Çekingen Kişilik Bozukluğu

Çekingen Kişilik Bozukluğu 1969’da Millon tarafından tanımlanmıştır. Ardından ise ilk olarak DSM-III listesine alınmıştır. Çekingen Kişilik Bozukluğu yayın olarak yoğun bir utangaçlık, kekeleme, ketlenme ve kaçınma gibi özelliklerle tanımlanmıştır. Belli bir süre sonra ise tanı kriterlerinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bazı kavramlar daha net ifade edilmiştir. Kabul görme isteği, düşük öz saygı gibi temel kriterler bu listeden çıkarılmıştır. Bu tür durumlar başta çok önemli görülüyordu. Ardından ise yüz kızarma, mahcup olma korkusu, yanlış şeyler söyleme kaygısı gibi kriterler eklenmiştir. Sonuç olarak ise toplumsal ketlenmenin, yetersizlik duygularının ve olumsuz değerlendirmeye aşırı duyarlılığın olduğu sürekli bir örüntü “ şeklinde ifade edilmiştir. 

Çekingen Kişilik Bozukluğu Ayırıcı Tanı 

Çekingen Kişilik Bozuluğu şizoid ve bağımlı kişilik bozuklukları , depresyon gibi bazı tanı kriterleriyle karıştırılıyor. En çok karıştırılan durumsa Sosyal Fobi’dir. ÇKB ile Sosyal Fobi birbiriyle yakından ilişkilidir. Toplumsal durumlardan uzak durma her iki durum için de ortak kriter olarak ifade edilir. 

Kişiler kendilerini yetersiz hissettikleri durumlarda geri çekilme yaşar. Genellikle anksiyete durumu da bu çekingenliğe eşlik eder. 

Çekingen Kişilik Bozukluğu 

Utanabileceği sosyal durumlarda korku duyma 

Sosyal durumlardan uzak durma 

Korku ya da sakınmaya bağlı olarak sosyal ya da mesleki işlevsellikte bozukluk şeklinde sosyal fobi ile ortak özelliklere sahiptir. Farklı tanı kriterleri olarak Çekingen Kişilik Bozukluğu ; sosyal olmayan etkinliklerde korku yaşar. Bu duruma ek olarak ise erken yetişkinlikte korku şeklinde de ortaya çıkar. 

Diğer yandan ÇKB tanısı alan kişilerde daha yoğun toplumsal anksiyete, depresyon, olumsuz değerlendirilme korkusu, yoğun kaygı daha çok ortaya çıkar. 

Çekingen Kişilik Bozukluğu ile ilgili bazı temel tedavi yöntemleri mevcuttur. Farmakolojik ve terapi olarak ikiye ayrılır. İlaçlı tedavi çok daha az tercih edilir. Çekingen Kişilik Bozukluğu diğer hastalıklara nazaran terapi süreciyle daha kolay kontrol altına alınır. Çünkü sosyal fobi ile benzer noktaları oldukça fazladır. Bu konuda psikoterapi süreci danışanın kendisini daha iyi anlamasına yardım eder. Buradaki en önemli konu çekingen kişinin terapi sürecine adım atma cesaretini toplamasıdır. Çünkü kişi kendisini yabancı ortamlarda tehlikede hisseder. Bu yüzden terapi ortamı da onun için bir risktir. Eğer ki o cesareti kendinde toplayıp terapi ortamına gelirse bu danışan için oldukça olumlu bir adımdır. Bu yüzden online terapi ortamında sesli olarak görüşmeye başlamak bu tür problemlerin çözümünde adım atılması için önemli bir tercihtir. Platformumuz üzerinden sadece sesli olarak da görüşmeye başlayabilir, içinde bulunduğunuz duruma yönelik adım atabilirsiniz. Danışanlar terapist tarafından eleştirilecekleri korkusuyla seansa gelmekten çekinir. Bu yüzden ilk birkaç seans boyunca kendilerini açmaktan çekinirler. Bu noktada ise kendisini ifade etmediği algısı oluşur. Ancak buradaki öncelikli hedef danışanla terapist arasında güven ilişkisinin kurulmasıdır. Güven ilişkisi kurulduktan sonra Çekingen Kişilik Bozukluğu ile ilgili terapi süreci daha olumlu şekilde devam eder. 

Çekingen Kişilik Bozukluğu – Davranış Terapileri 

Davranışçı Terapi ÇKB için kullanılan bir terapi yöntemidir. Kişide var olan toplumsal anksiyete ve çekinme davranışlarının tedavisi için tercih edilir. Bu yöntemler arasında Davranışçı Terapi, Bilişsel Davranışçı Terapisi tercih edilir. Bu yöntemler arasında sistematik duyarsızlaştırma, toplumsal beceri geliştirme, yüzleştirme gibi farklı teknikler kullanılır. Ayrıca kaygı durumlarıyla ilgili de uygun baş etme teknikleri terapi sürecinde danışanlarla çalışılır. Terapi sürecinde konuşulan konular direkt olarak kişinin hayatında değişim sağlamaz. Terapi bir süreç olduğu için, terapötik ilişki kurulduktan sonra danışan zamanla bu değişimi fark eder. Süreç içerisinde değişimi fark ettikçe terapiye ve terapiste olan güveni de artar. Böylece küçük adımlar atarak hedeflenen değişime ulaşır. Çekingen kişilik bozukluğu ile ilgili yapılan çalışmalarda toplumsal beceri geliştirme, sistematik duyarsızlaştırma yöntemleri ile ilgili bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu noktada yapılan çalışmalarda danışanların iyilik halinde olumlu yönde değişim görülmüştür. Diğer yandan bu tekniklerin tek başına çalışılması da değişime yardımcı olur. Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemiyle yapılan terapi sürecinde de anlamlı değişim ortaya çıkmıştır. Bilişsel Davranışçı Terapi yönteminde danışanın var olan olumsuz inançları ele alınır. Herkes benimle dalga geçecek, kesin rezil olacağım, hata yapacağım gibi bilişsel inançların yerine daha olumlu inançlar koyulur. Böylece danışan düşüncesinin gerçeği olmayacağını fark eder.

Diğer terapi ekolleri de ÇKB üzerinde etkilidir. Bu aşamada psikodinamik terapi danışanda var olan inançları bilinçdışı fantezi üzerinden değerlendirir. Var olan geçmiş yaşantıları da ele alarak danışanda var olan kaygı ve çekingenlik durumu üzerine terapi devam eder. Bu noktada davranışsal ve yüzleştirme teknikleri de sürece bazen dahil edilir. Böylece danışanın kendini tehdit altında hissettiği durumlar anlamlı hale gelir. Kontrolü kaybedip rezil ya da mahcup olacağına dair temel yaşantıları da ele alınır. Buradaki anlamlı ilişki danışanın kendisine yönelik algısının ortadan kalkmasına yardım eder. 

Danışan Merkezli Terapi 

Danışan merkezli terapi, terapist ile danışan arasında kurulan terapötik ittifaktan gücünü alır. Uzman, koşulsuz kabul tanımı üzerinden seansa devam eder. Çekingen Kişilik Bozukluğu olan kişi terapi sürecinde kendisini net olarak ifade etmeye başlar. Çünkü terapistin kendisini yargılamadığını ve eleştirmediğini fark eder. 

Böylece kurulan terapötik ittifak sonucuna göre psikolojik iyi oluş düzeyi artar. Danışan Merkezli Terapi yaklaşımındaki temel esas danışanın duygusunu fark etmesidir. Böylece var olan gücü ortaya çıkar. DMT , terapiye gelen kişilerde değişim için var olan gücün olduğunu savunur. Ancak kişisel ve çevresel faktörlerden dolayı bunu ortaya çıkaracak cesaretinin olmayacağını düşünür. Terapist, danışanın içinde bulunduğu durumu kabul ederek terapi sürecinin daha olumlu devam etmesine yardım eder. Terapi süreci arttıkça ve danışan kendine güvenmeye başladıkça kendisini izole etme davranışı azalır. Böylece kendisini daha net ifade etmeye başlar. 

Grupla Psikolojik Danışma – Çekingen Kişilik Bozukluğu 

Grupla psikolojik danışma sürecinde de ÇKB üzerine çalışma devam eder. Grup sürecinde paylaşım devam ettikçe çekingenlik durumu azalır. Buradaki temel problem çekingen kişilerin grup sürecine katılım sağlamamasıdır. Eğer ki bu temel direnç durumu ortadan kalkarsa evrensellik ilkesinin vermiş olduğu güçle danışanlar terapi ortamında kendilerini daha rahat ifade etmeye başlarlar. Böylece toplumsal alanda da ortaya çıkan kaygıları azalır. Grup terapisi sürecinde içinde bulundukları durumu daha net ifade etmeleri toplumsal beceri anlamında da adım atmalarına destek olur. Terapi ortamında kurduğu arkadaşlık ilişkilerini kendi sosyal hayatlarına da taşır. Grup terapisinde kurulan arkadaşlıkların dışarıya taşınmaması temel ilkelerdendir. Buradaki temel amaç arkadaşlık nasıl kurulur, iletişime nasıl geçilir becerisini yaşayarak elde etmektir. Çekingen Kişilik Bozukluğu toplumsal anlamda daha fazla karşımıza çıkıyor. Burada var olan olumsuz durum kişilerin sosyal hayatını da meslek yaşantısını da olumsuz etkiler. Diğer kişilik bozukluklarında ilaçlı tedavi daha sık tercih edilirken ÇKB’de psikoterapi yöntemi daha etkindir.