Asperger Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Asperger sendromu, otizm spektrum bozukluklarının bir alt türünü oluşturan bir tür sağlık sorunudur. Bu sendrom, temelde diğer insanlarla iletişim kurmada güçlük oluşturan bir problemdir. Beraberinde takıntılı davranışlar ve düşünceler de vardır. Ancak bu sendromdan muzdarip kişiler, güçlü entelektüel yetenekleri ve sözlü dil becerilerinin gelişmiş olması bakımından diğer otizm spektrum bozukluğu olan kişilerden ayrılırlar. Asperger sendromu, zeka geriliği ile alakasız bir durumdur. Kişiler normal zekada olabilecekleri gibi üstün zekalı da olabilirler. Asperger sendromu olan çocuklar, özel bir eğitime ihtiyaç duymaksızın normal okullarda eğitim alabilir ve yetişkin olduklarında da normal bir iş ve hayat tarzı elde edebilirler. Ancak bu çocuklarda ve gençlerde temel olarak bazı sorunlar görülebilir. Bunlara örnek olarak iletişim kurmakta güçlük, tekrarlayıcı davranışlar ve düşünceler oluşturma verilebilir. Okul ve iş performanslarında bir zorluk yaşamazlarken, konuşma anında olan mimikleri, beden dillerini, imaları ve mizahları anlamakta zorlanırlar. Asperger Sendromu olan kişilerin çok büyük çoğunluğunda ilk belirtiler 5-9 yaşları arasındayken görülür ve sendromun teşhisleri bu süreçte konulur. Asperger sendromu kızlarda erkeklere oranla daha az görülür. Bozukluğun kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, erken teşhis ve müdahale ile çocuklar sosyal bağlantılarında daha sağlıklı olabilirler ve daha üretken bir hayat sürebilirler. 

Asperger sendromu semptomlarının büyük çoğunluğuna beyinde meydana gelen değişiklikler sebep olur. Fakat şu an bu değişikliklere neden olan durumun ne olduğu tam olarak bilinmemektedir. Yine de bu duruma genetik faktörlerin, kimyasalların ve virüsler gibi çevresel etkenlere maruz kalmanın katkı sağladığı tahmin edilmektedir. Buna ek olarak kızamık gibi aşıların, inanışların aksine duruma hiçbir etkisi olmadığı kanıtlanmıştır. 

Asperger sendromu belirtileri herkeste aynı şekilde görülmemektedir, belirtiler insandan insana farklılık gösterir. Fakat ortada diğer otizmli kişilere göre belli bir ilgi alanına ait odaklanma sorunu vardır. Bu odaklanma sorunu bir çeşit takıntı halindedir. Bu takıntılı olan durum çok geniş bir şekilde açıklanabilir. Bu takıntı bir çizgi film ya da anime kahramanı olabileceği gibi, kişinin çevresindeki komşunun çocuğu ya da okuldan sevdiği bir arkadaşı veya da aileden birisi olabilir. Kişi tek taraflı olarak iletişim kurduğu esnadaki konudan bağımsız olarak ilgi duyduğu konuda söz edebilir. İletişim kurduğu sırada karşıdaki kişinin anlattığı şeyleri çoğu zaman umursamazlar. Karşıdaki kişi konuyu değiştirmek istese de bu faydasızdır. Bu yüzden de Asperger sendromu olan kişiler sosyal ilişkilerinde iletişim zorlukları çekmeleri ile bilinirler. Ayrıca Asperger sendromu olan bireyler, iletişim halinde oldukları kişilerin yüz ifadelerini ve duygularını anlamakta zorluk çekerler. Bu yüzden de konuştukları kişinin gözlerine bakmak istemezler. Konuşmaları bu şekilde monoton ve duygudan yoksun bir hal alır. Mimikleri de sınırlıdır ve karşılarındaki kişinin vücut dillerini de anlamakta zorluk çekerler. Yüz ifadeleri anlattıkları konudan tamamen bağımsız olabilir. Seslerini konuşma esnasında ne kadar yükseltmeleri gerektiğini anlamakta zorluk duyarlar. Bunların haricinde yürümekte de koşmakta da zorluklar yaşayabilirler. Buna neden olan durum koordinasyonlarındaki sorunlardır. Motor becerilerinde bu nedenli aksaklıklar görülebileceğinden, bisiklete binme ya da tırmanma gibi basit aktiviteleri bile yaparken zorluk çekebilirler. Her çocukta aynı belirtiler görülemeyeceği gibi bazı çocuklarda ise belirtilerin büyük çoğunluğu olabilir. Yine de Asperger sendromunun belirtilerini şu şekilde bir arada toplamak mümkündür: 

●   Sosyal farkındalık eksikliği 

●   Sosyalleşme ve arkadaş edinmeye olan ilgi azlığı 

●   Arkadaşlıklar kurmada ve var olan arkadaşlık ilişkilerini sürdürmede güçlük 

●   Başkalarının düşüncelerini ve duygularını tam olarak anlayamamak 

●   Empati eksikliği 

●   Göz temasından kaçınmak ya da aksine birine çok dikkatli şekilde bakmak 

●   Yüz ifadeleri ve mimik kullanmada eksiklik veya abartılı mimikler kullanmak 

●   Vücut dilini idrak edememe 

●   Özel alan sınırlarına uymama yani mahremiyet algısının gelişmiş olmaması 

●   Seslere, dokunmaya, kokulara, tatlara veya görsel uyaranlara karşı aşırı hassasiyet 

●   Ritüellere ya da bir rutine aşırı bağlılık 

●   El çırpma veya kol sallama gibi arka arkaya tekrar eden motor davranışlar 

●   Sakarlık veya iyi gelişmemiş motor hareketler 

●   Çizgi film karakterleri veya sevilen bir kişi gibi sadece birkaç şeye gösterilen takıntılı ilgi 

●   İroni ya da mizah gibi farklı bir dil kullanımını anlamada zorluk yaşamak 

●   Ses tonunu ne zaman alçaltıp ne zaman yükselteceğini anlamada zorluk  

●   Biriyle konuşma halindeyken karşı tarafın anlattığı konudan kopup kendi ilgi alanından bahsetmeye başlamak 

Asperger sendromu, doğuştan gelen ve hayatın ilk 5-9 yaşlarında görülen bir durumdur. Ayrıca karmaşık nörogelişimsel bozuklukları olarak açıklanan otizm spektrum bozuklukları grubunun en ılımlı kısmı olarak görülür, yani klasik otizmin en hafif şeklidir. Diğer otizm spektrum bozuklukları şu şekildedir: 

●   Klasik otizm 

●   Rett sendromu 

●   Çocukluk çağı parçalanma bozukluğu 

●   Atipik otizm 

Bunlardan ayrı olarak Asperger sendromu kendi içinde farklı şekilde sınıflandırılmaz. Ancak çocuğun hayatına etki eden diğer psikiyatrik soruna göre, çocuğun hayatında daha etkili ya da daha etkisiz olabilir. 

Asperger sendromu çoğunlukla çocuklarda ve gençlerde görülür. Görülme sıklığı genellikle 4-11 yaş aralığındaki çocuklardır. Ayrıca asperger sendromu ile ilgili yapılan çalışmalarda, bu durumun toplumun sadece %1lik kesiminde görüldüğü ortaya konmuştur. 

Yapılan çalışmalara göre belli genler otizm bozuklukları için risk faktörüdür. Yine bu araştırmalara göre bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Ailedeki bireylerden birinde herhangi bir otizm spektrum bozukluğu olması diğer aile bireylerinde de bu bozukluklardan birinin görülme ihtimalini arttırmaktadır. Bazı genetik ve kromozomal hastalıklara sahip kişilerde de otizm bozukluklarının görülme ihtimali diğer insanlara göre daha fazladır. Bunlara örnek olarak frajil X sendromu ile tüberosiklorozis verilebilir. Gebelik sürecinde yaşanan bazı problemler ile birlikte ileri yaşlarda anne ve baba olmak da otizm bozukluklarının gelişmesinde etkili olabilmektedir. 

Asperger sendromunun teşhisi bir test ile ya da basit bir muayene ile yapılamayacak kadar karmaşıktır. Dolayısıyla internette gördüğünüz Asperger Sendromu Testi gibi yöntemlere güvenmeyip profesyonel destek almanız en doğru karar olacaktır. Teşhisin konulabilmesi için bazı testleri bir arada yapmak gerekmektedir. Genellikle anne babalar, çocuklarını incelediklerinde ve çocuklarıyla yaşıtları arasında bir kıyaslama yaptıkları zaman bir gariplik olduğunu anlarlar. 

Zira çocukların da bazı gelişimsel sorunlar vardır ve bu sorunlar çocuk büyüdükçe belirginleşmektedir. Eğer aile çocuk okula başlayana kadar durumu anlamadıysa, okuldaki öğretmeni bazı gelişimsel sorunları fark edebilir. Bu gelişimsel sorunların en belirginlerine örnek olarak; 

●   Dil gelişimi, 

●   Sosyal etkileşim problemi, 

●   Konuşurken yüz ifadesinde konuşulan konudan alakasız farklar, 

●   Diğerleriyle olan iletişimde problemler ve zorluklar, 

●   Değişikliklere karşı olumsuz veya farklı tutumlar, 

●   Motor kas becerilerinde problemler, 

●   Koordinasyon problemleri verilebilir. 

Bu ilgili semptomlar sık sık hiperaktivite veya dikkat eksikliği ile karıştırılmaktadır ve çocuğa yanlış tanı konulabilmektedir. Bu yüzden başvurulan doktor alanında uzman bir doktor olup belirtileri çok iyi değerlendirmelidir. Aksi takdirde çocuğa yanlış teşhis konulabilir. Doğru teşhis konduktan sonra uygun bir tedaviye başlanır. 

Asperger sendromunu tamamen ortadan kaldırmanın bir yolu yoktur ve uygulanan tedaviler de oldukça kısıtlıdır. Uygulanacak olan tedaviler çoğunlukla semptomları azaltmaya ve çocuğun sosyal alanda daha az sorun yaşamasına karşı uygulanmaktadır. Tedaviler var olan semptomlara göre yapılır. Bunların haricinde tedavide bazı ilaçlar da tercih edilebilir. Asperger sendromu olanlarda sinirli olma durumu görülebileceği için bunu azaltmaya yönelik ilaçlar verilebilir. Hiperaktivite de bu çocuklarda görülebileceği için buna yönelik olarak guanfasin ve olanzapin gibi ilaçlar reçete edilebilir. Eğer çocukta uyku sorunu varsa bir uyku ilacı da kullanılabilir. Bütün bu ilaçlar semptomlara yönelik olduğu için hiçbir ilaç keyfi olarak reçete edilmeden kullanılmamalıdır. Tedavi temel olarak sosyal ve duygusal becerileri geliştirmeye yönelik yapılır. Buna yönelik olarak sosyal beceri eğitimlerine başvurulur. Var olan konuşma güçlükleri için konuşma ve dil terapileri uygulanabilir. Motor ve kas sisteminde görülen sorunlara yönelik olarak ise fizik tedaviler tercih edilir. Zihinsel açıdan çocuğu geliştirmek için ise bilişsel davranışçı terapiler gerekmektedir. Bu terapiler uzmanlar tarafından yapılsa da bu her zaman yeterli olmayabilir. Bu yüzden ailelerin de bazı terapileri alarak nasıl davranacaklarını öğrenmesi gerekir. Aileler bu süreçte güçlük yaşayabileceklerinden psikolojik desteğe ihtiyaç duyabilirler. Teşhisin erkenden yapılması çocuğun ileriki yaşlarda normal bir hayat sürmeyi öğrenmesi açısından büyük önem taşır. Bu sayede çocuk yetişkin olduğunda bağımsız bir hayat sürebilir. Bu yüzden eğer çocuğunuzda Asperger sendromu olmasından şüphe ediyorsanız ya da çocuğunuzda otizm spektrum bozuklukları ile ilgili davranışlar görüyorsanız mutlaka bir hekime danışarak çocuğunuzu muayene ettirmelisiniz. 

Tedavide antidepresan, antipsikotik ilaçlar ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ilaçları tercih edilebilir. Antidepresan ilaçlar, takıntılar ve depresyona yönelik kullanılırlar. Antipsikotik ilaçlar ise, tekrarlayan hareketler ve davranış kontrolü yaşayan çocuğu yatıştırmaya yönelik olarak reçete edilirler. Dikkat uyarıcı ilaçlar da ortada bir dikkat eksikliği söz konusu ise tercih edilebilirler.

Asperger Sendromu Hakkında uzmanlarımıza sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Asperger Sendromlular Evlenebilir mi?

Asperger sendromu olan kişiler sosyal alanda bazı iletişim zorlukları yaşamaktadırlar. Bunlar sorunlar hem romantik hem de cinsel hayatta görülebilir. Asperger sendromu olan kişiler karşılarındaki kişinin yüz ifadesini anlamakta zorluk çekebileceklerinden iletişim kurdukları kişi için bu can sıkıcı olabilir. Empati kurmada duydukları güçlük, karşılarındaki kişinin bakış açısını anlamalarına da engel olmaktadır. Evlilikte karşıdaki kişiyi anlamak temel gerekliliklerden biridir. Bu yüzden Asperger sendromu olan kişilerin partnerleri bu zorlukları önceden bilmelidir. Ayrıca asperger sendromu olan kişiler dokunmaktan hoşlanmayabilirler. Bu yüzden partnerleri onlara beklenmedik anlarda dokunmaktan kaçınmalı ve eşlerinin ne tür dokunmaları tercih ettiğini bilmelidir. Asperger sendromu olan kişilerde duygusal açıdan olgunlaşmak zaman alabileceğinden eşleriyle bağ kurmaları da zaman alabilir. Ayrıca bu kişiler cinsel ve duygusal konularda özgüven eksikliği sorunu yaşayabilirler. Kişinin partneri bu sorunları önceden biliyorsa iki taraf da anlaşarak uzun soluklu ve sağlıklı ilişkiler kurabilirler.

Asperger Düzelir mi?

Asperger sendromuna yönelik uygulanabilecek tedaviler olmasına karşı onu tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yöntemi yoktur. Uygulanan tedaviler sendromunun belirtilerini hafifletip kişiyi günlük hayattan koparmamak adına yapılmaktadır. Dolayısıyla Asperger sendromu düzelmez.

Asperger Sendromu Otizm mi?

Asperger sendromu otizm spektrum bozukluğunun bir alt türünü oluşturmaktadır. OSB’li çocuklardan farklı olarak, Asperger sendromlu çocuklarda erken dil gecikmeleri olmayabilir. Ayrıca Asperger sendromu olan çocuklar çoğunlukla gelişmiş dil becerilerine sahiptirler. Zekaları normal olabileceği gibi ortalama üstü de olabilir. Buna bağlı olarak Aspergerli çocuklar yüksek işlevleri ve yaşadıkları belirtilerin daha hafif olması ile Otizmli çocuklardan ayrılırlar.

Asperger Sendromu Dereceleri Nelerdir?

Asperger sendromunun sınıflandırma dereceleri bulunmamaktadır. Zaten Asperger, otizm spektrum bozukluklarının bir alt tipini oluşturmaktadır. Ancak bunlar içinde yüksek işlevli ve hastalık belirtilerinin hafif olduğu bir formdadır.

Asperger Sendromuna Sahip Çocuğu Olan Aileler Neler Yapabilir?

Aileler çocuklarında Asperger sendromu ya da bir otizm spektrum bozukluğu olduğundan şüphe ediyorsa öncelikle çocuklarının oyun oynama şeklini, öğrenme yetilerini, konuşma şeklini ve davranışlarını iyi şekilde incelemelidir. İncelemeleri çocukları yaşıtlarının davranışlarına bakarak yapabilirsiniz. Eğer incelemeler sonucunda çocukta bir farklılık olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden bir çocuk doktoruna ya da çocuk psikiyatristine başvurabilirsiniz. Çocuğa eğer Asperger sendromu teşhisi konduysa bundan sonra durumu en iyi şekilde yönetmek için bazı durumları iyi bilmeniz gerekir. İlk önce otizm spektrum bozukluğunun belirtilerini ve risk faktörlerini öğrenin. Sonrasında doğru tedavi yöntemleri hakkında bilgi alın. Çocuğunuzun gelişim aşamalarını çok iyi bir şekilde takip edin ve inceleyin. Buna yönelik olarak çocukların hangi yaşta hangi türde becerilere sahip olduğunu gösteren cetvellerden faydalanabilirsiniz. Buna ek olarak çocuğun gelişim sürecini de yaşıtlarıyla kıyaslayabilirsiniz. Ancak bu incelemeyi siz kendiniz yapmalısınız. Çocuğa bu süreçte küçümseyici ve yargılayıcı ithamlar yapmaktan kaçınmanız gerekmektedir. Bunun hiçbir faydası olmayacağı gibi bu durumu kötüleştirecektir. Ayrıca diğer Asperger sendromlu çocuğu olan aileler ile gruplar kurarak onların çocuklarının sosyal ortamlardaki zorlukları nasıl aştığı hakkında bilgiler alabilirsiniz. Bu sizin için de psikolojik destek sağlayacaktır. Bütün bunlara ek olarak, toplumu Asperger sendromu ile ilgili bilinçlendirmek adına yapılan faaliyetler varsa bunlara katılım sağlamanız faydalı olacaktır.