Pika Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Pika sendromu, besin değeri olmayan maddelerin (örneğin tebeşir, kil, toprak, sabun, saç, kömür, metal, kağıt gibi) en az bir ay boyunca sürekli ve ısrarlı bir şekilde yeme alışkanlığı haline getirilmesiyle ortaya çıkan bir yeme bozukluğudur. İlk olarak Aristoteles ve Hipokrat dönemlerinde tanımlanmış, yaygın görülen bir rahatsızlıktır. Genellikle çocukluk döneminde görülse de yetişkinleri de etkileyebilir.

Pika Sendromunun Nedenleri

Pika sendromunun oluşumunda psikolojik, sosyal, kültürel ve ekonomik birçok faktör rol oynar. Bu faktörler şunları içerir:

• Beslenme Yetersizliği: Vücudun karbonhidrat, yağ, protein, mineral (özellikle çinko, demir, bakır) ve vitamin (özellikle B1, B6) gibi temel besinleri yeterince alamaması, besin değeri olmayan maddelere karşı yeme eğilimini artırabilir. Temel gıdalara ulaşımın azalması da bu duruma zemin hazırlayabilir. Bu durum, dikkat eksikliği, zehirlenme, kabızlık ve ishal gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Yanlış Diyet Programları: Dengesiz beslenme veya hatalı diyet uygulamaları, vücutta tokluk hissi yaratmak amacıyla besin değeri taşımayan maddelerin tüketilmesine neden olabilir.
• Aile İçi İletişim Yetersizliği: Çocukluk döneminde ebeveyn desteğinin ve uygun gelişim ortamının eksikliği, pika sendromunun gelişiminde etkili olabilir.
• Psikolojik Hastalıklar: Şizofreni, obsesif kompulsif bozukluklar ve depresyon gibi psikiyatrik rahatsızlıklar, bireylerde yeme davranışlarını etkileyerek aşırı yeme veya tam tersi içe kapanma ve yemek yememe eylemlerini tetikleyebilir. Anoreksiya ve bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları olan hastalarda da pika sendromu görülebilir; bu durum, yemeklerden tat alamama ve mideyi enerji veren bir maddeyle doldurma isteğinden kaynaklanabilir.
• Kadınlarda Gebelik ve Emzirme Dönemi: Gebelik ve emzirme dönemlerinde kadınların besin tercihlerinde değişiklikler meydana gelebilir. Özellikle gebelikte demir eksikliği ve hemoglobin düşüklüğü, pika sendromu için bir risk faktörü oluşturabilir.
• Bebeklik Dönemi Alışkanlıkları: Bebeklerin emekleme ve diş çıkarma dönemlerinde yabancı cisimleri ağızlarına götürmesi normal kabul edilse de, bu davranışın ilerleyen yaşlarda devam etmesi pika sendromuna işaret edebilir.
• Kültürel Davranışlar: Bazı toplumlarda toprak veya kil tüketimi kültürel bir alışkanlık olarak görülebilir. Bu tür besin değeri olmayan maddelerin yeme alışkanlığı haline gelmesi pika sendromuna yol açar.
• Bazı Hastalıklar: Vücudun yeterli vitamin ve mineral alamadığı durumlarda bağışıklık sistemi zayıflar. Özellikle böbrek hastalarında demir, çinko, kalsiyum gibi vitamin ve minerallerin emilimi yetersiz kalabilir. Bu eksiklikler sonucunda pika sendromu gelişebilir.

Pika sendromunun tedavisi genellikle altta yatan nedenlerin belirlenip giderilmesiyle mümkündür. Tedavi süreçleri, beslenme eksikliklerinin giderilmesi, psikolojik destek ve davranışsal terapileri içerebilir.

Bu sendrom söz konusu olduğunda, normalde gıda olmayan farklı maddeler yendiği için beraberinde çeşitli komplikasyonlar meydana gelir. Hastalık kadınlarda olduğu kadar erkeklerde de görülebilir. Zehirli ve toksik olan maddeleri tüketen kişinin vücudunda çeşitli sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Pika sendromu belirtileri olarak şu sorunlar sıralanabilir: 

●   Karın ağrısı 

●   Mide ve bağırsak sorunları (Kabızlık, ishal, bağırsak hasarları) 

●   Dışkıda kanama meydana gelmesi 

●   Diş etinde veya yüzeyinde meydana gelen hasarlar 

●   Enfeksiyonlar (Tüketilen maddeden geçebilecek paraziter hastalıklar) 

●   Kurşun zehirlenmesi (Uzun süreli kurşun içeren boyaya maruz kalmak) 

Pika sendromunun belirli bir nedeni yoktur. Ancak bu sendroma neden olabilecek problemler arasında demir ve çinko eksikliği ile yetersiz beslenme sayılabilir. Bunlar genellikle en çok karşılaşılan nedenlerdir. Bunların haricinde bazen psikolojik sorunlar da söz konusu sendroma neden olabilmektedir. Kansızlık pika sendromunun nedeni olarak sayılsa da, toprak yemek de kansızlığa neden olabileceğinden nedenin toprak mı yoksa kansızlık mı olduğu hala tartışılmaktadır. 

Pika sendromuna sebep olabilecek besin yetersizliğinden meydana gelen ya da çeşitli hastalık bazlı problemler mevcut olabilir. Bugün dünyada gelişmiş ülkelerde hastalığın görülme oranı %12 olmakla beraber bu oran nispeten daha az gelişmiş ülkelerde %51 oranındadır. Bunlarla birlikte özetlenecek olursa, pika sendromunun sebepleri şu şekildedir: 

●   Demir, çinko vb. önemli besin maddelerinin vücutta eksik bulunması, 

●   B1 ve B6 vitamin eksiklikleri, 

●   Beslenme yetersizlikleri ve yanlış beslenme düzeni, 

●   Gebelerde görülen demir anemisi, 

●   Obsesif kompulsif bozukluk veya şizofreni hastası olan bireylerde meydana gelen besin alışkanlığı, 

●   Zihinsel engellilik veya otizm durumları, 

●   Gıda dışı maddelerin tüketilmesinden duyulan zevk, 

●   Birtakım dünya bölgelerde kabul görmüş gıda dışı maddeleri yeme alışkanlığı. 

Psikolojik Nedenler 

Yaşanan stres durumları çoğunlukla pika sendromuna neden olan psikolojik etkenler olarak bilinir. Pika sendromuna neden olabilecek psikolojik sebepler şu şekilde sıralanabilir: 

●   Sevgi eksikliği hissetmek, 

●   Güven duygusunu yaşayamamış olmak, 

●   Sağlıksız ebeveyn ve çocuk ilişkisi, 

●   İstismar, 

●   Çocuğun anneden yoksun olması durumu, 

●   Aile yapısında problemler görülmesi, 

●   Huzursuz ilişkiler içerisinde olmak. 

Pika sendromuna en sık çocuklarda rastlanmaktadır. Söz konusu rahatsızlık, çocuğun davranışlarının izlenmesiyle oldukça kolay tespit edilebilir. Ayrıca bu durum genellikle 2-6 yaş aralığındaki çocuklarda görülür. Yine de hastalık tanısı koymak için çocuğun en az 2 yaşını doldurmuş olması gerekir. Bunların haricinde, pika sendromuna daha çok rastlanan risk grupları şu şekildedir: 

●   Anne ve babası boşanmış olan çocuklar, 

●   İstismara maruz kalmış çocuklar, 

●   Aile içi bağları kopmuş kişiler, 

●   Epilepsi hastalığı bulunanlar, 

●   Otizmli çocuklar, 

●   Zihinsel rahatsızlık yaşayan çocuklar, 

●   Gelişim geriliği bulunan çocuklar, 

●   Şizofreni hastaları. 

Bu sendrom, dünyanın diğer bölgelerinden sosyoekonomik olarak daha az gelişmiş olan yerlerinde daha çok görülmektedir. Beslenme bakımından az imkan olması yetersiz beslenmeye yol açar. Ayrıca kırmızı et, yoğurt, süt ve yumurta gibi temel gıdaların daha az tüketilmesi de hastalığın oluşmasında belirleyici olabilmektedir. 

Çocuklarda pika sendromu, genellikle 2 yaşından sonra besleyici olmayan maddelerin tüketilmesiyle tanımlanır. Küçük çocuklarda ağza nesne götürme yaygın bir keşif davranışı olsa da, pika bu davranışın ısrarcı ve anormal bir şekilde devam etmesidir.

Nedenleri:

1. Gelişimsel Faktörler: Çocuklar, çevrelerini keşfetmek için ağızlarını kullanabilir; ancak bu davranışın devam etmesi pika olarak sınıflandırılabilir.
2. Beslenme Eksiklikleri: Yetişkinlerde olduğu gibi, demir, çinko veya diğer besin eksiklikleri pika davranışını tetikleyebilir.
3. Psikolojik ve Çevresel Faktörler: Stres, ihmal, istismar, ebeveyn-çocuk ilişkilerindeki sorunlar veya duygusal düzenleme güçlükleri.
4. Nörolojik Bozukluklar: Otizm spektrum bozukluğu, zihinsel engellilik veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlar pika ile ilişkilendirilebilir.
5. Çevresel Etkiler: Kurşun içeren boya veya kirli ortamlara erişim, çocuklarda pika riskini artırabilir.

Belirtiler:

• Toprak, kil, boya, kağıt, saç veya küçük nesnelerin tüketimi.
• Gastrointestinal sorunlar (örneğin, karın ağrısı, kabızlık).
• Davranışsal belirtiler (örneğin, belirli maddelere karşı takıntılı ilgi).
• Gelişimsel gecikmeler veya öğrenme güçlükleri (eşlik eden durumlarda).

Teşhis ve Tedavi:

• Teşhis: Çocuk doktorları, psikiyatristler veya psikologlar tarafından değerlendirilir. DSM-5 kriterlerine göre teşhis konur ve altta yatan tıbbi durumlar (örneğin, anemiler) araştırılır.
• Tedavi:Tıbbi Müdahale: Besin eksikliklerinin tedavisi için takviyeler.
• Davranışsal Terapi: Çocuğun yaşına uygun davranışsal müdahaleler, örneğin, pozitif pekiştirme veya alternatif davranış öğretimi.
• Aile Eğitimi: Ebeveynlere, çocuğun davranışlarını yönetme ve güvenli bir çevre sağlama konusunda rehberlik edilir.
• Psikoterapi: Çocuğun duygusal veya psikolojik sorunları varsa, oyun terapisi veya aile terapisi uygulanabilir.
• Çevresel Düzenlemeler: Zararlı maddelere erişimin engellenmesi (örneğin, kurşun içeren boyaların kaldırılması).

Pika sendromu yetişkinlerde, en az bir ay süreyle besleyici olmayan maddelerin tüketilmesiyle karakterizedir ve bu davranışın yaşa uygun olmayan bir şekilde gerçekleşmesi teşhis için önemlidir. Yetişkinlerde pika, genellikle altta yatan psikolojik, biyolojik veya kültürel faktörlerle ilişkilidir.

Nedenleri:

1. Beslenme Eksiklikleri: Demir eksikliği anemisi, çinko eksikliği veya diğer besin eksiklikleri pika davranışını tetikleyebilir. Örneğin, toprak yeme (geofaji) genellikle demir eksikliğiyle ilişkilendirilir.
2. Psikolojik Durumlar: Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), anksiyete bozuklukları, depresyon veya stresle başa çıkma mekanizması olarak pika görülebilir.
3. Nörolojik veya Gelişimsel Bozukluklar: Otizm spektrum bozukluğu, şizofreni veya demans gibi durumlar yetişkinlerde pika davranışına yol açabilir.
4. Kültürel Faktörler: Bazı toplumlarda, özellikle hamilelik sırasında, toprak veya kil yeme gibi davranışlar kültürel olarak kabul edilebilir veya geleneksel olabilir.
5. Bağımlılık veya Alışkanlık: Bazı yetişkinler, belirli maddelere karşı alışkanlık geliştirir ve bu davranış kompulsif bir hal alabilir.

Belirtiler:

• Besleyici olmayan maddelerin (örneğin, saç, boya, tebeşir, plastik) düzenli tüketimi.
• Gastrointestinal sorunlar (kabızlık, bağırsak tıkanıklığı, enfeksiyonlar).
• Diş hasarları veya ağız yaralanmaları.
• Zehirlenme riski (örneğin, kurşun içeren maddelerin tüketimi).

Teşhis ve Tedavi:

• Teşhis: Pika, genellikle bir psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından DSM-5 kriterlerine göre değerlendirilir. Altta yatan tıbbi durumlar (örneğin, anemiler) için kan testleri yapılabilir.
• Tedavi:Tıbbi Müdahale: Besin eksikliklerini düzeltmek için vitamin ve mineral takviyeleri.
• Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), pika davranışını anlamak ve değiştirmek için etkili olabilir.
• Psikiyatrik Tedavi: OKB, depresyon veya anksiyete gibi eşlik eden durumlar için ilaç tedavisi gerekebilir.
• Davranışsal Müdahaleler: Alternatif davranışlar geliştirmek ve tetikleyici faktörleri azaltmak için stratejiler uygulanır.

Pika sendromunu anlamak için belirtileri dikkatle incelemek gerekir. Sıklıkla çocuklar erken bebeklik dönemlerinde meraklı olduklarından buldukları her türlü nesneyi ağzına götürmek isterler. Hastalığı teşhis edebilmek için öncelikle davranışın alışkanlık haline gelmiş olması şarttır. Eğer kişi 1 aydan uzun süredir ilgili davranışları sergiliyorsa hastalıktan şüphelenilebilir. 

Şayet kültürel olarak anneden çocuğa geçmiş birtakım davranış ve gelenekler varsa o zaman pika sendromu tanısı koymak yanlıştır. Amerika ve Afrika’da gebelerin bazılarında bulantı yaşadıkları zaman çamaşır kolası yeme alışkanlıkları görülür. Bu durumlar annenin ardından çocukta da görülebilir. Pika sendromu tanı kriterleri olarak şu durumlar sayılabilir: 

●   1 aydan fazla süren gıda dışı madde tüketimi davranışı, 

●   İlgili davranışın devamlı tekrarlanması, 

●   Davranışın 1,5-2 yaş ve daha büyük çocuklarda görülmesi, 

●   Kültürel, dini, geleneksel vb. bir sebebin olmaması. 

Pika sendromunu fark etmek aslında çok kolaydır, ancak bazı durumlarda ilgili davranışların geçici olduğu yanılgısıyla gerekli önlemler hemen alınmamaktadır. Peki, köpeklerde ve kedilerde pika sendromu nasıl fark edilebilir? Daha önce de belirtildiği gibi evcil hayvanınızın gıda dışı maddeleri yeme alışkanlığı geliştirmesi belirleyici olmaktadır. Bu yüzden evcil hayvanınız olan kedinizin veya köpeğinizin ip, tel, plastik poşet, lastik, bant, kum, toprak, çorap, taş, tahta ve bazen de dışkı yediğini görürseniz bu sendromun varlığından şüphelenmenizde yarar var.Pika sendromunun belirtilerini saptamak oldukça kolaydır ve genellikle de yukarıda sayılan maddeler sindirilemediği için yenmesinin ardından kusma, ishal, karın ağrısı, halsizlik ve ağız kokusu gibi problemler ortaya çıkar. Ancak ilgili belirtileri evcil hayvanınızın yediği maddeye göre farklılık gösterebilir. Örneğin, evcil hayvanınız toksik bir madde yediyse zehirlenme ihtimali dahi söz konusudur. 

Tedaviye başlamadan önce altta yatan sebebi bulmak önem arz eder. Çocuğun sistem muayenesi iyi yapılmalı, varsa eksiklikleri, psikososyal ve nörolojik durumu özenle ve dikkatlice taranmalıdır. İhtiyaç durumunda kansızlık, mineral ve besin eksikliği testleri yapılabilir. Genellikle yeme bozukluklarını ortadan kaldırıp vücutta eksik bulunan mineral ve besinler vücuda alındığı zaman bu sorun ortadan kalkmaktadır. Örneğin kişide demir eksikliği varsa karaciğer, kırmızı et, pekmez, yumurta, baklagiller ve yeşil sebzeler tüketebilir. Eğer beslenme düzeni de düzeltildikten sonra ilgili davranışlar bitmiyorsa davranış müdahalelerine geçilmesi gerekir.

Pika Hastalığı Nasıl Giderilir?

Pika sendromunun tedavisi genellikle altta yatan nedenlere odaklanır. Bu, beslenme eksikliklerinin giderilmesi (örneğin, demir veya çinko takviyeleri), psikolojik destek, davranışsal terapiler ve aile içi iletişimin güçlendirilmesini içerebilir. Tedavi planı kişiye özel olarak bir uzman tarafından belirlenmelidir.

Pika Sendromu Nedir Psikolojide?

Psikolojide pika sendromu, besin değeri olmayan maddelerin (toprak, kil, saç gibi) sürekli olarak yenmesiyle karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu durum, anksiyete, depresyon veya obsesif-kompulsif bozukluklar gibi diğer psikolojik rahatsızlıklarla ilişkili olabilir.

Pika Hangi Vitamin Eksikliğidir?

Pika sendromu genellikle demir ve çinko gibi minerallerin eksikliğiyle ilişkilendirilir. Ayrıca, B1 (tiamin) ve B6 (piridoksin) vitaminlerinin eksikliği de pika sendromuna zemin hazırlayabilir.

Bir İnsan Neden Sabun Yemek İster? 

Tıpkı diğer alışılagelmişin dışında olan maddeleri yemek gibi, sabun yemek de pika sendromundan kaynaklanan bir durumdur. 

Kağıt Yeme İsteği Neden Olur?

Kağıt yeme isteği çocuklarda bebeklik döneminden başlamakla birlikte ileri yaşlara kadar giden bir davranış bozukluğu olan pika sendromu kaynaklıdır. Pika sendromunda çocuklar gıda dışı maddeler olan toprak, kum, taş, alçı, boya, pil, kağıt, sünger gibi maddeleri yemek isterler. Bunlar bir dürtü olarak gerçekleşir.