Hidayet ÇALIŞKAN - Blog Yazıları

Evlilik Öncesi Çiftlerin Birbirine Sorması Gereken Sorular: Uyumluluğu Test Etmek İçin Bilimsel Bir YaklaşımEvlilik, bireylerin yaşamlarında aldıkları en önemli kararlardan biridir ve uzun vadeli bir bağlılık gerektirir. Evlilik öncesi dönemde çiftlerin birbirine uygunluğunu değerlendirmek, sağlıklı ve sürdürülebilir bir ilişkinin temelini oluşturur. Psikoloji ve psikoterapi alanındaki araştırmalar, çiftlerin evlilik öncesi dönemde açık iletişim kurarak değerlerini, beklentilerini ve hedeflerini tartışmalarının, evlilik memnuniyetini artırdığını göstermektedir. Bu makalede, çiftlerin birbirine sorması gereken temel soruları, bilimsel temellere dayandırarak ve bir psikolog/psikoterapist perspektifiyle ele alacağız. Bu sorular, çiftlerin uyumluluğunu test etmek ve potansiyel çatışma alanlarını önceden belirlemek için tasarlanmıştır.1. Değerler ve Hayat Görüşü: Evlilik, yalnızca romantik bir bağ değil, aynı zamanda ortak bir yaşam vizyonu gerektirir. Çiftlerin temel değerler ve inançlar konusunda uyumlu olmaları, uzun vadeli mutluluk için kritik öneme sahiptir. Gottman Enstitüsü’nün araştırmalarına göre, çiftlerin paylaştığı değerler, evlilikteki çatışmaları azaltmada önemli bir rol oynar. Sorulması gereken bazı sorular şunlardır::Hayatta en çok neye değer veriyorsun ve bu değerler benimle ne kadar uyumlu?Bu soru, bireylerin önceliklerini ve hayat felsefelerini anlamaya yardımcı olur. Örneğin, biri için kariyer ön plandayken diğeri için aile öncelikli olabilir. Bu farklılıklar, erken dönemde tartışılmazsa çatışmalara yol açabilir.Dini veya manevi inançların hayatında ne kadar önemli?Dini inançlar, çiftlerin yaşam tarzlarını, çocuk yetiştirme yaklaşımlarını ve hatta günlük rutinlerini etkileyebilir. Araştırmalar, dini uyumluluğun evlilik doyumunu artırdığını göstermektedir (Mahoney et al., 2001).Toplumsal ve politik görüşlerin nelerdir?Siyasi ve sosyal konulardaki farklılıklar, özellikle kutuplaşmış toplumlarda, ilişkilerde gerilim yaratabilir. Bu nedenle, çiftlerin bu konularda açık bir şekilde konuşması önemlidir.2. Finansal Beklentiler ve AlışkanlıklarPara, evliliklerde en sık çatışma nedenlerinden biridir. Finansal uyumluluk, çiftlerin ortak hedeflere ulaşma yeteneğini doğrudan etkiler. Journal of Family and Economic Issues’da yayımlanan bir çalışma, finansal konularda şeffaf iletişimin evlilik stresini azalttığını ortaya koymuştur (Dew, 2011). Önerilen sorular:Para harcama ve biriktirme alışkanlıkların nelerdir?Biri savurgan, diğeri tutumluysa, bu durum uzun vadede gerilim yaratabilir. Çiftlerin bütçe yönetimi ve tasarruf alışkanlıklarını tartışması gerekir.Ortak finansal hedeflerimiz neler olmalı?Ev almak, yatırım yapmak veya çocuk eğitimi gibi büyük hedefler, çiftlerin finansal planlamada uyum içinde olmasını gerektirir.Borç veya maddi yükümlülüklerin var mı?Finansal şeffaflık, güvenin temel taşlarından biridir. Gizli borçlar veya mali sorunlar, evlilikte ciddi sorunlara yol açabilir.3. Aile ve Çocuk YetiştirmeÇocuk sahibi olma ve aile dinamikleri, evlilikte önemli bir yer tutar. Çocuk sahibi olma kararları ve ebeveynlik tarzları, çiftlerin uyumluluğunu derinden etkiler. Psikolojik araştırmalar, çocuk yetiştirme konusunda uyumsuzluk yaşayan çiftlerin daha yüksek boşanma oranlarına sahip olduğunu göstermektedir (Twenge et al., 2003). Sorulması gereken sorular:Çocuk sahibi olmak istiyor musun, ve eğer istiyorsan kaç çocuk hayal ediyorsun?Bu soru, çiftlerin çocuk sahibi olma konusundaki beklentilerini netleştirmek için kritik öneme sahiptir. Çocuk istememe kararı da aynı derecede önemlidir.Çocuk yetiştirme konusunda hangi disiplin yöntemlerini benimsersin?Ebeveynlik tarzları (örneğin, otoriter mi, demokratik mi) çiftlerin çocuk yetiştirme sürecinde uyum içinde olmasını etkiler.Geniş aile ile ilişkilerimiz nasıl olacak?Kayınvalide, kayınpeder veya diğer aile üyeleriyle kurulacak sınırlar, evlilikte önemli bir rol oynar. Çiftlerin bu konuda net beklentiler oluşturması gerekir.4. İletişim ve Çatışma ÇözmeSağlıklı iletişim, evliliğin temel taşlarından biridir. John Gottman’ın çift terapisi çalışmalarına göre, çiftlerin çatışmaları nasıl yönettikleri, evliliğin uzun ömürlü olup olmayacağını öngörebilir. Çiftlerin şu soruları tartışması önemlidir:Çatışmaları nasıl çözüyorsun?Bazı bireyler tartışmalarda sessiz kalmayı tercih ederken, diğerleri doğrudan yüzleşmeyi seçer. Bu farklılıklar, çiftlerin iletişim tarzlarını anlamalarını gerektirir.Benden beklentilerin nelerdir, özellikle zor zamanlarda?Bu soru, çiftlerin birbirine nasıl destek olacağı konusunda netlik sağlar. Örneğin, biri duygusal destek beklerken diğeri pratik çözümler sunmayı tercih edebilir.Eleştiriye veya geri bildirime nasıl tepki verirsin?Çiftlerin birbirine yapıcı eleştiriler sunabilmesi ve bunları sağlıklı bir şekilde kabul edebilmesi, ilişkinin olgunluğunu gösterir.5. Kariyer ve Yaşam TarzıKariyer hedefleri ve yaşam tarzı tercihleri, çiftlerin günlük yaşamlarını ve uzun vadeli planlarını etkiler. Özellikle modern toplumlarda, kariyer odaklı bireylerin evlilik beklentileri farklılık gösterebilir. Sorulması gerekenler:Kariyer hedeflerin neler ve bunlar ilişkimizi nasıl etkileyecek?Örneğin, sık seyahat gerektiren bir iş, çiftin birlikte geçirdiği zamanı sınırlayabilir.Boş zamanlarını nasıl değerlendirmeyi seversin?Birinin sosyal etkinlikleri sevmesi, diğerinin ise evde vakit geçirmeyi tercih etmesi, uyumsuzluk yaratabilir.Ev işleri ve sorumluluk paylaşımı konusunda nasıl bir düzen istersin?Geleneksel veya eşitlikçi roller konusundaki beklentiler, çiftlerin günlük yaşamda uyum içinde olmasını etkiler.6. Cinsellik ve YakınlıkCinsellik ve duygusal yakınlık, evlilikte önemli bir bağ oluşturur. Çiftlerin bu konuda açıkça konuşması, olası yanlış anlamaları önler. Araştırmalar, cinsel uyumluluğun evlilik doyumunu artırdığını göstermektedir (McNulty et al., 2016). Önerilen sorular:Cinsel ihtiyaçların ve beklentilerin nelerdir?Bu, çiftlerin fiziksel yakınlık konusundaki tercihlerini anlamalarını sağlar.Duygusal yakınlığı nasıl ifade etmeyi seversin?Bazıları fiziksel temasla, diğerleri ise sözlü ifadelerle yakınlık kurar. Bu farklılıkların bilinmesi önemlidir.SonuçEvlilik öncesi dönemde çiftlerin birbirine sorduğu sorular, yalnızca uyumluluğu test etmekle kalmaz, aynı zamanda güven, şeffaflık ve karşılıklı anlayışı güçlendirir. Psikoloji ve psikoterapi alanındaki bilimsel bulgular, açık iletişimin ve ortak değerlerin evlilik başarısını artırdığını göstermektedir. Yukarıda belirtilen sorular, çiftlerin birbirini daha iyi tanımasına ve potansiyel çatışma alanlarını önceden ele almasına olanak tanır. Evlilik, dinamik bir süreçtir ve bu sorular, çiftlerin bu yolculuğa daha bilinçli ve hazırlıklı bir şekilde başlamasını sağlar. Çift terapisi veya evlilik öncesi danışmanlık, bu soruları daha derinlemesine keşfetmek için profesyonel bir rehber sunabilir. Unutmayın, sağlıklı bir evlilik, sadece aşk değil, aynı zamanda bilinçli bir çaba ve uyum gerektirir.Kaynaklar:Dew, J. (2011). Financial disagreements and marital conflict. Journal of Family and Economic Issues.Gottman, J. M., & Silver, N. (1999). The Seven Principles for Making Marriage Work.Mahoney, A., et al. (2001).Religion in the home. Journal of Marriage and Family.

Yetişkinlikte Anne-Baba İlişkilerinin İyileştirilmesi: Psikoterapi Perspektifinden Stratejiler ve Sorular*Özet* Yetişkinlikte anne-baba ilişkilerindeki sorunlar, bireyin duygusal sağlığı, öz-değeri ve sosyal ilişkileri üzerinde önemli etkiler yaratabilir. 30 yaşında bir bireyin anne-babasıyla kötüleşen ilişkilerini iyileştirmek için psikoterapi, yapılandırılmış ve etkili bir yöntem sunar. Bu makale, psikolog ve psikoterapistlerin kullandığı yaklaşımları inceleyerek, duygusal farkındalık, sağlıklı sınırlar ve etkili iletişim yoluyla ilişkisel onarımı ele almaktadır. Ayrıca, psikoterapi sürecinde kullanılabilecek 20 soru önerisi sunulmakta ve bu soruların anne-baba ilişkilerini anlamada ve iyileştirmede nasıl katkı sağladığı bilimsel bir çerçevede tartışılmaktadır. Makale, bağlanma teorisi ve sistemik aile terapisi gibi teorik temellere dayanarak, bireyin aile dinamiklerini anlamasına ve ilişkilerini geliştirmesine yönelik pratik öneriler sunar.*Giriş* Yetişkinlikte anne-baba ilişkileri, çocukluk deneyimlerinden, aile dinamiklerinden ve kültürel faktörlerden derinden etkilenir. Psikologlar, bu ilişkilerin bireyin mental sağlığı üzerindeki etkisini anlamak için bağlanma teorisi (Bowlby, 1988) ve sistemik aile terapisi (Minuchin, 1974) gibi yaklaşımlardan yararlanır. 30 yaşında bir bireyin anne-babasıyla ilişkilerinin “kötü” olduğunu ifade etmesi, geçmiş kırgınlıklar, iletişim kopuklukları, sınır ihlalleri veya duygusal mesafe gibi sorunlara işaret edebilir. Psikoterapi, bu dinamikleri anlamak ve onarmak için güvenli bir alan sağlar. Psikologlar, bireyin duygularını ifade etmesine, geçmiş deneyimlerini anlamlandırmasına ve yapıcı adımlar atmasına yardımcı olmak için açık uçlu, empatik sorular kullanır. Bu makale, psikoterapi temelli stratejileri ve anne-baba ilişkilerini anlamak için kullanılabilecek 20 soruyu bilimsel bir bağlamda sunarak, ilişkisel iyileşme sürecini ele almaktadır.*Yöntem: Psikoterapi ile Anne-Baba İlişkilerini İyileştirme* Psikoterapi, bireyin duygusal farkındalığını artırarak, aile dinamiklerini anlamasını ve ilişkisel sorunlara müdahale etmesini sağlar. Psikologlar, anne-baba ilişkilerindeki sorunları anlamak için açık uçlu, yargılamayan ve empatik sorular kullanır. Bu sorular, bireyin duygularını, beklentilerini ve geçmiş deneyimlerini keşfetmesine olanak tanır. Psikoterapi sürecinde, bireyin kendi sorumluluğunu tanıması, sağlıklı sınırlar koyması ve etkili iletişim becerileri geliştirmesi hedeflenir. Aşağıda, anne-baba ilişkilerini anlamak ve iyileştirmek için psikoterapi sürecinde kullanılabilecek 20 soru listelenmektedir.### Psikoterapi Sürecinde Kullanılabilecek 20 Soru#### 1. İlişki Dinamiklerini Anlama1. Anne-babanızla ilişkinizi “kötü” yapan şeyler nelerdir? Hangi durumlar veya olaylar bu hissi yaratıyor? Amaç: Sorunların spesifik kaynaklarını belirlemek ve duygusal tetikleyicileri anlamak.2. Anne-babanızla iletişim kurarken kendinizi nasıl hissediyorsunuz? (Örneğin, gergin, anlaşılmamış, suçlu) Amaç: Duygusal farkındalığı artırmak ve bireyin içsel deneyimini anlamak.3. Geçmişte anne-babanızla yakın hissettiğiniz bir anı hatırlıyor musunuz? O anı özel kılan neydi? Amaç: Pozitif anıları hatırlatarak iyileşme için bir temel oluşturmak.4. Anne-babanızla yaşadığınız en büyük çatışma veya kırgınlık nedir? Bu sizi nasıl etkiledi? Amaç: Geçmiş travmalar veya kırılganlıkları belirlemek.5. Anne-babanızın sizi nasıl gördüğünü düşünüyorsunuz? Bu, kendi kendinizi görüşünüzle uyumlu mu? Amaç: Algılanan ebeveyn yargılarını ve öz-değeri değerlendirmek.#### 2. Duygular ve Beklentiler6. Anne-babanıza karşı hangi duyguları sık sık hissediyorsunuz? (Örneğin, öfke, üzüntü, hayal kırıklığı) Amaç: Duygusal repertuarı anlamak ve duygusal düzenlemeyi desteklemek.7. Anne-babanızdan ne tür bir destek veya anlayış bekliyorsunuz? Bu beklentiler karşılanıyor mu? Amaç: Gerçekçi olmayan beklentileri tanımlamak ve yeniden yapılandırmak.8. Anne-babanıza söylemek istediğiniz ama şimdiye kadar söyleyemediğiniz bir şey var mı? Amaç: Bastırılmış duyguları ifade etmeye teşvik etmek.9. Anne-babanızla ilişkinizde hangi konular konuşulduğunda kendinizi rahatsız hissediyorsunuz? Amaç: Sınır ihlallerini veya hassas konuları belirlemek.10. Anne-babanızla aranızdaki mesafeyi kapatmak için hangi konuları konuşmak faydalı olabilir? Amaç: İletişim köprüleri kurmak için fırsatları keşfetmek.#### 3. Geçmiş ve Kökenler11. Çocukluğunuzda anne-babanızla ilişkiniz nasıldı? Şimdiki durumla benzerlikler veya farklılıklar neler? Amaç: Bağlanma dinamiklerini ve geçmişin etkisini anlamak.12. Anne-babanızın kendi ailelerinden aldıkları yetiştirilme tarzı, sizinle ilişkilerini nasıl etkiledi? Amaç: Aile sistemindeki transgenerasyonel etkileri değerlendirmek.13. Geçmişte anne-babanızla yaşadığınız ve sizi derinden etkileyen bir olay var mı? Amaç: Travmatik veya biçimlendirici deneyimleri ortaya çıkarmak.14. Anne-babanızın birbirleriyle olan ilişkisi, sizin onlarla ilişkinizi nasıl şekillendirdi? Amaç: Sistemik aile dinamiklerini anlamak.15. Anne-babanızla ilişkinizde hangi kalıpların tekrar ettiğini fark ediyorsunuz? Amaç: Tekrarlayan davranışsal döngüleri belirlemek.#### 4. Değişim ve Çözüm16. Anne-babanızla ilişkinizi iyileştirmek için küçük bir adım olarak ne yapabilirsiniz? Amaç: Uygulanabilir hedefler belirlemek.17. Anne-babanızla daha sağlıklı bir iletişim kurmak için neye ihtiyacınız var? Amaç: İletişim becerilerini geliştirmek için ihtiyaçları tanımlamak.18. Anne-babanızın hangi davranışlarını değiştirmesini isterdiniz? Peki, siz kendi davranışlarınızda neyi değiştirebilirsiniz? Amaç: Karşılıklı sorumluluğu teşvik etmek.19. İlişkinizi düzeltmek için profesyonel bir destek (örneğin, aile terapisi) almayı düşünür müydünüz? Amaç: Psikoterapiye olan açıklığı değerlendirmek.20. Anne-babanızla ilişkinizin ideal olarak nasıl olmasını hayal ediyorsunuz? Amaç: Gelecek vizyonunu netleştirerek motivasyonu artırmak.*Tartışma: Psikoterapi ile İyileşme Süreci* Psikologlar, anne-baba ilişkilerindeki sorunları ele alırken bağlanma teorisi (Bowlby, 1988) ve sistemik aile terapisi (Minuchin, 1974) gibi çerçevelerden yararlanır. Psikoterapi, bireyin çocuklukta ebeveynleriyle kurduğu bağın yetişkinlikteki ilişkilerini nasıl etkilediğini anlamasına olanak tanır. Örneğin, kaygılı veya kaçıngan bağlanma stilleri, yetişkinlikte ebeveynlerle çatışmalara yol açabilir. Psikoterapistler, yukarıdaki sorularla bireyin öz-farkındalığını artırır ve duygusal yaraları onarmasına yardımcı olur. Ayrıca, Gottman ve Silver (1999) tarafından önerilen etkili iletişim teknikleri, “Ben” dili kullanımı gibi stratejilerle, ebeveynlerle iletişimi yumuşatabilir. Psikologlar, bireyin toksik dinamikleri (örneğin, aşırı eleştiri, sınır ihlalleri) tanımlamasına ve sağlıklı sınırlar koymasına rehberlik eder.*Öneriler: Pratik Adımlar* Psikolog ve psikoterapist olarak, 30 yaşında bir bireyin anne-babasıyla ilişkisini iyileştirmek için şu adımları önerebilirim: 1. *Duygusal Farkındalık*: Psikoterapi, bireyin öfke, suçluluk veya hayal kırıklığı gibi duygularını anlamasını sağlar. Günlük tutma veya rehberli meditasyon, bu farkındalığı artırabilir. 2. *Sağlıklı Sınırlar*: Psikologlar, bireyin hassas konuları konuşmaktan kaçınmak için net sınırlar koymasına yardımcı olur. 3. *İletişim Becerileri*: Psikoterapi, “Ben” dili gibi teknikleri öğreterek çatışmaları azaltır. Örneğin, “Beni dinlemediğini hissettiğimde üzülüyorum” gibi ifadeler etkilidir. 4. *Empati Geliştirme*: Psikoterapistler, anne-babanın bakış açısını anlamayı teşvik ederek empatiyi artırır. 5. *Profesyonel Destek*: Aile terapisi, anne-babanın da istekli olması durumunda, ilişkileri onarmada etkili bir yöntemdir. *Sonuç* Psikoterapi, yetişkinlikte anne-baba ilişkilerini iyileştirmek için güçlü bir araçtır. Psikologlar, bireyin duygusal yaralarını anlamasına, sağlıklı sınırlar koymasına ve etkili iletişim kurmasına yardımcı olur. Bu makalede sunulan 20 soru, psikoterapi sürecinde öz-farkındalığı artırarak ve aile dinamiklerini anlamlandırarak ilişkisel onarımı destekler. Gelecek çalışmalar, bu soruların farklı kültürel bağlamlarda nasıl uyarlanabileceğini inceleyebilir.*Kaynaklar* - Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Basic Books. - Gottman, J. M., & Silver, N. (1999). The Seven Principles for Making Marriage Work. Harmony Books. - Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Harvard University Press.

Duygular, insan deneyiminin temel yapı taşlarından biridir ve bireyin iç dünyasının dış dünyaya tepkisi olarak ortaya çıkar. Ancak, duyguların ne zaman, nasıl ve hangi bağlamda ifade edileceği, büyük ölçüde içinde büyüdüğümüz sosyokültürel ortamla şekillenir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu konuda yaptığı çalışmalarla, duyguların bireysel ve kültürel bağlamda nasıl anlam kazandığını derinlemesine ele almıştır. Bu makale, Psikolog Hidayet Çalışkan’ın duygusal süreçlere dair perspektiflerinden yola çıkarak, kültürel ortamın duygular üzerindeki etkisini bilimsel bir çerçevede incelemektedir.Duyguların Kültürel KökenleriDuygular, biyolojik temellere sahip olsa da, ifade biçimleri ve anlamları kültürel normlarla şekillenir. Psikolog Hidayet Çalışkan, duyguların evrensel bir doğası olduğunu, ancak bu evrenselliğin kültürel bağlamda farklılaşarak bireysel deneyime dönüştüğünü vurgular. Örneğin, bir kültürde sevinç yüksek sesle kutlamalarla ifade edilirken, başka bir kültürde sessiz bir tebessümle sınırlı kalabilir. Bu farklılıklar, bireyin sosyalizasyon süreciyle, yani içinde büyüdüğü aile, toplum ve kültürel değerlerle doğrudan bağlantılıdır. Psikolog Hidayet Çalışkan’a göre, duygusal tepkilerimizin şekillenmesinde çocukluk döneminde maruz kaldığımız kültürel normlar kritik bir rol oynar.Kültürel psikoloji alanında yapılan araştırmalar, duyguların yalnızca bireysel değil, aynı zamanda kolektif bir bağlamda anlam kazandığını gösterir. Örneğin, kolektivist toplumlarda (örneğin, Türkiye gibi), duygusal ifadeler genellikle grup uyumunu destekleyecek şekilde düzenlenirken, bireyci toplumlarda kişisel ifade ön plandadır. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bağlamda, Türk toplumunda duygusal düzenlemenin sıklıkla aile ve topluluk odaklı olduğunu belirtir. Bu, bireyin kendi duygularını ifade etmeden önce çevresindekilerin beklentilerini dikkate almasına neden olabilir.Duygu Düzenleme ve Kültürel EtkilerDuygu düzenleme, bireyin duygularını fark etme, adlandırma ve uygun şekilde ifade etme yeteneğidir. Psikolog Hidayet Çalışkan, duygu düzenlemenin kültürel normlarla şekillendiğini ve bu sürecin psikolojik iyi oluş için kritik olduğunu savunur. Örneğin, bazı kültürlerde öfke gibi negatif duyguların bastırılması teşvik edilirken, diğerlerinde bu duyguların açıkça ifade edilmesi kabul edilebilir. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın terapi süreçlerinde vurguladığı gibi, bireyin duygu düzenleme stratejileri, çocuklukta öğrenilen kültürel kalıplarla doğrudan ilişkilidirBilişsel davranışçı terapi (BDT) yaklaşımında, Psikolog Hidayet Çalışkan, bireylerin kültürel bağlamdan gelen otomatik düşünce kalıplarını fark etmelerine yardımcı olur. Örneğin, bir birey, kültürel olarak “ağlamak zayıflıktır” inancıyla büyümüşse, üzüntüsünü ifade etmekte zorlanabilir. Bu durum, duygusal baskılanmaya ve uzun vadede psikolojik sorunlara yol açabilir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu tür kalıpların terapi sürecinde çözümlenmesiyle bireyin daha sağlıklı duygusal ifadeler geliştirebileceğini belirtir.Çocukluk Deneyimleri ve Duygusal ŞekillenmeÇocukluk, duygusal repertuarın oluştuğu kritik bir dönemdir. Psikolog Hidayet Çalışkan, aile dinamiklerinin ve ebeveyn tutumlarının duygusal gelişim üzerindeki etkisine dikkat çeker. Örneğin, bir çocuk, duygularını ifade ettiğinde sürekli eleştiriliyorsa, yetişkinlikte duygularını bastırma eğilimi gösterebilir. Öte yandan, duygusal ifadelerin desteklendiği bir ortamda büyüyen bireyler, daha esnek ve sağlıklı duygu düzenleme stratejileri geliştirir. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın klinik gözlemleri, Türk toplumunda aile içi iletişimin genellikle duygusal ifadeleri sınırlayan bir yapıda olduğunu gösterir. Bu, özellikle kaygı ve stres yönetimi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilirBağlanma teorisi açısından bakıldığında, Psikolog Hidayet Çalışkan, güvenli bağlanmanın duygusal esneklik ve psikolojik sağlamlık için temel oluşturduğunu vurgular. Güvensiz bağlanma stilleri (kaygılı veya kaçıngan), kültürel normlarla birleştiğinde, bireyin duygusal dünyasını daha karmaşık hale getirebilir. Örneğin, Türk kültüründe sıkça görülen “aYn aile bağları”, bireyin duygusal tepkilerini derinden etkiler. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bağlamda, terapi sürecinde bağlanma örüntülerinin duygusal tepkiler üzerindeki etkisini çözmenin önemine işaret ederPsikoterapide Kültürel DuyarlılıkPsikoterapi, bireyin duygusal dünyasını anlamayı ve dönüştürmeyi amaçlar. Psikolog Hidayet Çalışkan, terapi sürecinde kültürel duyarlılığın önemini vurgular. Her bireyin duygusal deneyimi, kültürel arka planıyla şekillenir; bu nedenle, etkili bir terapi süreci, bu arka planı dikkate almalıdır. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın yaklaşımı, bireyin kültürel değerlerini ve aile dinamiklerini anlamayı merkeze alır. Örneğin, bir danışanın “aileye karşı sorumluluk” duygusu, Türk kültüründe güçlü bir şekilde kök salmış olabilir ve bu, terapi sürecinde ele alınması gereken bir faktördür.Psikolog Hidayet Çalışkan, psikodramanın kültürel olarak şekillenmiş duyguların ifade edilmesinde etkili bir yöntem olduğunu belirtir. Psikodrama, bireylerin kültürel normlar nedeniyle bastırılmış duygularını güvenli bir ortamda keşfetmelerine olanak tanır. Bu yöntem, özellikle duygusal ifadelerin kültürel olarak sınırlı olduğu toplumlarda, bireylerin iç dünyalarını anlamalarına yardımcı olurKültürel Normların Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki EtkisiPsikolojik iyi oluş, bireyin duygusal dengeyi sürdürebilme yeteneğiyle yakından ilişkilidir. Psikolog Hidayet Çalışkan, kültürel normların psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisini vurgularken, bireyin kültürel bağlamdan bağımsız düşünülemeyeceğini ifade eder. Örneğin, Türk toplumunda “elalem ne der” kaygısı, bireyin duygusal tepkilerini bastırmasına ve psikolojik stres yaşamasına neden olabilir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu tür kültürel baskıların terapi sürecinde ele alınması gerektiğini savunur.Araştırmalar, kültürel normların duygusal düzenleme stratejilerini etkilediğini göstermektedir. Örneğin, Gross ve John (2003) tarafından yapılan bir çalışma, kültürlerin duygu düzenleme stratejilerini şekillendirdiğini ve bu stratejilerin psikolojik iyi oluşla doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bulguları destekleyerek, bireyin kültürel bağlamını anlamadan etkili bir terapi sürecinin mümkün olmadığını belirtir.Duygularımız, içinde büyüdüğümüz dünyadan izler taşır. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın çalışmaları, bu izlerin duygusal deneyimlerimizi nasıl şekillendirdiğini ve psikoterapi sürecinde nasıl ele alınması gerektiğini açıkça ortaya koyar. Kültürel normlar, çocukluk deneyimleri ve aile dinamikleri, duygusal repertuarımızın temelini oluşturur. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın kültürel duyarlılığa dayalı terapi yaklaşımı, bireylerin duygusal dünyalarını anlamalarına ve daha sağlıklı duygusal düzenleme stratejileri geliştirmelerine olanak tanır. Bu süreç, bireyin hem kendisiyle hem de çevresiyle daha uyumlu bir ilişki kurmasını sağlar. Duygusal farkındalık ve kültürel bağlamın anlaşılması, psikolojik iyi oluşun temel taşlarıdır.*Kaynakça* Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362. İstanbul Psikodrama Enstitüsü: Psikodrama ve duygu düzenleme üzerine tezler. [](https://www.istpsikodrama.com.tr/tezler)

Vorolus sancısı çekiyorum” ifadesi, belki de kulağa alışılmadık gelebilir, ancak bu ifade, kişinin iç dünyasında yaşadığı derin bir duygusal veya zihinsel rahatsızlığı, belki de varoluşsal bir sancıyı ifade ediyor olabilir. Türkçede “vorolus sancısı” diye bir terim tıbbi veya psikolojik literatürde doğrudan yer almasa da, bu ifadeyi metaforik bir şekilde ele alarak, kişinin yaşadığı duygusal, zihinsel veya varoluşsal bir acıyı anlamaya ve bu acıya psikolojik bir perspektiften yaklaşmaya çalışacağım. Bu makalede, vorolus sancısını, kişinin içsel çatışmaları, kaygıları veya varoluşsal sorgulamaları olarak yorumlayarak, bir psikolog ve psikoterapist gözüyle bu sancıya nasıl yaklaşılabileceğini, hangi yöntemlerle destek sağlanabileceğini ve kişinin bu süreçte nasıl bir iyileşme yolculuğuna çıkabilir.Vorolus Sancısı Nedir?Vorolus sancısı, kişinin zihninde ve ruhunda hissettiği, belki de tanımlamakta zorlandığı bir huzursuzluk, kaygı veya varoluşsal bir boşluk hissi olarak düşünülebilir. Bu sancı, modern yaşamın karmaşası, ilişkisel zorluklar, kişisel kayıplar, anlam arayışı veya kimlik bunalımları gibi pek çok kaynaktan beslenebilir. Psikoloji literatüründe bu tür bir sancı, genellikle kaygı bozuklukları, depresif belirtiler, varoluşsal krizler veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi durumlarla ilişkilendirilebilir. Ancak, vorolus sancısı, kişinin bu duyguları kendi dilinde, belki de metaforik bir şekilde ifade etme çabası olarak da görülebilir.Kişi, “vorolus sancısı çekiyorum” dediğinde, muhtemelen yalnızlık, anlamsızlık, korku veya kontrol kaybı gibi yoğun duygularla mücadele ediyor olabilir. Bu sancı, fiziksel bir ağrı gibi hissedilmese de, zihinsel ve duygusal olarak kişiyi derinden etkileyebilir. Psikoterapi, bu tür sancıların altında yatan nedenleri anlamak ve kişinin bu duygularla başa çıkmasına yardımcı olmak için güçlü bir araçtır.Psikolojik Perspektiften Vorolus Sancısına YaklaşımBir psikolog veya psikoterapist olarak, vorolus sancısına yaklaşırken öncelikle kişinin bu sancıyı nasıl tanımladığını, ne zaman ve hangi durumlarda hissettiğini anlamaya odaklanırım. İlk adım, güvenli bir terapötik ilişki kurmaktır. Kişinin kendini ifade edebileceği, yargılanmadan dinleneceği bir alan sağlamak, sancının kökenine inmek için kritik bir öneme sahiptir.Duyguların Tanımlanması ve İfade EdilmesiVorolus sancısı, genellikle karmaşık ve belirsiz duyguların bir yansıması olabilir. Terapist olarak, kişiye bu duyguları isimlendirme konusunda rehberlik ederim. Örneğin, “Bu sancı, bir kaygı mı, yoksa bir kayıp hissi mi? Belki de bir şeylerin eksik olduğu hissi mi?” gibi sorularla kişinin duygularını daha net bir şekilde ifade etmesine yardımcı olurum. Sanat terapisi, yazma egzersizleri veya rehberli imgelem gibi yöntemler, bu süreçte kişinin iç dünyasını keşfetmesine olanak tanır.Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile Olumsuz Düşünceleri Yeniden ÇerçevelemeEğer vorolus sancısı, kişinin kendini değersiz hissetmesi, gelecekten korkması veya sürekli olumsuz senaryolar düşünmesi gibi bilişsel çarpıtmalarla ilişkiliyse, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkili bir yöntem olabilir. BDT, kişinin otomatik olumsuz düşüncelerini fark etmesine ve bunları daha gerçekçi, yapıcı düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olur. Örneğin, “Her şey anlamsız” düşüncesi yerine, “Şu an anlam bulmakta zorlanıyorum, ama bu geçici bir durum olabilir” gibi bir bakış açısı geliştirilebilir.Varoluşsal Terapi ile Anlam ArayışıVorolus sancısı, kişinin hayatın anlamını sorguladığı bir varoluşsal krizle bağlantılı olabilir. Varoluşsal terapi, kişinin yaşamındaki anlam, özgürlük, yalnızlık ve ölüm gibi temel temaları keşfetmesine yardımcı olur. Terapist olarak, kişiye “Hayatınızda neyi değerli buluyorsunuz?” veya “Sizi ne motive ediyor?” gibi sorular sorarak, kişinin kendi anlamını inşa etmesine destek olurum. Bu süreç, sancının yarattığı boşluk hissini doldurmak için güçlü bir adım olabilir.Duygu Odaklı Terapi (EFT) ile Duygusal DerinlikDuygu Odaklı Terapi, kişinin sancısının altında yatan duygusal yaraları keşfetmesine ve bunları dönüştürmesine odaklanır. Örneğin, vorolus sancısı, geçmişte yaşanmış bir reddedilme, terk edilme veya travma ile bağlantılı olabilir. EFT, kişinin bu duyguları güvenli bir şekilde yeniden deneyimlemesine ve bunları kabul ederek iyileşmesine olanak tanır.Mindfulness ve Somatik YaklaşımlarVorolus sancısı, zihinsel olduğu kadar bedensel bir deneyim de olabilir. Mindfulness temelli yaklaşımlar, kişinin anda kalmasına, sancıyı yargılamadan gözlemlemesine yardımcı olur. Nefes egzersizleri, meditasyon veya yoga gibi uygulamalar, kişinin kaygı ve huzursuzlukla başa çıkmasını destekler. Somatik terapi ise, sancının bedende nasıl hissedildiğine odaklanır ve kişinin bu fiziksel duyumları anlamasına yardımcı olur.İyileşme Yolculuğunda Kişisel GüçlendirmeVorolus sancısı, kişinin hayatında bir dönüm noktası olabilir. Bu sancı, yüzeyde bir sorun gibi görünse de, aslında kişinin kendini yeniden keşfetmesi, değerlerini gözden geçirmesi ve daha otantik bir yaşam sürmesi için bir fırsat sunar. Terapist olarak, kişiyi bu sancıyı bir düşman olarak görmek yerine, bir rehber olarak kabul etmeye teşvik ederim.Kişisel güçlendirme, bu süreçte önemli bir rol oynar. Kişiye, kendi içsel kaynaklarını fark ettirmek, güçlü yönlerini vurgulamak ve zorluklarla başa çıkma kapasitesini artırmak, iyileşme yolculuğunun temel taşlarıdır. Örneğin, bir günlük tutma alışkanlığı, kişinin sancısıyla ilgili düşüncelerini düzenlemesine ve duygularını daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca, sosyal destek sistemlerini güçlendirmek, kişinin yalnızlık hissini azaltabilir.Toplumsal ve Kültürel BağlamVorolus sancısı, yalnızca bireysel bir deneyim değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel bağlamla da ilişkilidir. Modern toplumda, bireyler genellikle başarı, mükemmeliyetçilik ve sürekli üretkenlik baskısı altında hisseder. Türkiye gibi kolektif değerlerin güçlü olduğu toplumlarda ise, aile beklentileri, toplumsal roller veya ekonomik zorluklar, bu sancıyı derinleştirebilir. Terapist olarak, kişinin bu dışsal faktörleri nasıl içselleştirdiğini anlamak ve bunları terapi sürecinde ele almak önemlidir.SonuçVorolus sancısı, kişinin iç dünyasında yankılanan, belki de tanımlaması zor bir acıdır. Ancak bu sancı, doğru yaklaşımlarla bir yıkım değil, dönüşüm fırsatı olabilir. Psikoterapi, kişinin bu sancıyı anlamasına, duygularını ifade etmesine ve hayatında yeni bir anlam bulmasına yardımcı olur. Bilişsel davranışçı terapi, varoluşsal terapi, duygu odaklı terapi ve mindfulness gibi yöntemler, bu süreçte güçlü araçlar sunar. Terapist olarak, kişinin bu sancıyla yüzleşmesine, onu kucaklamasına ve kendi iyileşme yolculuğunu inşa etmesine rehberlik etmek, en büyük hedefimdir.Eğer siz de vorolus sancısı gibi bir duygusal yükle mücadele ediyorsanız, bir uzmana ulaşmak, bu yolculukta yalnız olmadığınızı hissettirebilir. Unutmayın, sancılarımız bizi zayıflatmaz; aksine, onlarla yüzleştiğimizde bizi daha güçlü ve bilge kılabilir.

Panik atak, yoğun korku veya kaygı dalgalarının aniden ortaya çıktığı, fiziksel ve zihinsel belirtilerle kendini gösteren bir durumdur. Eşinizin strese bağlı panik atak geçirdiğini gözlemlemek hem sizin için hem de eşiniz için zorlayıcı bir deneyim olabilir. Bu makalede, bir psikolog ve psikoterapist bakış açısıyla, panik atakların ne olduğunu, nasıl yönetilebileceğini ve eşinize nasıl destek olabileceğinizi kapsamlı bir şekilde ele alacağız.Panik Atak Nedir ve Neden Ortaya Çıkar?Panik atak, genellikle ani bir korku veya tehdit hissiyle başlar ve birkaç dakika içinde zirveye ulaşır. Fiziksel belirtiler arasında kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme, titreme, baş dönmesi ve mide bulantısı yer alabilir. Zihinsel olarak ise kişi, kontrolünü kaybetme korkusu, ölme korkusu veya çıldırma hissi yaşayabilir. Stres, panik atakların en yaygın tetikleyici faktörlerinden biridir. İş yerinde yoğun baskı, ailevi sorunlar, maddi zorluklar veya travmatik olaylar gibi stres kaynakları, vücudun "savaş ya da kaç" tepkisini aktive ederek panik atağı tetikleyebilir.Panik ataklar, genellikle panik bozuklukla ilişkilendirilse de, tek başına bir olay olarak da ortaya çıkabilir. Eşinizin yaşadığı atakların strese bağlı olduğunu belirtmeniz, bu durumun altında yatan duygusal veya çevresel faktörlerin önemini gösteriyor. Bu nedenle, hem semptomları hafifletmek hem de altta yatan nedenleri ele almak için bütüncül bir yaklaşım benimsemek kritik.Panik Atak Anında Ne Yapmalı?Eşiniz panik atak geçirirken, sakin kalmak ve destekleyici bir tavır sergilemek oldukça önemlidir. İşte bu anlarda yapabilecekleriniz:Sakin ve Güven Verici Olun: Panik atak sırasında eşiniz yoğun bir korku içindedir. Sakin bir ses tonuyla, "Buradayım, güvendesin, bu geçecek" gibi cümleler kurun. Panik atakların tehlikeli olmadığını ve birkaç dakika içinde geçeceğini hatırlatın.Nefes Egzersizleri Uygulayın: Yavaş ve derin nefes almak, panik atak sırasında hızlanan solunumu düzenler. Eşinize, burnundan dört saniye nefes almasını, dört saniye tutmasını ve ağzından sekiz saniye vermesini önerin. Bu egzersizi birlikte yapabilirsiniz.Fiziksel Teması Düşünün: Eğer eşiniz fiziksel temasa açıksa, elini tutmak veya omzuna hafifçe dokunmak güven hissi verebilir. Ancak, bazı kişiler bu sırada dokunulmaktan rahatsız olabilir; bu yüzden eşinizin tepkilerini gözlemleyin.Dikkatini Dağıtmaya Çalışın: Eşinizin dikkatini çevresine yönlendirin. Örneğin, "Etrafında gördüğün beş şeyi say" veya "Şu an duyduğun sesleri tarif et" gibi basit yönlendirmeler, zihnini panik döngüsünden çıkarabilir. Tetikleyici Ortamdan Uzaklaşın: Eğer atak belirli bir ortamda (kalabalık bir yer, stresli bir durum) başladıysa, eşinizi sakin bir alana götürmeye çalışın.Uzun Vadeli Yönetim ve Destek StratejileriPanik atakların tekrarlamasını önlemek ve eşinizin stresle başa çıkma becerilerini güçlendirmek için uzun vadeli adımlar atılabilir. İşte bu süreçte yapabilecekleriniz:1. Profesyonel Destek ArayınPanik ataklar, özellikle strese bağlıysa, bir psikolog veya psikoterapistin rehberliğinde etkili bir şekilde yönetilebilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), panik atakların tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. BDT, eşinizin panik ataklara yol açan düşünce kalıplarını tanımasına ve bunları değiştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, bir psikiyatristle görüşmek, gerekirse ilaç tedavisi için uygun bir seçenek olabilir. Eşinizi profesyonel yardım almaya teşvik ederken, bu sürecin bir zayıflık olmadığını, aksine bir güç göstergesi olduğunu vurgulayın.2. Stres Yönetimi Tekniklerini ÖğreninStres, panik atakların ana tetikleyicilerinden biri olduğu için, eşinizin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmesi önemlidir. Aşağıdaki yöntemler bu konuda yardımcı olabilir:Mindfulness ve Meditasyon: Günlük mindfulness pratikleri, eşinizin zihnini sakinleştirmesine ve stresle daha bilinçli bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olur.Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, endorfin salgısını artırarak stresi azaltır. Birlikte yürüyüş yapmak veya yoga gibi aktiviteler hem fiziksel hem de duygusal bağınızı güçlendirebilir.Uyku ve Beslenme: Yetersiz uyku ve dengesiz beslenme, stresi ve panik atakları tetikleyebilir. Eşinizin düzenli uyku alışkanlıkları edinmesine ve sağlıklı beslenmesine destek olun.3. Tetikleyici Faktörleri TanıyınEşinizle birlikte, panik atakların hangi durumlarda ortaya çıktığını analiz edin. Örneğin, belirli bir iş yükü, ailevi tartışmalar veya sosyal durumlar tetikleyici olabilir. Bu faktörleri belirlemek, atakları önlemek için proaktif adımlar atmanızı sağlar. Örneğin, eşinizin iş yerinde fazla mesai yapması atakları tetikliyorsa, iş-yaşam dengesini yeniden düzenlemek için birlikte plan yapabilirsiniz.4. Duygusal Destek SağlayınEşinizin yaşadığı panik ataklar, sadece fiziksel bir deneyim değil, aynı zamanda duygusal bir yük de getirir. Onun duygularını yargılamadan dinlemek, empati göstermek ve yalnız olmadığını hissettirmek büyük fark yaratır. "Bunu nasıl hissediyorsun?" veya “Sana nasıl yardımcı olabilirim?” gibi sorular, eşinizin duygularını ifade etmesine olanak tanır.5. Kendi Sağlığınıza Dikkat EdinEşinize destek olurken, kendi duygusal ve fiziksel sağlığınızı ihmal etmemelisiniz. Yakın birinin panik ataklarıyla başa çıkmak, zaman zaman sizi de yorabilir. Kendi stres seviyenizi yönetmek için zaman ayırın, gerekirse bir terapistten destek alın veya bir hobiyle meşgul olun. Unutmayın, kendinize iyi bakarsanız, eşinize daha etkili bir şekilde yardımcı olabilirsiniz.Eşinize Destek Olurken Dikkat Edilmesi GerekenlerSabırlı Olun: Panik ataklar, bir anda çözülebilecek bir sorun değildir. İyileşme süreci zaman alabilir, bu yüzden eşinize karşı sabırlı ve anlayışlı olun.Suçlayıcı Olmayın: “Neden bu kadar panikliyorsun?” veya “Sakin ol, bu kadar büyütme” gibi ifadeler, eşinizin kendini daha kötü hissetmesine neden olabilir. Bunun yerine, destekleyici bir dil kullanın.Kendi Sınırlarınızı Belirleyin: Eşinize yardımcı olmak için elinizden geleni yapabilirsiniz, ancak onun iyileşme süreci tamamen sizin sorumluluğunuzda değildir. Profesyonel destek, bu yükü paylaşmanıza yardımcı olur.Son SözEşinizin strese bağlı panik atakları, hem onun hem de sizin için zorlayıcı bir durum olsa da, doğru adımlarla bu süreç yönetilebilir. Panik atak anında sakin kalarak eşinize destek olabilir, uzun vadede ise profesyonel yardım, stres yönetimi teknikleri ve duygusal destekle atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilirsiniz. Unutmayın, bu yolculukta yalnız değilsiniz. Birlikte, sabırla ve sevgiyle, bu zorluğun üstesinden gelebilirsiniz. Eğer profesyonel destek arayışındaysanız, bir psikolog veya psikoterapist bulmak için yerel sağlık kuruluşlarına başvurabilir veya çevrimiçi terapi platformlarını değerlendirebilirsiniz.Eşinizin yanında olduğunuzu hissettirmek, onun için en büyük güç kaynağı olacaktır. Birlikte attığınız her adım, hem eşinizin hem de ilişkinizin daha sağlıklı bir geleceğe doğru ilerlemesini sağlayacaktır. (kaynak sorular )