YARATICI DRAMA VE ÇOCUK

•Yaratıcı drama; herhangi bir konuda, doğaçlama, rol oynama gibi tekniklerden yararlanarak, bir grupla ve grup üyelerinin birikimlerinden, yaşantılarından yola çıkarak canlandırmalar yapmaktır.

•Bu canlandırma süreçleri deneyimli bir eğitmen eşliğinde yürütülürken kendiliğindenliğe (spontaniteye), şimdi ve burada ilkesine, -mış gibi yapmaya dayalıdır.

•Herhangi bir olay, olgu, soyut-somut bir durum, bir gazete haberi, bir karikatür, yazının (edebiyatın) tüm türleri, yarım bırakılmış herhangi edebi bir metin, bir yaşantı, anı, fotoğraf, bir ders konusu, yaratıcı dramada işlenecek konuyu rahatlıkla oluşturabilir ve yaratıcı drama, oyunun genel özelliklerinden doğrudan yararlanır.

•Çocuğun drama etkinliğine tam manasıyla katılım sağlamasını, oyunu gözlemleyerek, yaşayarak, gerektiğinde tartışarak içselleştirmesini sağlamaktır.

•Çocuğun yeri geldiğinde özgün duygu ve düşüncelerini işin içine katarak yeri geldiğinde ise taklit ederek kendini ifade edebilmesi hedeflenir. Bu şekilde etkili bir öğrenme sürecini hayata geçirmek, yaratıcı dramanın yegane arzusudur.

•Tiyatroda senaryo vardır ve senaryoya bağlı olarak hareket edilir; dramada senaryo yoktur.

•Tiyatro belli bir seyirci karşısında oynanır; drama da seyirci yoktur. Herkes oyuncudur. Seyirci konumunda olanlar da o anda seyirciyi oynuyordur. Her an oyuna katılabilirler.

•Tiyatro sonunda değerlendirme bölümü yoktur. Dramada değerlendirme olmazsa yapılan etkinlik drama olmaz.

•Drama birçok alanda kullanılabilen bir yöntemdir. Çocuğun dil gelişimi, bilişsel gelişimi, ince motor gelişimi, kaba motor gelişimi, sosyal ve duygusal gelişimi, öz bakım gelişimine katkı sağlamaktadır. 

•Çocuklar erken yaşta sanatsal faaliyetler ile tanışırsa, konuşma yetileri gelişir. 

•Hayatta birçok aşamada karşılaşılan zorlukların üstesinden gelmeyi yaratıcı drama dersleri ile öğrenmek mümkündür.

•Yaratıcı drama, çocukların hareketlerini geliştirir. 

•Yaratıcı Drama ile uğraşan çocuklar özgüven sahibidir

•Yaratıcı Drama ile uğraşan çocuklar alçak gönüllüdür. 

•Yaratıcı Drama eğitiminde bulunan çocuklar takım çalışmasına yatkın olan çocuklardır. 

•Yaratıcı drama ile uğraşan çocuklarda empati yeteneği ön plana çıkar. 

•Dramada uygulama aşamaları ısınma, oyun-rahatlama ve değerlendirme olmak üzere üç grupta incelenebilir. 

1.Isınma çalışmaları oyuna katılma isteğini artırmakta, grubun birbirine, oyunlara, dramaya ısınmasını ve rahatlamasını sağlamaktadır. Bedensel ve düşünsel hazırlanmaya yönelik etkinliklerden oluşan ısınma çalışmaları katılımcıları doğaçlama yapmaya hazırlamaktadır (Öztürk, 1999:77; Ömeroğlu Turan ve Can Yaşar, 1999b:95; Okvuran, 2001:23). 

•Çeşitli yöntemlerle duyuları kullanma, gözlem yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim kurma, güven kazanma ve uyum gibi özellikleri katılımcılara kazandıran, bedenini ve beynini duyumsama ile ilgili çalışmaların yapıldığı aşamadır (San, 1996:154; Üstündağ, 2000:39; San, 2001:86). 

•Isınma çalışmaları kendini tanıma, diğer bireyleri tanıma, iletişim kurma, ikili iletişimden daha çok kişili iletişim ve etkileşime geçme, grup dinamiğinin doğması, anıların anlatılması, öykü anlatma gibi sözellendirme ve etkileşim çalışmaları, oyun aşamasına geçme biçiminde ilerlemektedir (San, 1996:155).

• Isınma çalışmalarında yürüme, koşma, zıplama, çekme, itme, dönme, yuvarlanma, hayvan taklitleri ve yürüyüşleri farklı zeminlerde yürüme, kukla gibi ya da robot gibi hareket etme gibi aktivitelere yer verilebilir. Yapılan ısınma çalışmalar çocukların birbirleriyle daha iyi iletişim kurmalarına, içlerinden geldiği gibi doğal davranmalarına yardımcı olmaktadır (Aral vd. 2000:46).

2.       Oyun / Doğaçlama / Rahatlama

•Bu çalışmada belirlenmiş bazı kurallar vardır. Bu kurallar çocukların çalışmalarını sınırlandırıcı, çocukları kısıtlayıcı özellikte değildir. Belirlenen kurallar içinde çocuklar özgürce oyun kurmaktadırlar. Bu aşamada pantomim, rol oynama, doğaçlama, hikaye oluşturma, dramatizasyon gibi etkinliklerden biri ya da bir kaçına birden yer verilebilir. Çocukların yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini ön plana çıktığı bir aşamadır.

•Ömeroğlu, Turan ve Can Yaşar (1999b)’a göre pandomim, çocukların sözcükleri kullanmadan vücut ve yüz ifadeleri ile gereksinimlerini, yaşadıkları olayları ya da onların yaşantılarında olan bir çok günlük etkinlikleri canlandırmalarıdır.

• Rol oynama, başka birilerinin rolüne girme ve oynama anlamına gelmektedir. Çocuklar oynadıkları karakterlerin özelliklerini ve duygularını canlandırmaktadırlar.

 Doğaçlamalarda anında yaratma söz konusudur. Çocuklar bu yolla belli bir konuyu irdelemekte, oynamakta, yeniden gözden geçirmekte, rolleri değiştirmekte, edinilmiş bilgileri yeniden yaşama geçirmektedirler.

Doğaçlamalarda çeşitli kuklalar, resimler, maskeler kullanılabilir (Ömeroğlu Turan ve Can Yaşar 1999b:99).

•Doğaçlamalar, daha az kesin olarak belirlenmiş bir süreç olup saptanan bir konu  ya da temadan yola çıkılmakta ya da belirlenen bir amaca doğru belli aşamalarla yol alınmaktadır. Bireysel ve grup yaratıcılığının ön plana çıktığı bir aşamadır (San, 1996:155; San, 2001:86).

•Doğaçlama, herhangi bir metne bağlı olmadan, içten geldiği gibi ve aniden gelişen durum olarak ifade edilmektedir. Bireylerin kendilerini rahatça ortaya koyması, bireysel olarak keyif alması söz konusudur.

• Doğaçlamalar drama çalışmalarının bel kemiğini oluşturmaktadır (Üstündağ, 1998:32).

•Masal, öykü, şiir, tablo, fotoğraf, bir hayal durumundan yola çıkılarak doğaçlamalar yapılabilir. Hikaye oluşturmada, çocuklar yarım kalan bir hikayeyi tamamlayabilir ya da kendileri bir hikaye oluşturabilirler. Hikaye oluştururken fotoğraf, kukla, maske kullanılabilir. Sonra da oluşturulan hikayelerin canlandırmaları yapılabilir.

•3. Rahatlama ve Değerlendirme

•Rahatlama bedensel ve zihinsel olarak gerçekleşir. Rahatlamayı kolaylaştırmak için dinlendirici bir ortam, uygun bir müzik ve sakinleştirici sözel yönergeler kullanılabilir.

•Aşamalardan bir ya da birkaçından sonra değerlendirmeye yer verilmelidir. Lider “neler yaşadınız?”, “neler hissettiniz?”, “nerede zorluk çektiniz?”, “daha başka neler yapılabilir?” gibi sorunlarla tartışmayı başlatabilir (San, 1996:155; Aral vd., 2000:47).

Drama Etkinliklerini Planlarken ve Uygularken Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

•

•Okul öncesi eğitimde çocukların gelişimlerini desteklemek üzerinde önemle durulmaktadır.

•Çocukların gelişim özelliklerinin temel alınması ile psiko-motor alan, sosyal-duygusal alan, bilişsel alan ve dil alanı, özbakım becerileri olmak üzere hedefler ve kazanılması beklenen davranışlar belirlenmiştir.

•· Etkinlikler planlarken çocukların ilgilerinden, gereksinimlerinden, gelişim özelliklerinden ve yaşlarından yola çıkılmalıdır. 

•· Öncelikle hedef ve kazanılması beklenen davranışlar belirlenmelidir. Daha sonra bu hedefler ve kazanılması beklenen davranışlara ulaşabilmek için drama planı yapılmalıdır. Hedef alanları belirlenirken hep aynı hedef alanları ve kazanılması beklenen davranışlar seçilmemelidir. Çocukların gereksinimleri doğrultusunda bütün hedef alanlarına yer verilmelidir.