1. Uzman
  2. Doğukan SÜMEN
  3. Blog Yazıları
  4. Esneme Davranışının Psikolojimiz İle İlişkisi

Esneme Davranışının Psikolojimiz İle İlişkisi


Esneme Davranışının Psikolojik ve Fizyolojik Temelleri


1. Giriş


Esneme davranışını bir çok araştırmaya konu olmuştur.Esneme, insanlar ve birçok hayvanda gözlemlenen bir refleks davranıştır. Genellikle uyku öncesinde, sıkılma veya monotonluk sırasında ve uyanıklığın sağlanmasında ortaya çıkar. Ancak bu davranış, fizyolojinin ötesine geçerek psikolojik ve sosyal süreçlerle bağlantılıdır. Bu makalenin amacı, esnemenin psikolojiyle ilişkisini ve bu davranışın bireyler arası bağları nasıl etkilediğini anlamaktır.


2. Esnemenin Fizyolojik ve Psikolojik Temelleri


2.1. Fizyolojik Mekanizmalar


Esnemenin birincil fizyolojik amacı, beyne daha fazla oksijen sağlamak ve karbondioksit seviyesini dengelemektir. Ayrıca, bazı çalışmalar, esnemenin beyin sıcaklığını düşürmeye yardımcı olabileceğini ve bu sayede zihinsel uyanıklığı artırabileceğini öne sürer.


2.2. Psikolojik Süreçler


  • Duygusal Durumlar: Stres, anksiyete ve depresyon gibi duygusal durumlar esnemeyi artırabilir. Özellikle stresli durumlarda, vücut bu refleksle zihni rahatlatmaya çalışır.
  • Monotonluk ve Dikkat Düşüşü: Uzun süreli dikkat gerektiren durumlarda esneme, bir tür "dikkat yenileme" mekanizması olarak devreye girebilir.


3. Sosyal Esneme: Empati ve Bulaşıcılık

Esnemenin sosyal boyutu, psikoloji açısından önemli bir inceleme alanıdır.

  • Empati ile Bağlantı: Bulaşıcı esneme, empati kapasitesiyle ilişkilendirilmiştir. Özellikle, yakın arkadaşlar, aile üyeleri veya sosyal bağın güçlü olduğu bireyler arasında daha sık görülür.
  • Ayna Nöronlar: Bulaşıcı esnemenin, beynimizdeki ayna nöronların aktivasyonuyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu nöronlar, başkalarının davranışlarını anlamamıza ve taklit etmemize olanak tanır.

Araştırmalar, otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde bulaşıcı esnemenin daha az gözlemlendiğini, bunun da empati düzeyleriyle bağlantılı olabileceğini göstermektedir.


4. Duygusal Durumlar ve Esneme


4.1. Stres ve Kaygı

Stres altındaki bireylerde daha sık esneme gözlemlenebilir. Bu durum, beynin oksijen ihtiyacının artması ve stres hormonlarının etkisiyle açıklanabilir.


4.2. Depresyon

Depresyon gibi durumlarda, uyku düzenindeki bozulmalar ve düşük enerji seviyeleri esnemeyi artırabilir.


4.3. Sıkılma ve Monotonluk

Monoton veya ilgisiz bir ortamda esneme, zihinsel uyarılma ihtiyacının bir yansımasıdır. Beyin, bu refleksle daha fazla uyanıklık sağlamaya çalışır.


5. Evrimsel Perspektif: Esnemenin Kökeni

Esnemenin evrimsel kökenleri, sosyal bağların güçlendirilmesi ve grup dinamiklerinin korunmasıyla ilişkilendirilmiştir. Örneğin:

  • Grup Koordinasyonu: Bulaşıcı esneme, grup üyelerinin aynı anda uyanıklık ve dinlenme döngülerine geçmesini sağlayarak hayatta kalma avantajı sunabilir.
  • Uyanıklık ve Tehdit Algısı: Esneme, beynin tehlikeye karşı uyanıklığını artıran bir mekanizma olabilir.


6. Esnemenin Klinik Önemi

Esneme davranışı, bazı psikolojik ve nörolojik bozuklukların belirtileri arasında yer alabilir:

  • Anksiyete ve Depresyon: Esneme, bu durumların fizyolojik bir yansıması olabilir.
  • Nörolojik Hastalıklar: Parkinson hastalığı veya epilepsi gibi nörolojik rahatsızlıklarda esneme daha sık görülebilir.



Esnemenin Bilinçdışı Mekanizmaları

Esneme, bilinçdışı kontrol edilen bir refleks olup otonom sinir sistemi tarafından yönetilir. İnsanlar genellikle ne zaman ve neden esnediklerini fark etmezler, çünkü bu süreç bilinçli karar verme mekanizmalarından bağımsızdır.

1. Otonom Sinir Sistemi ve Esneme


Bilinçdışında gerçekleşen pek çok fiziksel süreç gibi, esneme de otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Esneme sırasında:

  • Vücut, daha fazla oksijen almak için derin bir nefes alır.
  • Beyindeki karbon dioksit seviyesini dengelemeye çalışır.
  • Bu refleks, genellikle farkında olmadan gerçekleşir ve bilinçdışı bir homeostatik mekanizma olarak tanımlanabilir.


2. Bilinçdışının Duygusal Yansımaları


Esneme, yalnızca fizyolojik bir olay değil, aynı zamanda bilinçdışı duygusal durumların bir göstergesi olabilir.

  • Stres ve Anksiyete: Stres altındayken bilinçdışında meydana gelen fizyolojik değişiklikler esnemeyi tetikleyebilir. Esneme, bu durumda rahatlama ve denge sağlama çabası olarak yorumlanabilir.
  • Sıkılma ve Motivasyon Eksikliği: Bilinçdışı, bir durumun ilgi çekici olmadığını veya dikkat gerektirmediğini algıladığında esneme meydana gelebilir.

Bilinçdışı ve Bulaşıcı Esneme

Bulaşıcı esneme, esnemenin sosyal ve bilinçdışı yönünü anlamada önemli bir penceredir.

  • Empati ve Sosyal Uyum: Araştırmalar, bulaşıcı esnemenin bilinçdışı düzeyde empati ve sosyal bağlarla ilişkili olduğunu göstermektedir. Empati düzeyi yüksek bireylerin, başkalarının esnediğini gördüklerinde esnemeye daha yatkın olduğu bilinmektedir.
  • Ayna Nöronlar: Beyindeki ayna nöronlar, başkalarının davranışlarını taklit etmemize olanak tanır. Bu süreç, bilinçdışı bir mekanizma olarak bulaşıcı esnemenin temellerini oluşturur.

Esnemenin Evrimsel ve Bilinçdışı Temelleri


Esneme, evrimsel olarak grup dinamiklerini destekleyen bir davranış olabilmektedir.

  • Grup Uyumunu Sağlama: Evrimsel süreçte, bilinçdışı esneme, bir grubun üyelerinin aynı anda uyanık kalmasına veya dinlenme moduna geçmesine yardımcı olmuş olabilir.
  • Tehditlere Karşı Hazırlık: Bilinçdışı esneme, bireylerin tehlike anlarında uyanıklığını artırarak hayatta kalma şansını yükseltmiş olabilir.

Psikolojik ve Nörolojik Bağlantılar

1. Psikolojik Bozukluklar ve Esneme

Bilinçdışı esneme, psikolojik bozuklukların bir yansıması olabilir:

  • Depresyon ve Anksiyete: Bu durumlarda esneme sıklığı artabilir. Beynin bilinçdışı düzeyde rahatlama ihtiyacı bu davranışı tetikleyebilir.
  • Uyku Bozuklukları: Yetersiz uyku, bilinçdışı esnemeyi artıran temel faktörlerden biridir.

2. Nörolojik Etkenler

  • Beyin Kimyası: Dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterler, bilinçdışı esnemeyi etkileyebilir. Özellikle dopamin seviyesindeki artış, esneme refleksini tetikleyebilir.
  • Beyin Sıcaklığı: Bilinçdışı esneme, beynin termoregülasyon sürecinin bir parçası olabilir.


Sonuç ve Değerlendirme


Esneme, bilinçdışı düzeyde işleyen karmaşık bir davranış biçimidir. Fizyolojik,sosyal ve psikolojik süreçlerin bir birleşimi olan bu refleks, hem toplumsal hem bireysel işlevlere sahiptirler. Esnemenin bilinçdışı mekanizmaları, insan beyninin ve davranışlarının daha iyi anlaşılması için önemli bir araştırma alanıdır.Esneme, yalnızca fizyolojik bir refleks değil, aynı zamanda psikolojik durumlarla ve sosyal bağlarla yakından ilişkili bir davranıştır. Empati, stres, duygusal durumlar ve sosyal etkileşim gibi faktörler esnemenin sıklığını ve bulaşıcılığını etkiler. Daha fazla araştırma, bu davranışın psikolojik ve nörolojik mekanizmalarını daha iyi anlamamızı sağlayabilir.Bu konuda yapılan araştırmalar her ne kadar psikolojik,fizyolojik ve nöolojik süreçleri açıklamaya çalışsa da alan yazında daha fazla araştırmaya yer verilip destek olunup geliştirilmelidir.



Kaynaklar

  1. Gallup, A. C. & Eldakar, O. T. (2013). Yawning and the brain: A thermoregulatory perspective.
  2. Provine, R. R. (2005). Yawning as a physiological and psychological phenomenon.
  3. Platek, S. M. et al. (2003). Contagious yawning and empathy: A social neuroscience perspective.


Yayınlanma: 22.11.2024 08:59

Son Güncelleme: 22.11.2024 08:59

#esneme #esneme ve psikoloji #esneme bilinçdışı #esneme ve fizyoloji #esneme ve stress #esneme ve beyin #kaygı ve esneme #neden esneriz #doğukan sümen #psikolog doğukan sümen #bilişsel davranışçı terapi #psikoterapi #kaygı #psikoterapisst #psikoterapist #bdt #şema terapi #online # #online psikolog #online psikoterapi #bilinç dışı
Psikolog

Doğukan

SÜMEN

Psikolog

(*)(*)(*)(*)(*)

Uzmanlıklar:

Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları , Depresif Bozukluklar , Obsesif Kompulsif Bozukluk
Online TerapiOnline Ter...
süre 50 dk
ücret 1000
Yüz Yüze TerapiY. Yüze Ter..
Hizmet vermiyor
Bunları da sevebilirsiniz...

Terapi Nedir ve Terapi Süreci Nasıl Gerçekleşir?

Psikoterapi bireylerin duygusal ve zihinsel sağlığını desteklemek, yaşadıkları sorunları ele almak ve içsel potansiyellerini keşfetmek için son derece değerli bir araçtır. Her bireyin kendine özgü ihtiyaçlarına ve yaşam deneyimlerine göre şekillenen bu kişisel yolculuk, derinlemesine anlayış ve rehberlikle ilerler. Terapi süreci, danışanın duygusal dünyasını keşfetmesine, kendini daha iyi anlamasına ve olumlu değişimler yapmasına yardımcı olur. Terapist, danışanın güvenli bir ortamda duygusal açıdan derinlemesine keşifler yapmasına olanak tanır ve içsel iyileşme sürecini destekler. Bu yolculuk, bireyin içsel gücünü ve kaynaklarını keşfetmesini sağlayarak yaşam kalitesini artırır ve kişisel gelişimine katkıda bulunur. Terapi sürecinin başlangıcı genellikle bir tanışma seansıyla başlar. Bu seans, terapistin danışanıyla güvenilir bir ilişki kurmasını sağlar. Terapist, danışanın geçmişi, yaşam deneyimleri, ihtiyaçları, hedefleri ve endişeleri hakkında derinlemesine bilgi edinir. Bu aşamada oluşturulan güvenli ortam, terapi sürecinin temelini oluşturur ve danışanın kendini rahat hissetmesini, duygularını açmasını ve terapiye güven duymasını sağlar. İlk tanışma seansı, terapistin danışanın kişisel ve duygusal dünyasını anlaması için bir fırsat sunar ve terapi sürecinin ilerleyen aşamalarında etkili bir rehberlik sağlar. Danışanın terapistle olumlu bir ilişki kurması, terapi sürecinin başarılı olması için temel öneme sahiptir. Terapi sürecinde düzenli olarak yapılan terapi oturumları, danışanın ilerlemesini destekler ve terapi sürecinin etkinliğini artırır. Terapist ve danışan arasındaki güvenilir ilişki, danışanın duygusal iyileşme ve kişisel gelişimini sağlamak için hayati öneme sahiptir. Terapist, danışanın ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre en uygun terapi yöntemini seçer ve terapi sürecini buna göre şekillendirir. Bu, danışanın terapi sürecinden en üst düzeyde fayda sağlamasını sağlar. Terapi sadece danışanın yaşadığı sorunları ele almaz, aynı zamanda danışanın güçlü yönlerini ve içsel kaynaklarını da vurgular. Terapist, danışanın içsel potansiyelini ortaya çıkarmak ve kendine olan güvenini artırmak için çeşitli terapötik teknikler kullanır. Bu teknikler, danışanın kendini daha iyi tanımasını, olumlu ilişkiler kurmasını ve yaşam kalitesini artırarak kişisel gelişim yaşamasını sağlar. Terapi sürecinde danışan, kendi duygusal dünyasını derinlemesine keşfeder ve yaşamında olumlu değişiklikler yapar. Terapi oturumları, danışanın sorunlarını anlamasına ve çözüm yolları bulmasına yardımcı olur. Terapist, danışanın içsel kaynaklarını ve güçlü yönlerini ortaya çıkararak, onun kişisel gelişimine rehberlik eder. Danışanın terapi sürecindeki ilerlemesi, düzenli olarak yapılan terapi oturumları ve terapistin sağladığı destekle güçlenir. Terapi süreci boyunca danışan, kendini daha iyi tanıyarak, sağlıklı ilişkiler kurarak ve yaşam kalitesini artırarak içsel bir dönüşüm yaşar. Bu süreç, danışanın duygusal dengeyi bulmasına, stresle başa çıkmasına ve daha mutlu bir yaşam sürmesine yardımcı olur. Terapi süreci genellikle zaman alır ve sabır gerektirir. Duygusal iyileşme ve olumlu davranış değişiklikleri, süreç ilerledikçe ve danışanın içsel çalışmalarıyla birlikte zamanla gerçekleşir. Terapist, danışanın bu süreçte desteklenmesi ve motive edilmesi için kritik bir rol oynar. Terapi süreci, danışanın derinlemesine içsel keşifler yapması ve sorunlarıyla yüzleşmesi için bir fırsat sunar. Ancak bu süreçte beklenen değişiklikler hemen oluşmaz. Terapi oturumları ve terapistin rehberliğiyle birlikte, danışanın duygusal iyileşme süreci zamanla olgunlaşır. Terapist, danışanın duygusal ve zihinsel olarak güçlü kalmasını sağlamak için destekleyici bir rol üstlenir. Danışanın yaşadığı zorluklar karşısında cesaretlendirilmesi ve motive edilmesi, terapi sürecinin etkili olması açısından önemlidir. Terapist, danışanın içsel gücünü ve motivasyonunu artırmak için çeşitli terapötik teknikler ve yaklaşımlar kullanır. Danışanın terapi sürecindeki ilerlemesi, terapistin sağladığı desteğe bağlı olarak güçlenir. Terapist, danışanın duygusal iyileşme sürecinde rehberlik ederken, aynı zamanda danışanın kendi içsel kaynaklarını keşfetmesini ve güçlü yönlerini ortaya çıkarmasını teşvik eder. Sabırla ve düzenli olarak yapılan terapi oturumlarıyla birlikte, danışanın duygusal iyileşme ve olumlu davranış değişiklikleri sağlamlaşır. Terapistin danışana sağladığı destek, terapi sürecinin başarılı olmasını ve danışanın yaşamında kalıcı olumlu değişiklikler yapmasını sağlar. Psikoterapi süreci sabır ve sürekli çaba gerektiren bir yolculuktur. Terapistin danışana sağladığı rehberlik ve destek, danışanın içsel dönüşümünü güçlendirir ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesine yardımcı olur. Terapi süreci, danışanın kendini daha iyi anlaması, duygusal dengeyi bulması ve olumlu değişimler yapmasıyla sonuçlanır. Danışanın içsel iyileşme süreci, yakın ilişkilerde daha sağlıklı iletişim kurmasını ve daha derin bağlar oluşturmasını sağlayabilir. Terapi, danışanın ilişkilerindeki sorunları ele alarak, daha sağlıklı ve destekleyici bağlar kurmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, terapi süreci danışanın iş yaşamına da olumlu etkiler sağlayabilir. Danışanın terapiyle kazandığı özgüven ve duygusal sağlamlık, iş performansını artırabilir ve stresle başa çıkma becerilerini güçlendirebilir. Terapi sürecinde edinilen içsel denge, iş ilişkilerini olumlu yönde etkileyerek daha başarılı bir kariyer yolculuğuna katkıda bulunabilir. Terapiyle elde edilen kişisel gelişim, danışanın çevresindeki insanlar üzerinde de olumlu etkiler yaratabilir. Danışanın daha sağlıklı bir ruh haliyle çevresine yaydığı pozitif enerji, ilişkilerde daha olumlu etkileşimler ve destekleyici bir ortam oluşturabilir. Sonuç olarak, terapi sadece bireyin kendisi için değil, genellikle etrafındaki insanlar ve çevresi için de olumlu sonuçlar doğurabilir. Danışanın içsel denge ve sağlamlık kazanması, ilişkilerde ve iş yaşamında daha başarılı ve mutlu olmasına katkı sağlayabilir. Terapi sürecinin kişisel ve toplumsal açıdan olumlu etkileri, bireyin yaşam kalitesini artırarak geniş bir çevreye yayılabilir." Terapi, herkes için farklıdır ve kişisel ihtiyaçlara göre şekillenir. Her bireyin yaşam deneyimleri, duygusal zorlukları ve hedefleri farklı olduğu için, terapi süreci de bu özelliklere göre özelleştirilir. Önemli olan, danışanın kendini rahat, güvenli ve desteklenmiş hissetmesidir. Terapi süreci, içsel bir yolculuğa çıkarak danışana rehberlik etmek ve potansiyelini keşfetmesini sağlamak için bir fırsattır. Sonuç olarak terapi, danışanın iç dünyasını keşfetmesine, duygusal zorlukları anlamasına ve olumlu değişiklikler yapmasına yardımcı olur. Terapist, danışanın ihtiyaçlarına ve hedeflerine odaklanarak terapi sürecini kişiselleştirir ve danışana uygun teknikler ve yaklaşımlar sunar. Eğer terapiye başlamak ya da terapi hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız, benimle iletişime geçmekten çekinmeyin. Sağlıklı günler dilerim.

Ömer CEYLAN 13.04.2024

Bilişsel Çarpıtmalar: Nerede Hata Yapıyoruz?

Günlük hayatın karmaşası ve yaşadığımız olumsuz olayların ağırlığını ölçerken ilk adımda duygularımıza odaklanabiliyoruz. Bir olayın bizi ne ölçüde etkilediğini anlamak için öncelikle ne hissettiğimize bakıyoruz. Peki hissettiğimiz bu duygular nereden geliyor? Sadece yaşadığımız olay mı bu duygular üzerinde etkili? Aslında cevap düşüncelerimizde saklı. Yaşadığımız olumlu veya olumsuz durumlara bakış açımız nedir? Olayları algılama biçimimiz sağlıklı mı yoksa tüm yaşananları bizi daha çok yıpratacak şekilde mi algılıyoruz? Bilişsel davranışçı bakış açısı der ki; bize sıkıntı veren veya sorun olan olayın kendisi değil, olay hakkında düşündüklerimizdir. Bir durumun yaşam zorluğu mu yoksa sorun mu olduğunu belirleyen olaylara bakış açımızdır. Bireylerin duygu ve davranışlarının kaynağı ise düşüncelerdir. Yani ne düşünürsek sonuç olarak da onu hissederiz. Düşüncelerimiz değişirse duygu ve davranışlarımız da aynı şekilde değişecektir.Geçmiş yaşantılarımızdan getirdiğimiz düşüncelerimiz, olaylara bakış açımızı belirler. Bir olay karşısında ortaya çıkan olumsuz duygulanımımıza bağlı olarak durumu/olayı değerlendiririz. Bu olumsuz duyguya neden olan düşüncelerimizi gözden geçiririz. Örneğin; bireyin sürekli fiziksel ya da psikolojik şiddet gördüğü, aldatıldığı partnerleri olmuş ise bireyin zihnindeki çarpık ve işlevsiz düşünce hatası ne olabilir? Yazımızın temel sorusunda da olduğu gibi “Nerede Hata Yapıyoruz?”. Cevabın ne olabileceğini yavaş yavaş tahmin etmeye başladığınızı sanıyorum. Hata pekala düşüncelerimizde, yaşadıklarımızı algılayış biçimimizde. Bilişsel Davranışçı bakış açısına göre düşünce hatalarımız, sahip olduğumuz bir takım otomatik düşüncelerden kaynaklanır. Otomatik düşünceler, bilinçli bir yargılama olmaksızın ortaya çıkan, eylemlerimiz ve duygularımızı derinden etkileyen zihinsel işlevlerdir. Otomatik düşüncelerimiz neredeyse tüm işlevlerimizden sorumludurlar ve tahmin edebileceğiniz gibi sayısal anlamda da bir hayli fazladırlar. Depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlığı olan kişilerde uyumsuz ve çarpıtılmış otomatik düşüncelerin arttığı gözlenir. Otomatik düşünceler, kişiye acı veren duygusal tepkilere ve işlevsel olmayan davranışlara da yol açarlar. Otomatik düşünceler ile ilgili en önemli ipuçlarından biri, yoğun duygulanımın yaşandığı esnada ortaya çıkmalarıdır. En yaygın görülen düşünce hatalarımıza, otomatik düşüncelerimize göz atalım.Seçici Algılama; "Yaşanılan bir durumun seçici olarak belirli bir ayrıntısının algılanması, diğer önemli noktaların ise göz ardı edilmesidir. Örneğin, hayatta başardığınız birçok an, hedefleriniz ve hayalleriniz var. Ancak bir isteğinizi gerçekleştirme noktasında başarısız oldunuz ve kendiniz hakkında “başarısız/beceriksiz” şeklinde düşünceleriniz oluşmaya başladı. Yani tüm hayatınıza kıyasla sadece başarısız olduğunuz anlara odaklandınız ve hatalı otomatik bir düşünceyle kendilik algınıza olumsuz bir özellik yüklediniz."Abartma; "Yaşanan olumsuz olaydan kendimiz, çevremiz ve geleceğimiz ile ilgili abartılı sonuçlar çıkarmaktır. Herhangi bir olumsuz deneyimde duyguların abartılması bu düşünce hatasının en sık rastlandığı durumlardandır. Örneğin, bir sunum ya da topluluk önünde konuşma anında “heyecandan tek bir kelime bile edemeyeceğim” düşüncesi. Başka bir örneği ele alacak olursak romantik ilişkilerimizde maalesef ki her türlü olumlu ve olumsuz duygumuzu/düşüncemizi abartma eğiliminde oluruz. “Hiç kimseyi seni sevdiğim gibi sevemem.”, “Sensiz yaşayamam.”, “Sen benim her şeyimsin.” Eminim ki hepimizin aşina olduğu bir düşünce kalıbıdır."Küçümseme; "Bazı diğer otomatik düşüncelerin aksine özellikle olumlu durumlarda karşımıza çıkar. Yaşanan olumlu olayları ya da bireyin başarılarını küçümsemesidir, tüm yaşananlar şans eseri meydana gelmiştir. “İyi notu herkes alabilir / bu okulu herkes kazanabilir”, “Kim olsa aynı şeyi yapardı..." vb."Aşırı Genelleme; "Yaşanılan tek bir olaydan genel kurallar çıkartmaktadır. Günlük hayat içinde belki de fark etmeden en sık başvurduğumuz otomatik düşüncelerden biridir. O gün sadece gideceğimiz yere geç kalmışızdır, belki saçımızı istediğim şekle sokamamışızdır ya da kıyafetimizin renklerini tutturamamışızdır ancak tüm günümüz kötü geçer/ kötü geçeceğine inanırız. Bu olumsuz inanca sahip olduğumuz için de davranışlarımız gerçekten o günün kötü geçmesine neden olacak biçimde şekillenir. “Bu tür şeyler hep benim başıma gelir”, “Nereye elimi atsam kurutuyorum”, “Bütün erkekler aynı” ve sayabileceğimizden emin olduğum daha nice aşırı genelleme inançlarımız."Kişiselleştirme; "Çevrede olan olaylar ve kişilerle ilgili kişisel karşılaştırmalar yapılır veya kişisel bağlantılar kurulur. Örneğin; çalıştığınız yerde takdir edilen bir elemansınız ve performansınız çok beğeniliyor. Herhangi sıradan bir iş gününde patronunuz size selam vermedi veya her zamankinden farklı bir ses tonuyla sizinle konuştu. Patronunuzun bu tavrının sizinle hiçbir ilgisi yokken “Acaba ne yaptım, neyi yanlış yapmış olabilirim, acaba bana mı kızgın” düşünceleriyle kaygı verici şekilde ele almanız kişiselleştirme yaptığınız çarpık bir düşüncedir. Çünkü belki de insanların sadece kötü geçirdiği bir güne denk geldiniz ve olayların sizinle uzaktan yakından hiçbir bağlantısı yok."Ya Hep Ya Hiç; "Olaylar siyah-beyaz, iyi-kötü gibi iki uçta algılanır. Hayat sizin için kesin doğru ve kesin yanlışlardan ibarettir. Siyah ve beyazdır, kesinlikle grilere yer yoktur. “Her şey boşa gitti”, “Bunu anlamadım, hiçbir şeyi anlamayacağım” … Sanılanın aksine hayat grilerle doludur. Tek bir doğru ve yanlış, tek bir siyah ve beyaz yoktur. "Akıl Okuma; "Karşımızdaki kişinin veya kişilerin zihninden geçenleri tahmin etmeye dayanan bir düşünce hatasıdır. Bu hata özellikle de insanlarla ilk tanışma deneyimlerimizde sıklıkla kendini gösterir. “Mesaj atmadığına göre kesin beni beğenmedi”, “Randevumuzu ertelediğine göre kesin vazgeçti”, “Beni zavallı buldu"...Duygusal Kararlar; "Kişinin olay veya insanlar hakkında hissettiklerinin doğru olacağı inancından doğan çarpık ve işlevsiz düşüncedir. Kendi kendini doğrulama ya da haklı çıkarma olarak da ele alabileceğimiz bu düşünce hatasında birey, nasıl hissederse olayları da bu şekilde algılar ve davranışlarını biçimlendirir. “Eğer korkuyorsam demek ki korkulacak bir şey var”, “Ben şüpheleniyorsam kesinlikle doğru çıkar” …Kontrol Yanılgısı; "Bireyin kendisi dışında olup bitenleri denetleme kapasitesine dair abartılı bir inanç beslemesidir. Örneğin, başkalarına göre daha şanslı olduğunu düşünerek şans oyunu oynamak. Sevdiğimiz insanların üzüntü ve endişelerini, başlarına gelebilecek kötü olayları engelleyebileceğimizi düşünmek. Çocuklarımızı kötü insanlarla tanışmaları konusunda koruyabileceğimizi sanmak."Tüm bu düşünce hataları geçmişte yaşadığımız olumsuz olayların sonucu oluşurlar. Bir takım olumsuz inançlarımızı kırmak ve belki de fark etmek zordur çünkü bunlar egomuzun alışmış olduğu bakış açılarıdır. Bazı olayları tüm gerçekliğiyle algılamak bize daha ağır gelebilir ve tam da bu noktada çarpık düşüncelerimiz devreye girerek otomatik duygular ve eylemlerle tepki vermemizi sağlar. Eğer siz de kendinizde bu düşünce hatalarına sık rastlıyorsanız ve işlevselliğinizi sekteye uğratacak yoğunlukta sizi etkiliyorsa, profesyonel bir destek almaktan çekinmeyin.Uzm. Psk. Dan. M. Behice AL CANKI KaynakçaTürkçapar H, (2008). Bilişsel terapi: temel ilkeler ve uygulama, 3. Baskı, Ankara. HYB yayıncılık.Türkçapar H, (2022). Bilişsel davranışçı terapi: temel ilkeler ve uygulama, 21.Baskı, İstanbul. Epsilon yayınevi.

Anne Babanın Çocuğun Gelişimindeki Rolü & Ceza

Ebeveynlik Bir Çocuğun Gelişimini Nasıl Etkiler?Okul çalışmalarını ve sporu teşvik etmekten, çocuk büyüdükçe değerleri modellemeye kadar (unutmayın, sizin söylediğiniz gibi değil, sizin yaptığınız gibi yaparlar!) Ebeveynler çocuklarının yaşamları üzerinde muazzam bir etkiye sahiptir. Bununla birlikte, sahadaki tek etkileyiciler değiller - özellikle çocuklar okula başladıktan ve genel olarak dünyayla etkileşime geçtikten sonra.Ebeveynlerin çoğu çocuklara mümkün olan en iyi başlangıcı sağlamak için çalışır, ancak ebeveynlerin de çocukların dünyaya kendi mizaçları, kişilikleri ve hedefleriyle geldiğini fark etmeleri önemlidir. Ebeveynler çocuklarını belirli bir yoldan itmek isterken, ebeveynlerin işi, nihayetinde çocuğu tam bir bağımsızlığa ve seçtikleri yolu takip etme yeteneğine hazırlayan dünya ile bir arayüz sağlamaktır.Hızla değişen bir dünyada, ebeveynlik heveslere ve değişen tarzlara maruz kalabilir ve bazı ayrıcalıklı çevrelerde ebeveynlik rekabetçi bir spor haline geldi. Ancak bilim tarafından tasvir edildiği şekliyle çocuk gelişiminin ihtiyaçları nispeten sabit kalır: güvenlik, yapı, destek ve sevgi.Nasıl İyi Bir Ebeveyn olunur?Etkili ebeveynlik yapmak için taciz, ihmal veya aşırı hoşgörü gibi bariz tehlikelerden kaçınmak yeterli değildir. Nitekim Ulusal Bilimler Akademisi, ebeveynler için dört ana sorumluluk tanımlamaktadır: Çocukların sağlığını ve güvenliğini korumak, duygusal refahlarını teşvik etmek, sosyal becerileri aşılamak ve çocukları entelektüel olarak hazırlamak.Çok sayıda araştırma, en iyi ayarlanmış çocukların, sıcaklık ve duyarlılığı net davranış beklentileriyle birleştirmenin bir yolunu bulan ebeveynler tarafından yetiştirildiğini göstermektedir. Ebeveynler, Dört C'yi yararlı bir kısaltma olarak görebilirler: bakım (kabul ve şefkat gösterme), tutarlılık (istikrarlı bir ortamı sürdürme), seçimler (çocuğun özerklik geliştirmesine izin verme) ve sonuçlar (olumlu ya da olumsuz seçimlerin yansımalarını uygulama ).Sağlıksız Ebeveynlik Stilleri Nelerdir?Her ebeveynlik tarzı çocuğun çıkarına değildir. Çocukları yetişkinliğe geçerken sakat bırakan ve onları en ufak aksiliklerle baş edemez hale getiren aşırı ebeveynlik gibi bir şey vardır.Aşırı ebeveynlik tarzlarının iyi bilinen iki örneği, çocukların aşırı şekilde izlendiği ve zarar görmeden tutulduğu "helikopter ebeveynliği" ve bir çocuğun yolundan olası engellerin kaldırıldığı "kar temizleme ebeveynliği" dir. Her ikisi de çocuğun daha sonraki bağımsızlığını, zihinsel sağlığını ve özgüvenini olumsuz yönde etkileyebilir.Tabii ki, çok az ebeveynlik gibi bir şey de var ve araştırmalar, ebeveyn katılımı eksikliğinin genellikle çocuklarda kötü davranışsal sonuçlara yol açtığını ortaya koyuyor. Bu kısmen, gençleri akran kültürüne fazla bağımlı olmaya teşvik ettiği için olabilir. İronik olarak, aşırı sert veya otoriter ebeveynlik tarzları aynı etkiye sahip olabilir.Nihayetinde ebeveynler, çocuklara kendi çıkarlarını geliştirmeleri, bağımsızlığı keşfetmeleri ve başarısızlık yaşamaları için yeterli alan sağlarken sevgi dolu ama kararlı olmaya çalışmalıdır.Çocukları Cezalandırmak ve Fiziksel Şiddet Ne Denli İşe Yarıyor?Ceza, bir suça cevaben verilen bir cezadır ve pek çok biçim alır. "Göze göz" en güçlü insan içgüdülerinden biridir ve hem bireyler hem de toplumlar için üstesinden gelmesi zor olabilir - ancak onlarca yıllık kanıtlar, karşılıklı zararın suçlu için her zaman en iyi eylem şekli olmadığını göstermektedir. veya kırgın. Adil bir şekilde ölçüldüğünde ceza, insanları kötü davranışları tekrar etmemeye şartlandırabilir ve olumsuz yankı tehditleri güçlü caydırıcı olabilir.Cezanın yeri vardır - ancak temel içgüdülerin üzerine çıkma ve her durumu objektif olarak ve adaleti gözeterek yargılama yeteneği, insanlığın ve medeniyetin en yüksek başarılarından biridir.Disiplinli ÇocuklarÇocuk yetiştirmek söz konusu olduğunda, bir çocuğu cezalandırmanın onları terbiye etmekle aynı şey olmadığını hatırlamak faydalıdır. Ebeveynlerin çoğu, çocuklarında sosyal olarak kabul edilebilir davranışları teşvik etmek ve saldırganlık ve meydan okumayı caydırmak ister. Sonuç olarak, kendilerini ödül veya cezaya dayalı disiplin arasında bir seçim yaparken bulurlar. Ancak araştırmalar, fiziksel cezanın etkisiz olduğunu ve sosyoekonomik, etnik veya dini geçmişlerine bakılmaksızın çocuklar için genellikle uzun vadeli olumsuz sonuçlara yol açtığını göstermektedir. Aşırı durumlarda, fiziksel ceza istismara yol açabilir.Şubat 2019'da Amerikan Psikoloji Derneği (APA), çocuklara şaplak atma ve diğer bedensel cezalara karşı bu nedenleri öne süren bir bildiri yayınladı.Çocuğumu disipline etmek için şaplak atabilir miyim?Ebeveynler çocukları tokatladığında, antisosyal davranış ve kaygı gibi uzun vadeli sorunlara katkıda bulunma riskiyle karşı karşıya kalırlar. Şaplak atmak ebeveyn-çocuk bağını zayıflatır ve saldırganlığı artırabilir. Ayrıca bir gün birinin kendi çocuklarına fiziksel ceza kullanma olasılığını artırabilir.Fiziksel ceza çocuklar için neden kötüdür?Şaplak atmak gibi farklı fiziksel cezalandırma biçimleri genellikle etkisizdir ve uzun vadede geri tepme eğilimindedir. Çocuklar, ebeveynin öğretmeye çalıştığı herhangi bir dersi öğrenemeyecek kadar acı çekiyorlar - bunun yerine, aldıkları şey, vurmanın kabul edilebilir davranış olduğudur. Fiziksel ceza, düşük benlik saygısı, ebeveynlerle zayıf ilişkiler ve bilişsel sorunlar gibi bir dizi olumsuz sonuca yol açabilir. . . .Fiziksel cezaya daha iyi disiplin alternatifleri nelerdir?Ebeveynler fiziksel cezadan kaçınabilir ve yine de birkaç fiziksel olmayan, olumlu ebeveynlik alternatifi kullanarak çocuklarının uygun şekilde davranmasını sağlayabilir. Örneğin, çok küçük çocuklarda en iyi yöntemler yapı ve dikkat dağıtmadır. Çocuklar (ve bazen ebeveynleri) için zaman aşımları da iyi sonuç verir. Okul çağındaki çocuklar, telefonda veya elektronik cihazda zaman kaybetmek gibi ayrıcalıkların kaldırılmasına daha iyi yanıt verir.Çocuklar cezaya nasıl tepki verir?Çocuğunuzu cezalandırmanız gerekip gerekmediğini merak mı ediyorsunuz? Ceza, kızgınlığı besleyebilir ve saldırganlığın artmasına neden olabilir. Çoğu durumda, yanlış davranışı cezalandırmak yerine, iyi davranış için olumlu pekiştirme sağlamak daha iyidir. Ebeveynler çocuklarında görmek istedikleri davranışı modellemelidir.Uzm. Klinik Psk. İlknur Çopuroğlu