ailenizle ilgili var olan durumların ortadan kalkmasını istiyorsanız sitemizde yer alan online psikolog ve aile terapistlerinden online terapi randevusu oluşturabilirsiniz.