Serebral Palsi, beyindeki kas kontrolünü sağlayan bölgelerin anormalliklerinden kaynaklanan ve bu anormalliklerden dolayı da kasların hareketlerinde, tonusunde veya vücudun duruşunda bozulmalara sebep olan bir hastalıktır. Serebral Palsi beynin olgunlaşma sürecinde yani daha sık doğum öncesi dönemden ilk 3 yaşa kadar olan süreç içinde ortaya çıkabilmektedir. Doğum öncesi dönemden itibaren var olan hastaların fark edilmesi de uzun sürebilmektedir. Ortaya çıktıktan sonra zaman içerisinde kötüleşme durumu olan bir hastalık değildir.
● 3 Yaş öncesinde belirtiler kendisinin gösterir.
● İstemli kas hareketlerinin başlama döneminde kas koordinasyonu eksikliğinin fark edilmesi (ataksi)
● Kaslardaki katılık veya aşırı gevşek kas dokusu veyahut abartılı refleks hareketlerinin varlığı (spastite)
● Yürüme döneminde tek ayağını sürüyerek yürüme
● Ayak uçlarında yürüme
● Eğilerek veya makaslama hareketiyle yürüme
Hastalık Şiddetine Göre Serebral Palsi
● Fonksiyonel olarak bağımsızdırlar.
● Herhangi bir tedavi yaklaşım öncesinde de motor ve algısal becerilerde belli bir potansiyele sahiptirler.
● Yarı bağımlıdırlar.
● Fonksiyonları engelleyici deformite gelişimi söz konusu olabilir.
● Motor ve duyu-algı bozuklukları günlük yaşam aktivitelerini sınırlayabilir
● Genel olarak tedaviye ihtiyaçları vardır ve yanıt verirler.
● Tam bağımlılık
● Tedaviye yanıtsızlık
● Mental retardasyon ve duyu-algı bozuklukları şiddetlidir.
Serebral Palsi nedenleri doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası olmak üzere 3 farklı kategoride düşünülebilir.
● Normal beyin gelişiminin bozulmasına neden olacak doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası sebepler olabilir.
● Doğum öncesinde annenin geçirdiği enfeksiyonel hastalıklar, beyin gelişimini olumsuz etkileyecek ilaçların kullanımı, fazla radyasyon altında kalmak.
● Annenin doğum öncesi ve doğum esnasındaki duygusal durumu
● Doğum esnasında bebeğin yeterli oksijeni alamaması
● Annenin 20 yaş altı veya 35 yaş üstünde yaşadığı gebelik sadece Serebral Palsi için değil motor gelişimde görülebilecek farklı rahatsızlıklar için tehlikeli bir durumdur.
● Akraba evliliği
Gibi pek çok nedenden dolayı yaşamın ilk yıllarında Serebral Palsi'ye rastalanabilir. Görüldüğü üzere hamilelik sürecinde gerçekten bilinçli olmak çocuğunuzun ilerideki yaşamı için oldukça önemlidir. Bu süreçte hem eğitsel destek hem de psikolojik destek almak sizleri ebeveynliğe çok daha bilinçli atılmanıza yardımcı olacaktır.
Serebral Palsi tanısı almış bireylerin yaklaşık olarak yarısında en az bir psikiyatrik rahatsızlığın varlığına saptanmıştır. Her dört Serebral Palsili çocuktan birisinde ise birden fazla psikiyatrik rahatsızlığın varlığı söz könusudur.
● En sık olarak karşılaşılan psikiyatrik rahatsızlık ise; dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur.
● Bunların yanı sıra, serebral palsi hastalığında motor gelişimin aksamasının yanında hafıza ve bellek sorunları, dil gelişiminde aksaklıklar, dikkat ve problem çözme için gerekli olan yüksek kortikal işlevlerde aksamalar meydana gelebilir ve bunların sonucunda zihinsel yetersizlik yaşanabilir.
● Otistik özellikler de serebral palsiye eşlik edebilmektedir. (%5-20)
● Görme, işitme ve konuşma bozuklukları
● Beslenme bozuklukları
gibi çok farklı dallardaymış gibi gözüken sıkıntılar serebral palsiye eşlik edebilir bu yüzden hastanın multidisipliner bir yaklaşımda tedavi alması gerekmektedir.
Psikolog desteği hastalığın öğrenildiği andan devam eden süreçte de oldukça önemli olacaktır. Serebral palsi yukarıda da örneklendirdiğimiz ve açıkladığımız gib çocuğun tüm gelişim sürecine yansıyan bir hastalıktır. Çocuğun sosyal gelişimi, kişilik ve benlik oluşturması gibi tüm gelişim süreçlerinde serebral palsi ile baş etmeye çalışırken bir yandan da diğer gelişimsel bozuklukları ile baş etmeye çalışacaktır. Çocuk bu süreçte saldırgan olabilir, öfkeli veya içe kapanık olabilir. Serebral palsiye eşlik eden iletişim problemleriyle yaşayan çocuklarda asosyal davranışlar ve saldırgan davranışlar görülme ihtimali oldukça çok yüksektir. Serebral palsi tedavisine farklı çalışma alanlarındaki uzmanlarla (Çocuk doktoru, FTR Uzmanı, Ortopedist, Çocuk Psikiyatristi, Fizyoterapist, Özel eğitim Uzmanı, Konuşma Terapisti vb.) devam ederken psikolojik destek için de bir psikolog desteği almak çocuğun tüm bu süreçle baş etmesini kuşkusuz kolaylaştıracaktır.
● Çocukların benlik değerinin yükseldiği
● Olumlu bir kimlik geliştirmesine yardımcı olduğu
● Sağlıklı sosyal ilişkiler kurduğu
● Serebral Palsi ile baş etmeyi öğrendiği ve sosyal ortamlara uyum sağlamaya başladığı
● Tüm bu değişimlerin takip eden seyrinde yaşam kalitelerinin arttığı gözlenmiştir.
Aile çocuğun serebral palsi tanısı aldığında bu rahatsızlığa yakalanmasına sebep olan durumu bulmak isterler. Çocukları için bu hastalığa neden olan kişi veya olayı suçlama eğiliminde olurlar. Aile çocuğun böyle bir hastalığı olduğunu kabul etmek istemeyebilir. Uzun süre çocuklarının hastalığını inkar edebilirler. Öfkeli, yıkıcı davranışlarda bulunabilirler. Burada ailenin kabullenme süreçlerinin öfke ve üzüntülerinin kontrol altına alınabilmesi ebeveynlerin ruh sağlığı için önemli olduğu kadar çocuğa karşı olan tutumlarının da düzenlenmesi için önemlidir. Ailenin çocuğa karşı olan tutumu sayesinde çocuk olumlu benlik duyguları geliştirebilir ve ailesi tarafından değerli hissettirilir ise ancak kendisinin değerli olduğuna inanır. Çocuk bu değeri ailesinden alamadığında değerli olmayı hak etmediğini düşünerek hastalığından dolayı değersiz bir birey olduğu hissine kapılabilir. Bu noktada ailenin sorularının giderilmesinin aile terapisi ile gerçekleşeceğini bilmek önemlidir. Tüm bu olumsuz durumların engellenmesi, çocuğun ve ebeveynlerin aldığı zararın en aza indirgenebilmesi için psikolog desteği almak doğru bir karar olacaktır.