Uçak Fobisi Nedir?

Aviofobi olarak da bilinen uçak fobisi, kişilerin herhangi bir hava aracı ile seyahat etmekten korkması ya da uçaklara karşı özel olarak bir korkusunun olması ile ilişkilidir. Yükseklik korkusundan farklı olan bu fobinin temelinde yükseklik değil hava araçları yatar. Birey herhangi bir hava aracının içinde olduğunu hayal ettiği zaman panik içinde ve kaygılı hissediyorsa kişide uçak fobisi oluştuğu söylenebilir. 

Yükseklik fobisi genel anlamda yüksek bir alanda bulunmaktan korkma durumudur. Yükseklik fobisine sahip olanlar uçak gibi hava araçlarına binmekten de korkarlar. Uçak fobisine sahip olanlar için ise durum aynı şekilde değildir. Uçak fobisine sahip olan kişiler genellikle bir hava aracı içinde yer almaktan korkarlar. Hava aracı pistte yer alsa dahi bazen yanına yaklaşmaya bile korkabilirler. Bu durumun ise yükseklik fobisi ile ilgili yoktur. Kişiler hem yüksekten hem de uçaklardan korkuyor olabilir. Yükseklik fobisi olan kişiler uçağa ya da farklı hava araçlarına binmekten korkar ancak uçak fobisi olan kişiler yüksekten korkmuyor olabilir. Bu yapılan deneyler sonucunda elde edilmiş bir veridir ve uçak fobisine sahip olan kişiler yüksek gökdelenlerin tepesinden aşağı bakmaya korkmazken yükseklik fobisine sahip olan kişilerin uçağa binmeye korktukları gözlemlenmiştir. Bu durumda da aslında uçak fobisi olan herkesin yüksekten korktuğunu söylemek de yanlış olacaktır. 

Uçak fobisine sahip olan bireyler pek çok farklı etkene bağlı şekilde bu fobiyi geliştirmiş olabilirler. Bu nedenler şunlar olabilir: 

Hava araçlarının kazaları ile ilgili elde edilen bilgiler 

Hava araçlarında yaşanan olumsuz deneyimler 

Hava araçlarında yaşanan olumsuz deneyimlere sahip kişilerden elde edilen bilgiler 

Yüksekten korkmak 

Daha önce herhangi bir hava aracına binmemiş olmak 

Bu nedenlerin tamamı aslında uçak fobisi üzerinde etkili olabilmektedir ancak özellikle de daha önce herhangi bir hava aracına binmemiş kişilerin uçak fobisine sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu kişiler genellikle uçakların güvensiz, tehlikeli ve her an kazaya açık araçlar olduğunu düşünmektedirler. Bu nedenle de uçağa binmekten korkarlar ve herhangi bir hava aracında yer almak tehlikeli gelebilir. Bireyler yaşadıkları olumsuz tecrübeler sonucunda da uçak fobisi geliştirmiş olabilirler. Uçuş sırasında bir kaza yaşamak, bir kazaya şahit olmak, kazada bir yakınını kaybetmek, uçakta yaşanan hayati tehlikelerin meydana gelmesi gibi pek çok faktör aslında bu fobinin kendini göstermesi için son derece etkilidir. Ayrıca bireyler çevrelerinden de dinledikleri olumsuz deneyimler ile uçak fobisi geliştirebilirler. Bu olumsuz deneyimler genel anlamda kişilerin uçağa binmekten ya da uçak içinde yer almaktan korkmalarının nedeni olabilmektedir. Yükseklik korkusu olan kişiler de ayrıca uçağa binmekten korkabilir. Uçağın çok yüksek seviyede uçuyor oluşu kişileri rahatsız eder ve panik yaratabilir. Bu durumda da panik atak ve benzeri pek çok farklı rahatsızlığın meydana gelmesi mümkündür. Daha önce hiç uçağa binmemiş bireylerin uçak fobisine sahip olması çok yaygındır. Bu da aslında uçakların güvenlik ve çalışma prensipleri ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmamaktan ve ayrıca çevredeki olumsuz uçak olaylarını sık sık dinlemekten kaynaklanır. Birey bu olumsuz durumları öğrendikçe kendinin de aynı durumları yaşayacağı korkusuna sahip olur. Bu aslında oldukça doğal bir süreçtir ancak kişilerin kendini kısıtlamasına neden olan bu fobinin de yenilmesi büyük bir öneme sahiptir. Bireyler kendilerini hareket alanı bakımından sınırlar ve aslında bu da hem seyahat özgürlüğünün ortadan kalkmasına hem de seyahat için çok uzun süreler harcanmasına neden olmaktadır. Bireylerin bunun önüne geçmek için psikolojik destek alması etkili bir yöntemdir ve genellikle de olumlu şekilde sonuç vermektedir. 

Uçak fobisine sahip olan bireyler genel anlamda uçak içerisindeyken kendilerine zarar geleceğini düşünürler ve bu nedenle de uçağa binemezler. Bu sorun da aslında kişilerin çoğu zaman yurt dışında ve hatta başka şehirlere dahi seyahat edememelerine neden olabilir. Uçakla bir saatte gidilebilecek bir yolu karayolu ile bir günde bile gitmek mümkün olabilir. Bu da kişilerin sahip olduğu en değerli şeyi kaybetmelerine neden olacaktır: zamanlarını. Bireyler farkında olmadan aslında uçak fobileri nedeniyle farklı yerleri görme konusunda kendilerini sınırlarlar ve uçakla gidilebilecek olan yerlere asla gidemeyeceklerini düşünürler. Bunun yanı sıra birkaç saatlik yolculuklar yerine günlerce sürebilecek yolculukları tercih etmek zorunda kalırlar. Bu da özellikle de sürekli olarak seyahat etmesi gereken çalışanları ve daha pek çok kişiyi büyük ölçüde etkiler. Her ne kadar önemli gibi görülmese de uçak fobisi kişilerin hayatlarının büyük bir kısmını seyahat ederek geçirmelerine neden olabilir ve bunun yanı sıra bireylerin kendilerini de kısıtlamalarının en büyük nedenlerinden biridir. 

Uçak Fobisini Yenmek 

Uçak fobisini yenmek için kişiler pek çok farklı şekilde destek alabilirler ancak özellikle de profesyonel anlamda psikolojik destek almaları bu konuda büyük bir öneme sahiptir. Bireyler psikolojik destek alarak uçak fobisi ve benzeri pek çok fobilerinin üstesinden gelebilirler. Bu sayede de kişilerin yaşamlarında kendilerine bir sınır koymaları gerekmez. Uçak fobisini yenmek için alınan psikolojik destek sırasında bireylerin öncelikli olarak uçak fobisinin nedenleri üzerine durulur. Burada alınan öykü aslında tedavinin devamı için büyük öneme sahiptir. Kişilerin yaşadıkları durumun mu etkili olduğu yoksa daha önce uçağa binmedikleri için mi korktuğunun anlaşılması sonucunda nitelikli şekilde tedaviye başlanması mümkündür. Bireyler genellikle bu seanslar sırasında uçakların çalışma prensibi ve güvenlik önlemleri ile ilgili detaylı bilgi sahibi olurlar. Bu şekilde aslında uçaklardan korkmanın ve uçağa binmekten çekinmenin de gerekli olmadığını mantık temelleri doğrultusunda kavrayabilirler. Bilgilendirmeler sonrasında bireyler uçak fobisini yenmek için hipnoterapi, psikoterapi ve benzeri pek çok farklı terapi ile tanışabilirler. Bu terapilerin her birinin uygulanması aslında alınan öyküye bağlıdır çünkü kişiler eğer bir olumsuz deneyim sonucu uçak fobisi geliştirmişse bu kişide kaygı bozukluğu ve benzeri pek çok rahatsızlığın da görülmesinin nedeni olabilmektedir. Buna bağlı olarak da kişilerden alınacak olan öykü oldukça büyük bir öneme sahiptir. 

Uçuş Sırasında 

Terapiler sonrasında bireylerin uçaktan korkmadığını görmesi için genellikle uçağa binmeleri önemlidir. Bu uçuş sırasında ise şunların yapılması ve düşünülmesi korkmamak için büyük öneme sahiptir: 

Varış noktasına güvenle ulaşılacağının düşünülmesi 

Varıştan sonra yapılacakların düşünülmesi 

Uçaklardaki kaza oranlarının karayolu araçlarına göre daha düşük olduğunun düşünülmesi 

Uyumak 

Derin nefes almak 

Sakinleştirici müzikler dinlemek ve sakinleştirici papatya çayı gibi çaylar tüketmek 

Kitap okumak, oyun oynamak, film ya da dizi izlemek 

Kabin görevlisi ile endişe hissedildiği zaman endişeyi paylaşarak durum hakkında bilgi almak 

Bu davranışlar hem kaygıların azalmasını hem de daha az düşünülür hale gelmesini sağlayacaktır. Bireyler eğer sorunsuz bir uçuş geçirirlerse uçak fobisinin etkisinin azaldığını söylemek mümkündür. Bu şekilde uçuş sırasında yaşanabilecek problemlerin de önüne geçmek oldukça kolay hale gelecektir.