Antisosyal Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Antisosyal kişilik bozukluğu, bireylerin ilişkilerinde, düşünme tarzlarında ve olayları algılayış biçimlerinde meydana gelen bir bozukluk olup, kronik bir zihinsel hastalık olarak bilinmektedir. Bu hastalıktan muzdarip kişilerde, sıklıkla diğerlerinin haklarını çiğneme ve başlarını belaya sokma gibi durumlar görülür. Bu bozukluğa sahip kişiler sık sık yalan söylerler ve çevresine zarar veren davranışlarda bulunurlar. Alkole ve madde bağımlılıklarına karşı yatkındırlar. Davranışları çoğunlukla dürtüseldir ve ihtiyaçlarının anında karşılanmasını isterler. Hayal kırıklığı ve bekletilmeye tahammülleri yoktur. Başkalarının yararlarını gözetmeden yalnızca kendilerine odaklıdırlar. Başkaları için endişelenmezler ve suçluluk duyguları yoktur. Ayrıca antisosyal kişiler, diğer insanlar gibi iş, okul ve aile gibi konularda sorumluluk almazlar. Hem kendilerine hem de başkalarına zarar verebilirler. Genellikle başkalarına zarar veremedikleri zaman kendi bedenlerine zarar vermeye başlarlar. İlişkileri uzun ve tutarlı değildir. İlişkilerini bir şekilde devam ettirseler bile bu durum ancak zor kullanılarak, tehditlerle ve şiddetle gerçekleşir. Antisosyal kişilerin her şeye ve herkese güç sağlama ve üstünlük kurma gibi çok büyük ve ciddi ihtiyaçları vardır. Bu kişiler toplum arasında büyük başarılar yakalayabilir ve takdir dahi toplayabilirler. Ancak her antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişi kanunları çiğneyecek ya da madde kullanacak diye bir şey yoktur. Bu hastalığı saptamak için genellikle davranışsal ve içsel unsurları saptamak güç olduğundan, antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler işlerinde üst konumlara kadar gelebilirler. Bu kişilerin zekaları ve manipüle etme yetenekleri yüksek olduğundan çok güçlü konum ve mevkilere gelebilirler. Başarıları ve manipüle etme becerileri altında vicdandan yoksun oluşları ve diğerlerinin hislerine değer vermemeleri gizlidir. Bunların haricinde, halk arasında pek sosyal olmayan kişiler için yanlış olarak ‘’antisosyal’’ tanımı yapılabilmektedir. Ancak bu tanım doğru değildir. Zira çevrede pek sosyal olmayan bireyler için asıl yapılması gereken tanım ‘’asosyal’’ bireylerdir. Asosyallik, antisosyallik ile alakasız bir durumdur. 

Antisosyal kişilik bozukluğu nedenleri, yapılan araştırmalar doğrultusunda çoğunlukla psikososyal ve biyolojik nedenler olarak öne çıkmaktadır. Antisosyal kişilik bozukluğunun gelişiminde, bireyin yetiştiği ailenin bireye olan düşük seviyedeki bakım ve ilgisi, yine aynı bireyin özgürlüklerinin önemli ölçüde kısıtlanması gibi nedenler yatar. 

18 yaşından küçük kişilere antisosyal kişilik bozukluğu teşhisi koyulmaz. Belirtiler genellikle 15 yaşını geçtikten sonra ortaya çıkar. Özellikle kurallara uymakta sorun yaşayan çocuklarda ergenlikten sonra kendini göstermektedir. Antisosyal kişilik bozukluğunun başlıca özelliği yaşamın okul, iş ve sosyal ilişkiler gibi her alanında kendini gösteren antisosyal ve kriminal davranışlardır. Bunlar genellikle çocuklukta ve erken ergenlikte başlar. 

Antisosyal kişilik bozukluğu ve antisosyal kişilik özelliklerine sahip bireylerde kendini gösteren durumlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 

Vicdan Eksikliği veya Yoksunluğu: Antisosyal kişiler, çevrelerindeki ya da yanındaki kişilere verdikleri fiziksel ya da duygusal zararlardan ötürü suçlu hissetmezler. Hissetseler bile bu fazla uzun zaman almaz. Davranışları her ne kadar olumsuz ve yıkıcı olsa da bundan dolayı sorumlu hissetmezler. Eğer karşılarındaki kişiler bu yüzden duygusal davranırsa, tavır koyarsa ya da koymasa bile antisosyal kişi tarafından öyle hissedilirse, bu kişi öfkelenir ve davranışsal olarak tepki verir. Bu durumda karşılarındakileri suçlamaktan çok öfke patlaması geçirip zarar vermeye başlarlar. 

Yasaları Devamlı Çiğneme Eğilimi: Hiçbir şekilde kendilerini suçlu hissetmedikleri için, eylemlerinden sonuç çıkaramazlar ve aynı suçları ve şiddet içeren hareketleri yinelemeye devam ederler. Bundan ötürü ne kadar olumsuz şey yaşayıp bedel ödeseler de bunlardan ders almazlar. 

Sık Yalan Söyleme ve Aşağılamada Bulunma: Bu kişiler yalan söyleme ve manipüle konusunda adeta uzmanlardır. Yalan söylemekten neredeyse hiçbir zaman çekinmezler. Karşısındaki birine tepki vereceklerse bunu, onu en şiddetli şekilde aşağılayarak yaparlar. Aşağılamaları sözlü olabildiği gibi fiziksel şiddet eşliğinde de olabilir.

Fiziksel Agresiflik: Küfür etmekten çekinmezler, güçlü ve sert gözükmek zorunda olduklarını düşünürler. Beden dilleri ve mimikleri öfkelidir. Fiziksel olarak şiddet uygulamaktan kaçınmazlar. Diğer Bireylerin Öz Benliklerine ve Öz Güvenlerine Olan İlgisizlik: Karşılarındaki kişilerin, onların aşağılamaları ya da şiddet içerikli davranışları yüzünden düştükleri durum ve hissettikleri hiç umurlarında değildir. Çünkü vicdan azabı yaşamazlar. Eğer birine yardımcı oluyorlarsa bunu, kendilerini güçlü göstermek için yaparlar. 

İş ve Aile Çevresinde Devamlı Olarak Sorumsuzluk: Aile hayatlarında da herhangi bir sorumluluk hissetmezler. İşe gitmek onlara çekici gelmez, gitseler bile devam ettiremezler. Ancak yaptıkları işte başkalarına zarar verebiliyorlar ve öfkelerini boşaltabiliyorlarsa o zaman o işte devamlılık gösterebilirler. Öfkelerini boşaltma ve zarar verme davranışları hem fiziksel hem de duygusal şiddet (mobbing) şeklinde olabilir. 

Ayrıca antisosyal kişilik bozukluğunun belirtileri arasında genel olarak; 

●   Sık sık kavga etmek 

●   Dolandırıcılık ve hırsızlık yapmak, 

●   Kumar oynamak, 

●   Aile ve çevrelerine karşı sorumluluk hissetmemek, 

●   Suç işlemek ve madde kullanmak sayılabilir. 

Eğer bu belirtiler daha çocukluk zamanında varsa davranım bozukluğu tanısı konur. Kişi 18 yaşını geçtikten sonra ise antisosyal kişilik bozukluğu tanısı konabilir. İlgili semptomlar 30-35 yaşlarında duraksar ve ortalama 40-50 yaşlarında ise semptomlarda azalmalar görülür. 

Antisosyal kişiler sıklıkla şu düşünce yapısına sahiptirler: 

●   Kendime karşı dikkatli olmalıyım. 

●   Yalnızca en güçlü ve akıllı olanlar ayakta kalabilir. 

●   Eğer insanları ele geçiren ben olmazsam ele geçiren insanlar olur. 

●   Yakalanmadığım sürece her şeyi yapabilirim. 

●   Yakalanmadan da kurtulabildiğim için kötü sonuçları kafaya takmaya değmez. 

●   Başkalarının benimle ilgili ne düşündüğü beni alakadar etmez. 

●   Bir şeye sahip olmak için gereken ne varsa yaparım. 

●   İnsanlarda acıma yoktur bu yüzden onlar üstünde egemenlik kurmalı ve onları yenmeliyim. 

●   Zayıflıklar olan insanlar kandırılmayı hak ederler. 

Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireyler genel olarak; 

●   Dürtüler ile hareket ederler, plan yapmazlar. 

●   Ne başkalarının ne de kendilerinin güvenliğini umursarlar. 

●   Yalanlarının ve suçlarının farkındadırlar ancak bundan dolayı vicdan azabı çekmezler. 

●   Saldırgan davranışlarda bulunurlar. 

●   Her şey planladıkları gibi giderse cana yakın ve neşeli olabilirler ancak engellendiklerinde gözleri döner. İlk olarak karşısındaki alçaltmaya çalışırlar ve onlar üzerinde egemenlik kurmayı denerler. 

●   Bilişsel yetileri düzgün ve mantıklıdır ancak iç görü ve öngörüleri neredeyse yoktur. 

●   Kendilerinden başka kimseye güvenmezler, bu yüzden bağlılık duyguları yoktur. 

●   Kendilik değerleri vardır ve kendine güvenleri çoktur. Fikirleri sabittir. 

Birisine antisosyal kişilik bozukluğu tanısı koyabilmek için, söz konusu kişinin yaşı 18’den büyük olmalı ve 15 yaşından önce de belli davranım bozuklukları yaşamış olmaları gerekir. Bu nedenle sadece ergenlik döneminde sınırlı kalan davranım bozuklukları ile her zaman devam edecek olan antisosyal davranışları birbirinden ayırmak gerekir. 

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Testi 

Antisosyal kişilik bozukluk testi, alanında uzman bir hekim tarafından uygulanmaktadır. Bu testle beraber kişinin bu bozukluğa ne ölçüde yatkın olduğunu, semptomların, ve davranış örüntüsünü tespit edilir. Bu test, kişinin rahatsızlığını teşhis etmekte etkili bir yöntemdir. Aynı zamanda antisosyal kişilik bozukluk testi ile uzmanı direkt olarak tanı koyabilir. Böylece hastaya uygun en doğru tedavi yöntemini seçilebilir. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler diğerlerinin haklarını gözetmez ve kendi çıkarlarına göre davranış sergilerler. Bunlara ek olarak davranışları saldırgandır ve vicdani olarak rahatsızlık hissetmezler.

Minnesota Çok Yönlü Kişilik Testi 

Minnesota Çok Yönlü Kişilik Testi, antisosyal kişilik bozukluk testleri arasında en iyilerindendir. Bu testte 550 madde yer almaktadır. Bu test, 10 alt ölçek ve 3 geçerlik ölçeğinden ibarettir. Testteki her bir madde birden çok ölçekte kullanılır. Antisosyal kişilik bozukluk testinin kapsadığı geçerlik ölçekleri, kişinin kendisiyle ilgili durumları net bir şekilde maddelere yansıttığı ile ilgili bilgiler içerir. Testte doğru-yanlış-bilmiyorum gibi seçenekler bulunur. Kişisel ve sosyal uyum seviyesi bu test ile ölçülebilir. Test, çeşitli psikolojik hastalıkların tanısında ve patolojik hastalık gruplarına göre hastaların isimlendirilmesinde özellikle tercih edilmektedir. Bu sebepten ötürü bu test, antisosyal kişilik bozukluğunu saptamak için en yaygın kullanılan testlerdendir. Testteki ölçekler, çoğunlukla hastanın genel durgunluk halini, ilgisizlik seviyesini, ve düşüncelerinin ne derecede bozuk olduğunu ölçmektedir. Test yapıldıktan sonra sonra doktor, bozukluğa neden olan durumları ve tedavi şeklini belirler. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Testi uygulandıktan sonra hastalığın tanısı konur. Sonrasında ise kişinin ne ölçüde antisosyal kişilik bozukluğuna sahip olduğu araştırılır. Bu aşamadan sonra antisosyal kişilik bozukluğu semptomlarından yola çıkarak kişiye net olarak antisosyal kişilik bozukluğu tanısı konur. Son aşamada ise, kişiye uygun antisosyal kişilik bozukluk tedavi yöntemi seçilir ve tedaviye başlanır. 

Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi çok güçtür. Yeni psikoterapi yöntemlerine göre antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin hayatta daha uyumlu olmaları sağlanabilse de bu kişiler herhangi bir zorlama olmadan psikoterapilere kendi kendilerine gitmezler. Bu kişiler zaten hayatta istedikleri konumda olup maddi anlamda da güçlü olduklarından, herhangi bir tedavi de aramazlar. Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler incelendiğinde, bu kişilerin çocukluk dönemlerinde önemli ölçüde duygusal ve fiziksel şiddet görmüş oldukları görülmüştür. Ayrıca yoğun bir duygusal ihmale de maruz kalmışlardır. Baba figürünün olmaması ya da olsa bile onun tarafından şiddete maruz kalıp duygusal bağ kuramamaları onlarda travmalara yol açmıştır. Güce karşı olan ihtiyaçlarını baba onlara verememiştir. Böylece bu çocuklar sonraki zamanlarda güç elde etmek için fırsat yakaladıklarında ne olursa olsun onu elde etmek isterler. 

Antisosyal kişilik bozukluğu kimi zaman borderline kişilik bozukluğu ile karıştırılabilmektedir. Borderline kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görüldüğünden, bir nevi kadının antisosyal olma durumudur. Her iki kişilik bozukluğu da çok benzer olduklarından onları birbirinden ayırt etmek güçtür. Ancak Borderline kişiliğin aksine, antisosyal kişilik bozukluğu erkeklerde kadınlara oranla 3 kat daha fazla görülür. Borderline kişilik bozukluğunda bazı belirleyici özellikler vardır. Bunlara örnek olarak, düşük benlik algısı, dürtüsellik, ölçüsüz çabalara girme, bir durumu gözünde fazla büyütme ve sonrasında yerin dibine vurma, para harcama, cinsellik, madde kullanımı, intihar düşünceleri, boşlukta olma, öfke, hırçınlık, kavgacılık ve bazen de paranoid düşünceler taşıma verilebilir. 

Antisosyal Kişilik Bozukluğu hakkında uzmanlarımıza sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tehlikeli Mi?

Bu kişilerin davranışlarının evlendikten sonra geçeceği düşünülerek evlendirildikleri görülse dahi, hastanın ileri seviyede psikopat olması durumda evlilik mümkün olan bir durum değildir. Hasta evli olduğu kişiye de zarar verebilecek durumda olduğu zaman, eşlerin bir arada yaşamaları sakıncalı hale gelecektir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Akıl Hastalığı Mı?

Antisosyal kişilik bozukluğundan (ASKB) muzdarip insanlara, halk arasında sıklıkla “sosyopat” denir. Antisosyal kişilik bozukluğu adından da anlaşıldığı üzere bir kişilik bozukluğudur, akıl hastalığı değildir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu Ne Sıklıkta Görülür?

Antisosyal kişilik bozukluğu erkeklerde %3 oranında görülürken, bu durum kadınlarda %1 oranındadır.