Bulimia Nervoza Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Bulimia nervoza; şiddetli ataklar şeklinde ortaya çıkan, belirli bir zaman dilimini kapsayan ve bu belirli zaman diliminde kişinin normal miktarın son derece üzerinde yemek yemesi durumudur. Hastalığın sebebi temel olarak fiziksel bir açlık duygusundan ziyade psikolojiktir. Dolayısıyla psikiyatrik bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Bulimia nervoza hastalığına sahip olan kişiler, aslında atak yaşadıkları süreler dışında normal bir beslenme düzenine sahiptir. Hastalık halk arasında bulimia ya da kusma hastalığı olarak da bilinir. Bulimia nervoza atağı yaşayan kişiler hastalığın tanımında da belirtildiği gibi kısa bir zaman dilimi içerisinde birçok insanın yiyebileceğinden çok daha fazla yemek tüketirler ve bunu durdurmak için herhangi bir şey yapamazlar. Yani kişi kontrolünü kaybetmişçesine yemek yemeye başlar. Bulimia atağı yaşayan kişiler saatte bu süre boyunca 2500 - 3500 civarında kaloriye sahip olan besinleri tüketebilirler. Ki bu miktar kısa sürede tüketmek için oldukça fazladır ve birçok kişi bir gün içerisinde bile bu kadar kalori almaz. Dolayısıyla yeme atağı geçtikten sonra hastalığa sahip olan kişilerde aşırı suçluluk hissinin ortaya çıkması yaygındır. Kişi atak esnasında yemek yerken hiç doymadığını, sanki yemekten hiç tat alamıyormuş gibi hissettiğini söyler ve bu yüzden yemeye devam eder. Fakat atak bittikten sonra kişi durumun farkına varır. Dolayısıyla bu kişiler derin bir psikolojik yük altına girerek kendilerini zorla tuvalete çıkartmak için müshil, lavman gibi ilaçlara başvurabilir, midelerini boşaltmak için zorla kendilerini kusturabilir, uzun süre aç kalabilir, vücuda ağır gelecek egzersizler yapabilir ya da idrar söktürücü niteliğe sahip olan ilaçları kullanabilirler. Bulimia nervoza sıradan ve sadece birkaç kez yaşanan bir aşırı yemek yeme hali değildir. Bu durumun sıradan bir aşırı yemek yeme davranışından farkı; aşırı yemek yeme ataklarının ortalama 3 ay içerisinde en az haftada bir sefer ortaya çıkmasıdır. Buna ek olarak kişinin dengeleyici davranışlarının da aynı üç ay - haftada bir yolunu izlemesi gerekmektedir. Yani kişi hem düzenli bir şekilde aşırı yemek yeme atağı yaşarken hem de devamında kendini aç bırakma, ilaç kullanma, ağır egzersizler yapma, tekrarlayıcı bir şekilde kusmaya çalışma ve kendini suçlama - eleştirme gibi davranışları sergilemelidir. 

Bulimia nervozanın bir sene içerisinde görülme sıklığı yaklaşık %1 ila %1.5 arasında değişir. Tıpkı bir diğer yaygın yeme bozukluğu anoreksiya nervozada olduğu gibi Bulimia nervoza da erkeklere kıyasla kadınlarda daha sık görülmektedir. Oransal olarak tam bir kesinlik olmamakla birlikte, bulimianın kadınlarda görülme ihtimalinin erkeklere kıyasla 10 kat daha fazla olduğu çeşitli çalışmalarla tespit edilmiştir. Hastalık genellikle çocuklarda ya da 35 - 40 yaşını geçmiş yetişkinlerde ortaya çıkmaz. Dolayısıyla hastalık asıl olarak ergenlik, gençlik ve genç erişkinlik dönemlerinde ortaya çıkar. 

Bulimia hastalığı genellikle şu kişilerde görülür: 

●   Düşük özgüvene sahip olan, çocukluğunda zorbalığa uğramış kişiler 

●   Sosyal anksiyete bozukluğu ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlığa sahip olan kişiler 

●   Kişilik yapısı olarak isteksiz ve mutsuz olan, bununla birlikte kendisini değersiz ve sürekli enerjisiz hisseden kişiler 

●   Özellikle çocukluk çağında normalden fazla kaygı seviyesine sahip olan kişiler 

●   Ergenlik dönemine erken yaşta giren kişiler 

●   Erken yaşlarda aşırı kilo ya da obezite sorununa sahip olan kişiler 

●   Çocukluğunda ya da ergenliğinde istismara ve travmatik olaylara maruz kalmış kişiler 

●   Stresli bir hayat süren kişiler 

●   Rekabet gerektiren sporlarla meşgul olan kişiler 

Bunların haricinde, aşırı yeme bozukluğuna genetik yatkınlığı olan kişilerde bulimia nervoza hastalığının görülme ihtimali daha yüksektir. 

Bulimia nervoza hastalığına sahip olan kişiler kimi zaman aşırı kilolu olabilseler de, genellikle ortalama bir kiloya sahiplerdir. Kişinin genel olarak metabolizması hızlı olabilir, aktif bir hayat yaşıyor olabilir ya da yemek yeme krizleri sonrasında ciddi miktarda kusuyor olabilir. Dolayısıyla bulimiaya sahip olan kişileri uzaktan bakarak anlamak pek mümkün değildir. Zira kişi aşırı yemek yediği için kendisini psikolojik olarak suçlu hissedecektir. 

 Bu sebeple birçok durumda sahip olduğu hastalığı gizli tutmaya çalışacaktır. Bu sebeple hastalığa sahip olan kişilerin belirtileri genellikle kişinin yakın arkadaşları, ailesi ya da eşi gibi çok yakın çevresinde bulunan kişiler dışındaki kişilere pek görünür değildir. Bulimia nervoza hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

●     Hastalığın en belirgin belirtisi, kişinin ani bir şekilde bastıran ve üzerinde herhangi bir kontrole sahip olmadığı aşırı yemek yeme isteğidir. 

●     Kişi, aşırı yemek yeme atağından sonra kendisini suçlu, pişman ve mutsuz hisseder. Bu hislerin düzenli bir hale gelmesiyle kişide depresyon ve anksiyete gibi ek psikolojik hastalıklar gün yüzüne çıkabilir. 

●     Kişi bütçesinin önemli bir bölümünü gıda alışverişi yapmaya ayırır. 

●     Özellikle ataklar sırasında aşırı karbonhidrat ağırlıklı yiyeceklerin tüketildiği görülür. 

●     Eğer kişi bulimia sebebiyle kilo aldıysa, ya da kilo aldığını hissediyorsa, bu onu ciddi bir stres ve panik haline sokabilir. Bu da sosyal hayatında çeşitli sorunlar yaratır ve sosyal fobiye kadar varabilen insanlardan uzaklaşma durumu yaşanabilir. 

●     Birçok bulimia nervoza hastası aşırı yeme ataklarından sonra hissettikleri ciddi suçluluk duygusunun etkisiyle yedikleri yemekleri kusmaya çalışırlar. Bu durum düzenli bir hal aldığında kişinin kronik bir boğaz ağrısı yaşaması muhtemeldir. Aynı zamanda kişi düzenli bir şekilde kustuğu için midesinde bulunan asitli sıvı dişlerini zamanla yıpratmaya başlar. Bu da kişinin diş sağlığının bozulmasına ve diş çürüklerinin ortaya çıkmasına sebep olur. 

●     Atakların sonucunda kişinin parotis bezleri zarar görebilir. Bu da yanakların şişmesine yol açar. 

●     Hastalıktan mustarip kişiler zamanla kusma davranışını içselleştirebilirler ve bunun sonucunda atakla bağlantısı olmayan normal yemeklerden sonra bile kusmak isteyebilirler. Dolayısıyla kişinin yemeklerden sonra sık sık ortadan kaybolduğu ve tuvalette kustuğu gözlenir. 

●     Kişi atak esnasında son derece fazla yemek yer. Bu da suçluluk duygusunun ortaya çıkmasına sebep olur. Kişide ortaya çıkan suçluluk duygusunun yol açtığı bir diğer durum ise kişinin kendisini aç bırakmasıdır. Kişi bir çırpıda çok fazla yemek yediği için, durumu dengelemek amacıyla ciddi anlamda tekrar acıkana kadar yemek yemek istemez. Belirli bir seviyede açlık hissetse de aç olduğunu inkar edebilir. Bu duruma ek olarak, atak sonrasında vücudun enerjisini sonuna kadar tüketecek seviyede ağır egzersizler yapılabilir. Bu durum kişinin sakatlanmasına, uzun bir süre halsiz ve bitkin kalmasına yol açabilir. 

●     Göz içerisinde bulunan damarlar kırık bir hale gelir. 

●     Kadınlarda adet döngüsünün düzensiz hale gelir. 

Bulimia Nervoza kişiyi hem psikolojik hem de fiziksel olarak etkileyen bir psikolojik rahatsızlıktır. Psikolojik olarak başlı başına bir hastalık olmasına ek olarak, diğer psikolojik rahatsızlıkları da tetikleyebilir. Aşırı suçluluk duygusu, kaygı hissi ve utanma hissinden dolayı kişi kendisini toplumdan soyutlayabilir ve sürekli mutsuz hissedebilir. 

Dolayısıyla depresyon, anksiyete, sosyal fobi ve aşırı stres gibi çeşitli durumların tetiklenmesi muhtemeldir. Hastalığın sebep olacağı psikolojik sonuçlar genellikle fiziksel belirtilerle birlikte ilerler. Hastalığın sebep olduğu fiziksel sonuçlar aşağıda sıralanmıştır: 

●   Kadınlarda adet düzeninin bozulması ya da kimi durumlarda kişinin tamamen adet görememesi. 

●   Kalp ritim bozuklukları. 

●   Mide delinmesi ve midede ortaya çıkabilecek çeşitli rahatsızlıklar. 

●   Yaygın görülen kusma davranışı sebebiyle kişinin vücudundaki tuz – mineral – su dengesinin bozulması. 

●   Kusarken midede bulunan asitli sıvı aşındırdığı için dişlerde çeşitli çürüklerin ortaya çıkması. 

●   Kişi yediği fazla yemeği bir an önce dışarıya atmak ister. Bu sebeple kusmaya ek olarak müshil ya da lavman gibi yöntemleri kullanarak kendisini zorla tuvalete çıkarmaya çalışabilir. Bu tür ilaçların sık kullanımı sonucunda kişinin bağırsak hareketleri anormal bir hale gelebilir ve bağırsak sağlığı bozulur. Ayrıca bu tür ilaçların düzenli bir şekilde kullanımı sonucunda bir süre sonra kişi ilaç yardımı olmadan doğal bir şekilde tuvalete çıkmakta zorlanabilir. 

●   Kimi kişilerde rektal prolapsus olarak da bilinen bağırsağın anüsten sarkması durumu görülebilir. 

●   Kusma sebebiyle kişinin yemek borusunda yaralanmalar ve yırtılmalar ortaya çıkabilir. 

●   Hastalığa sahip olan kişiler yaygın bir kanı sonucu tiroid hormonu ile tedavi edilebileceklerini düşünebilirler. Bu şekilde bilinçsizce tiroid hormonu kullanan kişilerde hayati riskler ortaya çıkabilir. 

Hastalığın tanısını koyan herhangi bir bulimia nervoza testi ya da görüntüleme yöntemi mevcut değildir. Dolayısıyla hastalığın teşhisi için kişinin sahip olduğu semptomlar ve verdiği bilgilerden yola çıkılır. Kişiye aynı zamanda fiziksel muayene, laboratuvar testleri ya da görüntüleme testleri de yapılır. Bu testlerin amacı kişinin durumunun herhangi bir fiziksel sebepten dolayı kaynaklanıp kaynaklanmadığını tespit etmektir. Bu doğrultuda kişinin vücut kitle endeksi, kan değerleri ve hormon seviyeleri ölçülür. Aynı zamanda EKG ya da idrar testi istenebilir.

Bulimia nervoza hastalığı genellikle erken aşamalarda saptanıp tedavisine başlanabilen bir hastalık değildir. Bu durumun asıl sebebi hastalığın tedavi edilip edilememesi değil, birçok hastanın Bulimia hastalığından utanç duyması ve çevresine bu hastalığı duyurmak istememesinden ileri gelir. Dolayısıyla birçok kişi ya tedavi sürecine geç başlar ya da tedavi aşamasında isteksiz davranabilir. Tedavinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için hastanın doktoruyla iş birliği içinde olması gerekir. Çünkü sadece doktorun zorlamalarıyla gerçekleştirilen bir tedavi hiçbir zaman olumlu sonuç vermeyecektir. Bulimia tedavisi için birçok kişi ilk başta bir aile hekimine ya da dahiliye doktoruna başvurur. Zira hastalığın genellikle fiziksel bir sebepten kaynaklandığı düşünülür, ki bu da doğal bir durumdur. Başvurulan ilk doktor kişinin şikayetçi olduğu semptomları inceleyecek, gerekirse çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanıp kan testleri isteyecek ve kişinin sahip olduğu olumsuz durumun hangi sebepten kaynaklandığını tespit etmeye çalışacaktır. Bu sürecin sonunda eğer fiziksel bir sebebin varlığı gözlenemezse, doktor kişiyi bir psikiyatriste yönlendirir. Hastalığın tedavisi psikoterapi ve ilaçlı tedaviyle mümkündür. Genellikle iki tedavi yönteminin bir arada kullanılması tercih edilmektedir. Tedavinin ilk aşamasında sağlıklı bir doktor - hasta ilişkisi kurulmaya çalışılır. Tedavi sürecinde yaygın olarak Bilişsel Davranışçı Terapi ya da Kognitif Terapi yöntemleri kullanılmaktadır. Hangi psikoterapi yöntemi seçilirse seçilsin, asıl amaç kişinin sahip olduğu düşünce ve davranış kalıplarını sağlıklı bir şekilde değiştirmek ve gerçekçi bir tutum geliştirmesini sağlamaktır. Kişiye yavaş yavaş stresli durumlarla baş etmesi öğretilir. Aynı zamanda bir diyetisyen yardımıyla kişinin sağlıklı bir beslenme planına sahip olması tedavi sürecinde oldukça önemlidir. Bu süreçte sadece kişinin kendisi değil, aynı zamanda ailesi ve yakın çevresindeki kişilere de bir sorumluluk düşer. Hastanın canını sıkmadan ve üstüne gitmeden mümkün olduğunca hastanın durumunu gözeterek tedavi sürecine katkı yapmaları beklenir. Bu durum tedavi sürecini hem daha kolay hem de daha hızlı getirecektir. 

"Bulimia nervoza hastalığı nedir?" sorusunun cevabını arayan birçok kişi, söz konusu hastalığı bir diğer yaygın yeme bozukluğu olan anoreksiya nervoza ile karıştırmaktadır. Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza tam tersi şekilde kişinin son derece az besin tüketmesi durumu olarak tanımlanabilir. Anoreksiya hastalığından mustarip kişiler son derece zayıf olsalar bile yine de en ufak bir belirtide aşırı kilolu olduklarını düşünürler ve sürekli olabildiğince zayıf kalmaya çalışırlar. Dolayısıyla sadece minimum ihtiyaçlarını karşılayacak seviyede kalori alıyorlar. Bu da kişinin son derece zayıf olmasına yol açar. Bulimia nervoza ise tam tersi şekilde kişinin düzenli bir şekilde aşırı yemek yeme atakları yaşadığı bir hastalıktır. Kişi bu yemek atakları sonrasında kendisini suçlu hisseder, lavman ya da müshil ilaçlar kullanır, kusmaya çalışır ya da kendini aç bırakır. Aynı zamanda anoreksiya nervoza hastalarında genellikle aşırı zayıf vücut tipi görülürken, Bulimia nervoza hastalarında ise genellikle kişinin vücut ağırlığı normal ya da normalin üstü bir ağırlığa sahiptir.