1. Blog
  2. Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir? Belirtileri, Sebepleri ve Tedavisi
08 Şubat, 2023

Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir? Belirtileri, Sebepleri ve Tedavisi

Öfke kontrol bozukluğu, kişilerin öfkelendiği durumlarda orantısız tepki vermeleri ya da önemsiz şeylere dahi ciddi şekilde öfkelenmeleri durumunu ifade eder. Öfke kontrol bozukluğu sıklıkla duygularını içinde yaşamayı tercih eden ve böylelikle öfkesini de içine atan kişilerde ortaya çıkar. Zira...

Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir?

Öfke kontrol bozukluğu, kişilerin öfkelendiği durumlarda orantısız tepki vermeleri ya da önemsiz şeylere dahi ciddi şekilde öfkelenmeleri durumunu ifade eder. Öfke kontrol bozukluğu sıklıkla duygularını içinde yaşamayı tercih eden ve böylelikle öfkesini de içine atan kişilerde ortaya çıkar. Zira kişinin düzenli olarak bastırdığı bu duygular bir süre sonra önü alınamaz bir hal alır ve kişi tamamen bu duyguların esiri olur. Öfke bozukluğu sıradan bir sinirlenme haliyle karıştırılmamalıdır. Bu durumu yaşayan kişiler sağlıklı ve mantıklı bir şekilde düşünemezler. Düşünme kabiliyetlerinin yanı sıra, sergiledikleri davranışlar da tamamen öfkelerinin kontrolünde olacağından sonrasında ciddi manada pişmanlık duyabilecekleri işler yapabilirler. Kişi içinde bulunduğu öfkeli ruh hali sebebiyle çevresine karşı sözlü ya da psikolojik şekilde saldıran bir tutum içerisine girebilir. Öfke kontrol bozukluğu yaşayan kişiler kısaca öfkelerini "sağlıksız" bir şekilde dışarıya yansıtırlar ve bu da çevreyle ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. Ani öfke patlaması hastalığı olarak da tanımlanan bu durumu daha iyi anlayabilmek için, önce öfkenin tam olarak ne olduğuna dair bir tarife de ihtiyaç vardır. Öfke her ne kadar negatif çağrışımlara sebep olsa da aslında tıpkı diğer duygular gibi (mutluluk, hüzün, coşku vb.) insani ve sağlıklı bir duygudur. Öfke duygusu, insanın hoşnut olmadığı kişilere, durumlara ya da olaylara karşı geliştirdiği bir tepki mekanizmasıdır. Her insani duygu gibi öfke duygusu da gereklidir ve kontrol altında tutulabildiği sürece önemli bir sorun teşkil etmez. Hatta insanlık neslinin sürdürülmesinin önemli yapı taşlarından birisidir. Ancak kimi zaman içte yaşanan öfke kendisini dışarıya zarar verici davranışlar şeklinde gösterebilir. Öfkesini kabul edemeyip ani ve yıkıcı tepkiler veren kişiler sosyal hayatlarında ve iş hayatlarında problemler yaşarlar ve kendilerini istedikleri gibi ifade edemezler. 

Öfke Kontrol Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?

Öfke kontrol bozukluğu birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Genellikle tek bir sebebi yoktur ve birden fazla sebebin birleşmesiyle tetiklenebilir. Bununla birlikte öfke kontrol bozukluğu nedenlerini genel olarak açıklayacak olursak, ilk olarak dışlanmışlık hissi bu nedenlere örnek olarak verilebilir. Neredeyse her insan hayatının belli dönemlerinde dışlanmışlık duygusunu tecrübe eder. Yaşanılan dışlanma duygusunun şiddeti ve buna bağlı olarak kişide nasıl etkilere yol açacağı büyük çeşitlilik göstermektedir. Dışlanma duygusunun sebep olduğu çoğu faktör göz önüne alındığı takdirde; bu duygunun kişilerin ruhsal sağlığını olumsuz yönde etkilediği ve öfke kontrol bozukluğunu tetikleyebildiği su götürmez bir gerçektir. Dışlanmışlık duygusuyla birlikte eğer kişi duygularını kendi içinde yaşayan biri ise bu durum daha da riskli bir hal alır. Zira kişi bir süre sonra bu olumsuz düşünceleri bastıramaz ve ciddi bir öfke problemi ortaya çıkabilir. Epilepsi gibi çeşitli nörolojik hastalıkların da öfke problemine sebep olabildiği bilinmektedir. Epilepsi ve benzeri nöbet şeklinde atakları olan hastalıklar kendilerini "bayılma" durumuyla gösterseler de, bu hastalıklar kimi kişilerde bayılmak yerine öfke nöbetlerine sebep olabilir. Bu durum kimi zaman o kadar şiddetli bir hal alır ki kişi tamamen kendini kaybedip kontrol altına alınamayan bir öfke nöbeti yaşayabilir. Beyindeki çeşitli kimyasalların yetersiz veya fazla miktarda salgılanması öfke kontrol bozukluğuna sebep olabilir. Örneğin mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin hormonunun yeterli miktarda salgılanmaması ya da hormonun beynin her tarafına olması gerektiği gibi ulaşamaması kişinin duygularını kontrol etme kabiliyetine zarar verebilir. Erken yaşta yaşanan travmalar, hafızada yer edici kötü olaylar ve alışkanlıklar. Araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre: çocukluk döneminde ailesi tarafından baskı, şiddet, yargılama, küçük görülme, ilgisizlik ya da istismar gibi durumlara maruz kalan çocukların ileriki yaşlarında öfke problemi yaşama ihtimallerinin normale kıyasla dikkate değer bir ölçüde arttığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, eğer çocuğun yaşadığı ortam içerisinde sürekli bir şiddet hali varsa çocuk da bu davranışlardan etkilenip şiddeti ve saldırganlığı bir sorun çözücü olarak görebilir. Kişinin yaşayabileceği diğer psikolojik bozukluklar da öfke kontrolünün kaybolmasını tetikleyebilir. Kimi psikolojik hastalıklar kişilerin duygularını kontrol edememelerine ve daha uç bir duygusal yapıya bürünmelerine sebep olabilirler. Örneğin mani evresi yaşayan, antisosyal bozukluğu bulunan ya da borderline kişilik bozukluğu gibi duygu durum bozukluğu başlığı altında karakterize edilen hastalıklara sahip olan kişilerde öfke problemi yaşanma ihtimali normale kıyasla daha fazladır. 

Öfke Kontrol Bozukluğu ile ilgili destek alabileceğiniz bazı uzmanlarımız
Efsun GONCA
Uzman Klinik Psikolog
Efsun GONCA
Online 50 dk 900
Harika YANIK
Uzman Klinik Psikolog
Harika YANIK
Online 50 dk 850
Elif SEÇİLMİŞ
Uzman Klinik Psikolog
Elif SEÇİLMİŞ
Online 50 dk 600
Sahra CEBECI GÜMÜŞKAYA
Uzman Klinik Psikolog
Sahra CEBECI GÜMÜŞKAYA
Online 50 dk 580
Berfin ÖZKAYA
Psikolog
Berfin ÖZKAYA
Online 40 dk 600
Fakirullah UÇAR
Psikolojik Danışman
Fakirullah UÇAR
Online 45 dk 900

Öfke Kontrol Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Öfke bozukluğunun en önemli ve en genel belirtilerinden birisi kişinin küçük şeylere ciddi anlamda öfkelenmesi ya da önemli bir şey olsa dahi öfkelendiğinde kendisini kaybedip davranışlarını kontrol edemeyecek raddeye gelmesidir. Bununla birlikte, öfke kontrol sorununa sahip olan kişiler kendilerini genellikle sinirli bir ruh halinin içerisinde bulurlar. Bu ruh halinin sonucu olarak ise o an kendilerini kontrol edemeyip karşılarındaki kişilere normalde yapmak istemeyecekleri şeyleri yapıp psikolojik ya da fiziksel zarar verebilirler. Bu durumlara ek olarak, kontrolünü kaybedip öfke nöbeti yaşayan kişilerde çeşitli fiziksel belirtiler de ortaya çıkar. Bu belirtiler kalbin hızlı bir şekilde atması, kalp çarpıntısı, ani tansiyon yükselmesi, yoğun baş ağrısı, el ve ayaklarda karıncalanma ve titreme hissi, göğüs sıkışması, derin nefes alma ve kişinin tüm vücudunu ter basması olarak sayılabilir.

Öfke Kontrol Bozukluğu Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Öfke bozuklukları sadece ruhsal değil aynı zamanda fiziksel bozukluklara da sahip olur. Bu sebeple kişide çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir. Bunları ise şu şekilde sıralayabiliriz: 

●   Öfke kontrol bozukluğu yaşayan kişilerde en yaygın görülen hastalıklar arasında kalp hastalıkları yer almaktadır. Zira kişinin sahip olduğu öfke ciddi manada heyecanlanmasına ve kalbinin normalden hızlı çalışmasına sebep olur. Bununla birlikte, kalp damarlarında daralma ya da kalp krizi gibi ileri durumlara da sebep olup hayati risklere yol açabilir. 

●   Tansiyon problemi olan kişilerin aşırı heyecan yaptıklarında, üzüldüklerinde ya da öfkelendiklerinde ciddi problemler yaşadıkları herkes tarafından bilinmektedir. Bununla birlikte, özellikle öfke problemi yaşayan kişilerde damar elastikiyeti bozulacağı için kalıcı hipertansiyon oluşma ihtimalinde artış görülmüştür. Hali hazırda yüksek tansiyona sahip olan kişilerin ise öfke nöbeti yaşadıklarında tansiyonlarının daha da yükseldiği ve bunun da birçok ciddi sağlık sorununa yol açabileceği bilinmektedir. 

●   Şeker hastalığı (diyabet) da öfke bozukluğunun yol açabileceği hastalıklar arasındadır. İnsanın içinde biriken öfke ruhsal sorunlara yol açıp kişinin sosyal çevresiyle olan ilişkisini bozar. Ama etkileri bununla sınırlı değildir. Fiziksel olarak kişinin metabolizmasında da olağandışı bozulmalar görülür. Sürekli öfke sayesinde ortaya çıkan stres hormonu ve metabolizma bozulmaları sayesinde kişinin şeker hastalığına olan eğilimi artar. 

●   Öfke bozukluğu sayesinde kişide mevcut durumda çekinik olarak bulunan genler aktifleşip çeşitli hastalıkların gün yüzüne çıkmasına sebep olabilir. Bu konuda stres ve öfke faktörü genelde birlikte hareket ederler. Uzun süre boyunca stresli ve öfkeli hayat sürdüren kişilerde zaman geçtikçe yeni hastalıkların ortaya çıkması bu sebeple kaçınılmazdır. 

●   Kişinin içerisinde biriken fazla öfke zamanla daha farklı psikolojik bozukluklara yol açabilir. Bunların başında depresyon ve kaygı bozuklukları gelir. Psikolojik hastalıkların birbirlerini tetiklemeleri genellikle iki yönlüdür. Yani hem depresyon öfkenin tetiklenmesi için bir sebep olabilirken hem de sürekli öfkelenme hali depresyonun tetiklenmesine sebep olabilir. 

Öfke Kontrol Bozukluğu Testi Nedir?

Öfke kontrol bozukluğu testi, öfke kontrolü tanı yöntemlerinden biridir. Uzmanlar, bu rahatsızlık sebebiyle şikayete gelen hastalarına söz konusu testi uygulayarak hastalığın teşhisi için emin olmaya çalışır. İlk olarak, öfke kontrolü bozukluğuna sahip olduğu düşünülen kişilere uzman bir psikiyatrist gözetiminde öfke kontrolü testi yapılır. Testin sonucu ve kişinin normal hayatta yaşadığı semptomlar bir araya getirilerek kişinin iç dünyası daha iyi bir şekilde anlaşılabilir. 

Öfke Kontrol Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ani öfke patlaması olarak da bilinen öfke kontrol bozukluğunu düzeltmek için düzenli bir tedavi programı uygulanmalıdır. Kişiye yapılacak olan tedavinin en önemli adımı kişiye sahip olduğu öfkenin ne olduğunu ve bunun sebebiyle birlikte sonuçlarını da öğretmektir. Düzenli bir şekilde uygulanan psikoterapi teknikleri sonucunda kişinin kendini kaybetme durumunun ortadan kalkması ve bunun yerine olağan bir öfke durumu yaşaması amaçlanır. Zira öfkeyi tamamen yok etmek mümkün değildir, fakat kontrol altında tutmak mümkündür. Öfke kontrol bozukluğunu kontrol altına almak için kişinin aşırı agresiflik gösterdiği durumların ya da olayların temeline inilir ve bunlar üzerinde bir çalışma yapılır. Kişinin kendisini kaybedecek derecede öfkelenmesine sebep olan olayların temel sebepleri incelenip kişiye bunların aslında bu denli tepki vermeye değmeyecek olaylar olduğunu idrak ettirmek, öfke kontrolü probleminin çözülmesinde en önemli adımlardan birisidir. Yalnız burada unutulmaması gereken bir durum vardır; kendini kaybetme durumunun kişinin yaşadığı önemsiz olaylar ya da önemli olan ama kişinin aşırı yıkıcı tepkiler verdiği durumlardan dolayı kaynaklanması gerektiğidir. Bunun dışında kişinin gerçekten ciddi manada sinirlenmesine sebep olacak olaylara karşı gözü dönmüş bir şekilde tepki vermesi çok da olağan dışı olmayacaktır ve böylelikle bu durum öfke bozukluğu kategorisine girmez. Terapi yöntemlerine ek olarak, öfke kontrol bozukluğu ilaçları da tedavide oldukça önemli bir rol oynar. İlaç tedavisi tek başına uygulandığında genellikle yeterli olmaz ve kişinin ruhunun derinliklerinde barındırdığı problemlerin çözülmesine herhangi bir katkı sağlamaz, sadece üzerini örter. Bu yüzden terapi ile ilaç tedavisinin birleşmesi en doğru seçenek olacaktır. Bunların haricinde, terapi yöntemlerinin de tek başına yeterli olması pek olağan değildir. Çünkü terapi anında sonuç vermeyen ve daha çok zamana yayılan bir süreçtir. Bu süre zarfında ise kişi ciddi öfke nöbetleri geçirip çevresine ya da kendisine zarar verecek davranışlarda bulunmaya devam edebilir ve yaşadığı her ciddi öfke nöbeti sayesinde tedavide 2 adım ileri giderken 1 adım geriye gidebilir. Böylelikle terapi süreci uzar. Dolayısıyla ani öfke patlaması hastalığı tedavisi için hem ilaçlı tedaviye hem de psikoterapi yöntemlerine başvurulması en doğrusu olacaktır. 

Öfke Duygusuyla Nasıl Başa Çıkılır?

Öfke kontrol bozukluğu ciddi bir psikolojik problemdir ve bir uzman yardımı olmadan tamamen tedavi edilmesi pek kolay değildir. Bununla birlikte, kişinin kendisini rahatlatmak için atabileceği çeşitli adımlar mevcuttur. Öncelikle öfkelenmeye sebebiyet verebilecek olaylar önceden fark edildiğinde kişi derin derin nefes almalı, mümkünse içerisinden belli bir sayıya kadar sayarak sakinleşmeye çalışmalıdır. Bununla birlikte mümkün olduğunca diğer insanlara karşı gerçek duygular ve hisler belli edilmeli ve düşünceler içe atılmamalıdır, zira kişinin içine atıp biriktirdiği her şey genellikle ileri bir zamanda dışarıya öfke olarak çıkma eğilimi göstermektedir. Bununla birlikte spor ve meditasyon gibi çeşitli rahatlama ve stres atmaya sebep olabilecek aktiviteler sayesinde de kişinin yaşadığı öfke ataklarında azalmalar görülebilir. 

Nurdan YAZICI UNAL
Uzman Psikolog
#öfkekontrolbozukluğu