Son zamanlarda ruh sağlığı alanında oldukça farklı alanlarda farklı erişim imkanları mevcut. Bu konuda bir psikoloğa ya da psikolojik danışmana gidip seans almaya karar verdiyseniz tabii ki öncelikli olarak seans ücretleri dikkatinizi çekiyor. Peki seans ücretlerinin fiyat aralıkları nedir?
Öncelikli olarak genel anlamda seans ücretlerinin 100’den başlayarak çok daha fazla fiyatlara kadar ilerlediğini biliyoruz. Bazı uzmanlar seans başına 750-1000 TL arasında bir ücret talep edebiliyorlar. Peki bu ücretlerin farklı olmasının sebebi nedir?
Ücret farklılığında özellikle psikoloğun ya da psikolojik danışmanın çalıştığı bölge çok önemlidir. Özel hastanelerde genellikle muayene için psikiyatriste gidilir. Psikiyatrist muayene ücreti genelde 250 ile 500 TL arasında değişmektedir. Psikiyatriste muayene olduktan sonra psikiyatrist gerekirse sizi hastanede çalışan psikoloğa yönlendirebilir. Bu durumda psikoloğa ödeyeceğiniz seans ücreti ise hastane kurulu tarafından belirlenir. Muayeneye gittiğiniz hastanenin kalitesi, bulunduğunuz il ve ilçe, psikoloğun takip ettiği kuramsal yaklaşım ve çalışmış olduğu terapi yöntemi fiyatlandırmayı doğrudan etkilemektedir. Bu yüzden fiyat aralığı 200 ile 500 TL arasında değişebilmektedir. Bazı yerlerde ise bu fiyatların 1000 TL’ye kadar çıktığı da bilinmektedir.
Özel danışmanlık merkezlerinde seans ücretleri yine bölgeden bölgeye değişmektedir ancak genel olarak bu ücret aralığı 200 TL ile 750 TL arasında değişebilir. Bazı bölgelerde ise bu ücretler 1000 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Peki genel anlamda herkesin aklında bulunan bir soruya gelelim, terapi ücretleri niye bu kadar pahalı?
Genelde terapiye gitmek isteyen kişiler şunu düşünebiliyor; örneğin kas ağrısı için bir kere muayeneye gittiniz, özel hastanede muayene ücreti 250 TL, ücreti ödediniz, doktorla görüştünüz, ilaçlı tedaviniz başladı. Bu noktada belki de bir ay sonra tekrar kontrole gitmeniz gerekecek. Yani bir ayda kas ağrınız için 250 TL harcamış olacaksınız ancak terapi süreci haftalık devam etmesi gereken bir süreç olduğu için, aylık maliyetin 1000 TL olması da bazı noktalarda ekonomik olarak sizi zorlayabilir. Ancak terapideki asıl unsur şudur; bu yaşınıza kadar gelen süreçte yaşam akışınızın sizde bıraktığı etkileri tek bir seferde çözüp yaşam kalitenizi arttırmak pek mümkün değildir. O yüzden düzenli bir şekilde seansa devam etmek önemlidir. Bu noktada uzmanın yetkinlik düzeyi, mesleki deneyimi, almış olduğu terapi eğitimler, yüksek lisans ve doktora uzmanlıkları, almış oldukları eğitimler, eğer ki seans için bir ofis kiralıyorsa ofis ücreti gibi kısımlar psikologların ve psikolojik danışmanların seans ücretlerinin de artmasına neden olmaktadır.
Bireysel terapilerde ya da çift terapilerinde uygulanan yöntemler aslında lisans döneminde değil mezun olduktan sonra uzmanların kendi birikimleriyle elde ettiği yetkinlik alanlarıdır. Lisans döneminde tüm terapi yöntemleri ve kuramları hakkında uzmanlara eğitim verilir. Ardından ise 4.sınıfta dönemde bir ya da iki danışan alarak toplamda 10 seans gerçekleştirilir. Bu noktada bir lisans öğrencisi mezun olmadan önce 2 danışanla toplamdan 20 seans oturum gerçekleştirir ve süpervizyon alır. Bu kısımda psikoloğun ya da psikolojik danışmanın almış olduğu süpervizyon süreci tabii ki yeterli değildir. Mezun olduktan sonra da uzmanlar kendilerini geliştirmek ve ilerleme kat etmek zorundadır. Bu ilerlemeler bazen terapi eğitimi alarak bazen ise yüksek lisans programlarına başlayarak gerçekleşir. Örneğin Aile ve Çift Terapisi için lisans sürecinde alınan “Aile ve Çift Danışmanlığı” dersinden ziyade bir terapi eğitimi alınması gerekmektedir. Çift Terapilerinin maliyetleri alınan terapi eğitimlerine göre değişmektedir. Aile ve Çift Terapi Eğitimi’nden başlamışken buradan devam etmek daha iyi olacaktır. Toplamda 3 ayrı modülden ve süpervizyon sürecinden oluşmak üzere en az 2 yıl süren bir eğitim süreci söz konusudur. Bu noktada modül başına 2000-2500 lira civarında bir terapi eğitimi ödemesi yapılır. Tüm terapi eğitimlerinde olduğu gibi süpervizyon sürecinde de bir eğitim ücretinin ödenmesi gerekmektedir. Şöyle düşünebiliriz; bir psikolog ya da psikolojik danışman terapi eğitimini tamamlayabilmek için eğitimine 7500 ile 10.000 TL arasında bir ücret ödemek zorundadır. Bir başka terapi modülü olan EMDR terapisine değinmek gerekirse, EMDR Terapisi 2 modülden oluşmaktadır. 1.modül eğitim fiyatı 6000 ile 7000 arasında değişmektedir. 2. Modül için de aynı ücretin ödenmesi gerekmektedir. Bu süreçte eğitim alan uzmanlar aylık olarak da süpervizyon almaktadır. Tüm bu süreleri de göz önünde bulundurduğumuzda uzmanlık için farklı farklı ücretler ortaya çıkmaktadır. Diğer bir açıdan Geştalt Terapi eğitimini düşünelim, bu eğitim için 980 saatlik bir eğitim sürecini tamamlamak gerekmektedir. Bu eğitimi almadan önce ise yurt dışında bir sene boyunca Geştalt Terapi Eğitimi’nin ilk yılını tamamlaması gerekmektedir. Buradaki tüm maliyetler aslında terapistlerin seans ücretlerini de arttırmaktadır. Yüksek lisans ve doktora programları için de eğitim sürecine davam eden kişiler genelde özel sektörde çalışmakta zorlanmaktadırlar. Eğitim süreçleri çok yoğun ve zorlayıcı olduğu için kişiler çalışma hayatlarını kenarda bırakarak sadece eğitim süreçlerine odaklanmaları gerekmektedir.
Bazı terapilerde ise oturumun 90 dakika sürmesi gerekmektedir. Mesela evlilik ve çift terapilerinde oturumların 90 dakika sürmesi gerekebilir. Bu gibi durumlar maliyeti de arttırmaktadır. Bu noktada terapi ücretlerinin online terapilerde 100-200 lira arasında değişmesi aslında maliyet açısından uygun fiyatlardır. Çünkü online olarak yapılan terapilerde KDV ve stopaj ödemeleri de uzman tarafından gerçekleşmektedir. Terapi ücretlerinin devamlılığı aslında kişileri zorlamaktadır. Yani eğer ki kişinin getirdiği konu 2-3 oturumda tamamlanabilecek bir konu olsa 3 hafta üst üste seans gelmek aslında danışanı da zorlamaz. Ancak terapilerde devamlılığın esas olması en temelde danışanları ödeme konusunda zorlayabilir. Oturumların 8-10 oturum devam etmesi gerekliliktir. Hatta bazı terapi modellerinde bu süre daha da uzamaktadır. Diğer bir husus ise Avrupa ya da Amerika’da terapi ücretlerinin bir kısmının devlet tarafından karşılanması söz konusuyken Türkiye’de böyle bir durum söz konusu değildir. Türkiye’de sadece bazı özel sigorta şirketleri seans ücretlerinin bir kısmını karşılamaktadır. Türkiye’de de oturumların belli bir miktarı devlet tarafından karşılansa bu konuda hem danışanlar hem de uzmanlar daha da rahat edebilir.
Bu noktada bazen ücretin az olması verilen terapi hizmetinin de kötü olması yönünde değerlendirilebiliyor. Eğer ki terapist bireysel olarak çalışıyorsa, bir kuruma bağlı değilse bu konuda ücreti kendisi belirleyebilir. Eğer ki uygun bir fiyatla terapi hizmeti veren bir psikolog ya da psikolojik danışmana denk geldiyseniz burada asıl dikkat edeceğiniz şey ücret değil aldığı terapi eğitimler, yüksek lisans- lisans diploması, süpervizyon süreci alıp almadığıdır. Diğer yandan terapi sürecinin faydalı olup olmaması en temelde terapiye devam etme süreciyle ilgilidir.
Burada farklı farklı destek alacağınız noktalar vardır. Unutmayın ki bir ön görüşme yapılması ya uzmanın çalışma alanlarının incelenmesi bu konuda önemlidir. Eğer ki siz geçmiş yaşantıda travmatik yaşantılara maruz kaldıysanız ya da bu konuda bir travmatik yaşantınız söz konusuysa , bu yaşantılarla ilgili EMDR terapisi ya da Bilişsel Davranışçı Terapi ekolüne göre terapi almanız daha faydalı olacaktır. Bu noktada uzmanın almış olduğu eğitimler yine ön plana çıkmaktadır. Aslında terapi sürecinin nasıl ilerleyeceği, size ne kadar faydalı olduğu, size göre uygun olup olmadığını 3.oturumun sonunda fark edebilirsiniz. Bazen terapi sürecinde uzmanla danışanın güven ilişkisini tam olarak kuramaması terapi sürecinin de sekteye uğramasına neden olmaktadır. Bu noktada hizmet ücretinden ziyade çalışma alanlarına dikkat edilmesi daha önemlidir.
Evet, ücretsiz psikolog ya da psikolojik danışman bulabilirsiniz. Bazı tez çalışmalarında ya da lisans çalışmalarında öğrencilerin ücretsiz danışan görerek süpervizyon alması gerekebiliyor ya da yüksek lisans program geliştirme aşamalarında ücretsiz olarak danışanlarla seans gerçekleştirebiliyor. Bu konuda lisans öğrencilerini, yüksek lisans öğrencilerini, yüksek lisans facebook sayfalarını ya da instagram sayfalarını takip etmeniz faydalı olacaktır.
Bu konuda 2018 yılından beri bazı çalışmalar yürütülmektedir. Ancak bu kapsamda henüz bir düzenleme söz konusu değildir. Sadece hastanede psikiyatri servislerinden psikologlara yönlendirme söz konusudur. Bu durumda ise psikologların seans randevu listelerinde boşluk varsa terapi desteği ücretsiz olarak verilebilir.
Evet, internetten terapi gerçekleşmesi daha uygun fiyatlıdır. Yüz yüze terapiler genel olarak daha pahalıdır. Ancak burada da yine terapistin mesleki deneyimi, eğitim süreci bu konuda çok önemlidir. Bir doktora mezunu psikolojik danışmanının online terapi ücreti ile yüz yüze terapi ücreti arasında pek bir fark söz konusu değildir.
Psikolog ya da psikolojik danışmanlara ödemeler uzmanla konuşarak belirlenir. Yüz yüze terapi esnasında bazen seans öncesinde bazen seans sonrasında ödeme yapılabilir. Ancak online terapilerde eğer ki sistem üzerinden görüşme sağlıyorsanız ödemenin önce yapılması gerekmektedir. Eğer ki terapistle Skype, Zoom ya da Whatsapp üzerinden görüşme sağlıyorsanız bu uzmanla aranızdaki anlaşmaya bağlıdır. Ancak genel anlamda ödemeler terapi hizmeti alınmadan önce gerçekleşir. Ödemelerde nakit ya da banklar aracılığıyla ödemeleri tamamlayabilirsiniz.