Hidayet ÇALIŞKAN - Blog Yazıları

Duygular, insan deneyiminin temel yapı taşlarından biridir ve bireyin iç dünyasının dış dünyaya tepkisi olarak ortaya çıkar. Ancak, duyguların ne zaman, nasıl ve hangi bağlamda ifade edileceği, büyük ölçüde içinde büyüdüğümüz sosyokültürel ortamla şekillenir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu konuda yaptığı çalışmalarla, duyguların bireysel ve kültürel bağlamda nasıl anlam kazandığını derinlemesine ele almıştır. Bu makale, Psikolog Hidayet Çalışkan’ın duygusal süreçlere dair perspektiflerinden yola çıkarak, kültürel ortamın duygular üzerindeki etkisini bilimsel bir çerçevede incelemektedir.Duyguların Kültürel KökenleriDuygular, biyolojik temellere sahip olsa da, ifade biçimleri ve anlamları kültürel normlarla şekillenir. Psikolog Hidayet Çalışkan, duyguların evrensel bir doğası olduğunu, ancak bu evrenselliğin kültürel bağlamda farklılaşarak bireysel deneyime dönüştüğünü vurgular. Örneğin, bir kültürde sevinç yüksek sesle kutlamalarla ifade edilirken, başka bir kültürde sessiz bir tebessümle sınırlı kalabilir. Bu farklılıklar, bireyin sosyalizasyon süreciyle, yani içinde büyüdüğü aile, toplum ve kültürel değerlerle doğrudan bağlantılıdır. Psikolog Hidayet Çalışkan’a göre, duygusal tepkilerimizin şekillenmesinde çocukluk döneminde maruz kaldığımız kültürel normlar kritik bir rol oynar.Kültürel psikoloji alanında yapılan araştırmalar, duyguların yalnızca bireysel değil, aynı zamanda kolektif bir bağlamda anlam kazandığını gösterir. Örneğin, kolektivist toplumlarda (örneğin, Türkiye gibi), duygusal ifadeler genellikle grup uyumunu destekleyecek şekilde düzenlenirken, bireyci toplumlarda kişisel ifade ön plandadır. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bağlamda, Türk toplumunda duygusal düzenlemenin sıklıkla aile ve topluluk odaklı olduğunu belirtir. Bu, bireyin kendi duygularını ifade etmeden önce çevresindekilerin beklentilerini dikkate almasına neden olabilir.Duygu Düzenleme ve Kültürel EtkilerDuygu düzenleme, bireyin duygularını fark etme, adlandırma ve uygun şekilde ifade etme yeteneğidir. Psikolog Hidayet Çalışkan, duygu düzenlemenin kültürel normlarla şekillendiğini ve bu sürecin psikolojik iyi oluş için kritik olduğunu savunur. Örneğin, bazı kültürlerde öfke gibi negatif duyguların bastırılması teşvik edilirken, diğerlerinde bu duyguların açıkça ifade edilmesi kabul edilebilir. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın terapi süreçlerinde vurguladığı gibi, bireyin duygu düzenleme stratejileri, çocuklukta öğrenilen kültürel kalıplarla doğrudan ilişkilidirBilişsel davranışçı terapi (BDT) yaklaşımında, Psikolog Hidayet Çalışkan, bireylerin kültürel bağlamdan gelen otomatik düşünce kalıplarını fark etmelerine yardımcı olur. Örneğin, bir birey, kültürel olarak “ağlamak zayıflıktır” inancıyla büyümüşse, üzüntüsünü ifade etmekte zorlanabilir. Bu durum, duygusal baskılanmaya ve uzun vadede psikolojik sorunlara yol açabilir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu tür kalıpların terapi sürecinde çözümlenmesiyle bireyin daha sağlıklı duygusal ifadeler geliştirebileceğini belirtir.Çocukluk Deneyimleri ve Duygusal ŞekillenmeÇocukluk, duygusal repertuarın oluştuğu kritik bir dönemdir. Psikolog Hidayet Çalışkan, aile dinamiklerinin ve ebeveyn tutumlarının duygusal gelişim üzerindeki etkisine dikkat çeker. Örneğin, bir çocuk, duygularını ifade ettiğinde sürekli eleştiriliyorsa, yetişkinlikte duygularını bastırma eğilimi gösterebilir. Öte yandan, duygusal ifadelerin desteklendiği bir ortamda büyüyen bireyler, daha esnek ve sağlıklı duygu düzenleme stratejileri geliştirir. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın klinik gözlemleri, Türk toplumunda aile içi iletişimin genellikle duygusal ifadeleri sınırlayan bir yapıda olduğunu gösterir. Bu, özellikle kaygı ve stres yönetimi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilirBağlanma teorisi açısından bakıldığında, Psikolog Hidayet Çalışkan, güvenli bağlanmanın duygusal esneklik ve psikolojik sağlamlık için temel oluşturduğunu vurgular. Güvensiz bağlanma stilleri (kaygılı veya kaçıngan), kültürel normlarla birleştiğinde, bireyin duygusal dünyasını daha karmaşık hale getirebilir. Örneğin, Türk kültüründe sıkça görülen “aYn aile bağları”, bireyin duygusal tepkilerini derinden etkiler. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bağlamda, terapi sürecinde bağlanma örüntülerinin duygusal tepkiler üzerindeki etkisini çözmenin önemine işaret ederPsikoterapide Kültürel DuyarlılıkPsikoterapi, bireyin duygusal dünyasını anlamayı ve dönüştürmeyi amaçlar. Psikolog Hidayet Çalışkan, terapi sürecinde kültürel duyarlılığın önemini vurgular. Her bireyin duygusal deneyimi, kültürel arka planıyla şekillenir; bu nedenle, etkili bir terapi süreci, bu arka planı dikkate almalıdır. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın yaklaşımı, bireyin kültürel değerlerini ve aile dinamiklerini anlamayı merkeze alır. Örneğin, bir danışanın “aileye karşı sorumluluk” duygusu, Türk kültüründe güçlü bir şekilde kök salmış olabilir ve bu, terapi sürecinde ele alınması gereken bir faktördür.Psikolog Hidayet Çalışkan, psikodramanın kültürel olarak şekillenmiş duyguların ifade edilmesinde etkili bir yöntem olduğunu belirtir. Psikodrama, bireylerin kültürel normlar nedeniyle bastırılmış duygularını güvenli bir ortamda keşfetmelerine olanak tanır. Bu yöntem, özellikle duygusal ifadelerin kültürel olarak sınırlı olduğu toplumlarda, bireylerin iç dünyalarını anlamalarına yardımcı olurKültürel Normların Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki EtkisiPsikolojik iyi oluş, bireyin duygusal dengeyi sürdürebilme yeteneğiyle yakından ilişkilidir. Psikolog Hidayet Çalışkan, kültürel normların psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisini vurgularken, bireyin kültürel bağlamdan bağımsız düşünülemeyeceğini ifade eder. Örneğin, Türk toplumunda “elalem ne der” kaygısı, bireyin duygusal tepkilerini bastırmasına ve psikolojik stres yaşamasına neden olabilir. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu tür kültürel baskıların terapi sürecinde ele alınması gerektiğini savunur.Araştırmalar, kültürel normların duygusal düzenleme stratejilerini etkilediğini göstermektedir. Örneğin, Gross ve John (2003) tarafından yapılan bir çalışma, kültürlerin duygu düzenleme stratejilerini şekillendirdiğini ve bu stratejilerin psikolojik iyi oluşla doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Psikolog Hidayet Çalışkan, bu bulguları destekleyerek, bireyin kültürel bağlamını anlamadan etkili bir terapi sürecinin mümkün olmadığını belirtir.Duygularımız, içinde büyüdüğümüz dünyadan izler taşır. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın çalışmaları, bu izlerin duygusal deneyimlerimizi nasıl şekillendirdiğini ve psikoterapi sürecinde nasıl ele alınması gerektiğini açıkça ortaya koyar. Kültürel normlar, çocukluk deneyimleri ve aile dinamikleri, duygusal repertuarımızın temelini oluşturur. Psikolog Hidayet Çalışkan’ın kültürel duyarlılığa dayalı terapi yaklaşımı, bireylerin duygusal dünyalarını anlamalarına ve daha sağlıklı duygusal düzenleme stratejileri geliştirmelerine olanak tanır. Bu süreç, bireyin hem kendisiyle hem de çevresiyle daha uyumlu bir ilişki kurmasını sağlar. Duygusal farkındalık ve kültürel bağlamın anlaşılması, psikolojik iyi oluşun temel taşlarıdır.*Kaynakça* Gross, J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362. İstanbul Psikodrama Enstitüsü: Psikodrama ve duygu düzenleme üzerine tezler. [](https://www.istpsikodrama.com.tr/tezler)

Vorolus sancısı çekiyorum” ifadesi, belki de kulağa alışılmadık gelebilir, ancak bu ifade, kişinin iç dünyasında yaşadığı derin bir duygusal veya zihinsel rahatsızlığı, belki de varoluşsal bir sancıyı ifade ediyor olabilir. Türkçede “vorolus sancısı” diye bir terim tıbbi veya psikolojik literatürde doğrudan yer almasa da, bu ifadeyi metaforik bir şekilde ele alarak, kişinin yaşadığı duygusal, zihinsel veya varoluşsal bir acıyı anlamaya ve bu acıya psikolojik bir perspektiften yaklaşmaya çalışacağım. Bu makalede, vorolus sancısını, kişinin içsel çatışmaları, kaygıları veya varoluşsal sorgulamaları olarak yorumlayarak, bir psikolog ve psikoterapist gözüyle bu sancıya nasıl yaklaşılabileceğini, hangi yöntemlerle destek sağlanabileceğini ve kişinin bu süreçte nasıl bir iyileşme yolculuğuna çıkabilir.Vorolus Sancısı Nedir?Vorolus sancısı, kişinin zihninde ve ruhunda hissettiği, belki de tanımlamakta zorlandığı bir huzursuzluk, kaygı veya varoluşsal bir boşluk hissi olarak düşünülebilir. Bu sancı, modern yaşamın karmaşası, ilişkisel zorluklar, kişisel kayıplar, anlam arayışı veya kimlik bunalımları gibi pek çok kaynaktan beslenebilir. Psikoloji literatüründe bu tür bir sancı, genellikle kaygı bozuklukları, depresif belirtiler, varoluşsal krizler veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi durumlarla ilişkilendirilebilir. Ancak, vorolus sancısı, kişinin bu duyguları kendi dilinde, belki de metaforik bir şekilde ifade etme çabası olarak da görülebilir.Kişi, “vorolus sancısı çekiyorum” dediğinde, muhtemelen yalnızlık, anlamsızlık, korku veya kontrol kaybı gibi yoğun duygularla mücadele ediyor olabilir. Bu sancı, fiziksel bir ağrı gibi hissedilmese de, zihinsel ve duygusal olarak kişiyi derinden etkileyebilir. Psikoterapi, bu tür sancıların altında yatan nedenleri anlamak ve kişinin bu duygularla başa çıkmasına yardımcı olmak için güçlü bir araçtır.Psikolojik Perspektiften Vorolus Sancısına YaklaşımBir psikolog veya psikoterapist olarak, vorolus sancısına yaklaşırken öncelikle kişinin bu sancıyı nasıl tanımladığını, ne zaman ve hangi durumlarda hissettiğini anlamaya odaklanırım. İlk adım, güvenli bir terapötik ilişki kurmaktır. Kişinin kendini ifade edebileceği, yargılanmadan dinleneceği bir alan sağlamak, sancının kökenine inmek için kritik bir öneme sahiptir.Duyguların Tanımlanması ve İfade EdilmesiVorolus sancısı, genellikle karmaşık ve belirsiz duyguların bir yansıması olabilir. Terapist olarak, kişiye bu duyguları isimlendirme konusunda rehberlik ederim. Örneğin, “Bu sancı, bir kaygı mı, yoksa bir kayıp hissi mi? Belki de bir şeylerin eksik olduğu hissi mi?” gibi sorularla kişinin duygularını daha net bir şekilde ifade etmesine yardımcı olurum. Sanat terapisi, yazma egzersizleri veya rehberli imgelem gibi yöntemler, bu süreçte kişinin iç dünyasını keşfetmesine olanak tanır.Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile Olumsuz Düşünceleri Yeniden ÇerçevelemeEğer vorolus sancısı, kişinin kendini değersiz hissetmesi, gelecekten korkması veya sürekli olumsuz senaryolar düşünmesi gibi bilişsel çarpıtmalarla ilişkiliyse, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkili bir yöntem olabilir. BDT, kişinin otomatik olumsuz düşüncelerini fark etmesine ve bunları daha gerçekçi, yapıcı düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olur. Örneğin, “Her şey anlamsız” düşüncesi yerine, “Şu an anlam bulmakta zorlanıyorum, ama bu geçici bir durum olabilir” gibi bir bakış açısı geliştirilebilir.Varoluşsal Terapi ile Anlam ArayışıVorolus sancısı, kişinin hayatın anlamını sorguladığı bir varoluşsal krizle bağlantılı olabilir. Varoluşsal terapi, kişinin yaşamındaki anlam, özgürlük, yalnızlık ve ölüm gibi temel temaları keşfetmesine yardımcı olur. Terapist olarak, kişiye “Hayatınızda neyi değerli buluyorsunuz?” veya “Sizi ne motive ediyor?” gibi sorular sorarak, kişinin kendi anlamını inşa etmesine destek olurum. Bu süreç, sancının yarattığı boşluk hissini doldurmak için güçlü bir adım olabilir.Duygu Odaklı Terapi (EFT) ile Duygusal DerinlikDuygu Odaklı Terapi, kişinin sancısının altında yatan duygusal yaraları keşfetmesine ve bunları dönüştürmesine odaklanır. Örneğin, vorolus sancısı, geçmişte yaşanmış bir reddedilme, terk edilme veya travma ile bağlantılı olabilir. EFT, kişinin bu duyguları güvenli bir şekilde yeniden deneyimlemesine ve bunları kabul ederek iyileşmesine olanak tanır.Mindfulness ve Somatik YaklaşımlarVorolus sancısı, zihinsel olduğu kadar bedensel bir deneyim de olabilir. Mindfulness temelli yaklaşımlar, kişinin anda kalmasına, sancıyı yargılamadan gözlemlemesine yardımcı olur. Nefes egzersizleri, meditasyon veya yoga gibi uygulamalar, kişinin kaygı ve huzursuzlukla başa çıkmasını destekler. Somatik terapi ise, sancının bedende nasıl hissedildiğine odaklanır ve kişinin bu fiziksel duyumları anlamasına yardımcı olur.İyileşme Yolculuğunda Kişisel GüçlendirmeVorolus sancısı, kişinin hayatında bir dönüm noktası olabilir. Bu sancı, yüzeyde bir sorun gibi görünse de, aslında kişinin kendini yeniden keşfetmesi, değerlerini gözden geçirmesi ve daha otantik bir yaşam sürmesi için bir fırsat sunar. Terapist olarak, kişiyi bu sancıyı bir düşman olarak görmek yerine, bir rehber olarak kabul etmeye teşvik ederim.Kişisel güçlendirme, bu süreçte önemli bir rol oynar. Kişiye, kendi içsel kaynaklarını fark ettirmek, güçlü yönlerini vurgulamak ve zorluklarla başa çıkma kapasitesini artırmak, iyileşme yolculuğunun temel taşlarıdır. Örneğin, bir günlük tutma alışkanlığı, kişinin sancısıyla ilgili düşüncelerini düzenlemesine ve duygularını daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca, sosyal destek sistemlerini güçlendirmek, kişinin yalnızlık hissini azaltabilir.Toplumsal ve Kültürel BağlamVorolus sancısı, yalnızca bireysel bir deneyim değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel bağlamla da ilişkilidir. Modern toplumda, bireyler genellikle başarı, mükemmeliyetçilik ve sürekli üretkenlik baskısı altında hisseder. Türkiye gibi kolektif değerlerin güçlü olduğu toplumlarda ise, aile beklentileri, toplumsal roller veya ekonomik zorluklar, bu sancıyı derinleştirebilir. Terapist olarak, kişinin bu dışsal faktörleri nasıl içselleştirdiğini anlamak ve bunları terapi sürecinde ele almak önemlidir.SonuçVorolus sancısı, kişinin iç dünyasında yankılanan, belki de tanımlaması zor bir acıdır. Ancak bu sancı, doğru yaklaşımlarla bir yıkım değil, dönüşüm fırsatı olabilir. Psikoterapi, kişinin bu sancıyı anlamasına, duygularını ifade etmesine ve hayatında yeni bir anlam bulmasına yardımcı olur. Bilişsel davranışçı terapi, varoluşsal terapi, duygu odaklı terapi ve mindfulness gibi yöntemler, bu süreçte güçlü araçlar sunar. Terapist olarak, kişinin bu sancıyla yüzleşmesine, onu kucaklamasına ve kendi iyileşme yolculuğunu inşa etmesine rehberlik etmek, en büyük hedefimdir.Eğer siz de vorolus sancısı gibi bir duygusal yükle mücadele ediyorsanız, bir uzmana ulaşmak, bu yolculukta yalnız olmadığınızı hissettirebilir. Unutmayın, sancılarımız bizi zayıflatmaz; aksine, onlarla yüzleştiğimizde bizi daha güçlü ve bilge kılabilir.

Panik atak, yoğun korku veya kaygı dalgalarının aniden ortaya çıktığı, fiziksel ve zihinsel belirtilerle kendini gösteren bir durumdur. Eşinizin strese bağlı panik atak geçirdiğini gözlemlemek hem sizin için hem de eşiniz için zorlayıcı bir deneyim olabilir. Bu makalede, bir psikolog ve psikoterapist bakış açısıyla, panik atakların ne olduğunu, nasıl yönetilebileceğini ve eşinize nasıl destek olabileceğinizi kapsamlı bir şekilde ele alacağız.Panik Atak Nedir ve Neden Ortaya Çıkar?Panik atak, genellikle ani bir korku veya tehdit hissiyle başlar ve birkaç dakika içinde zirveye ulaşır. Fiziksel belirtiler arasında kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme, titreme, baş dönmesi ve mide bulantısı yer alabilir. Zihinsel olarak ise kişi, kontrolünü kaybetme korkusu, ölme korkusu veya çıldırma hissi yaşayabilir. Stres, panik atakların en yaygın tetikleyici faktörlerinden biridir. İş yerinde yoğun baskı, ailevi sorunlar, maddi zorluklar veya travmatik olaylar gibi stres kaynakları, vücudun "savaş ya da kaç" tepkisini aktive ederek panik atağı tetikleyebilir.Panik ataklar, genellikle panik bozuklukla ilişkilendirilse de, tek başına bir olay olarak da ortaya çıkabilir. Eşinizin yaşadığı atakların strese bağlı olduğunu belirtmeniz, bu durumun altında yatan duygusal veya çevresel faktörlerin önemini gösteriyor. Bu nedenle, hem semptomları hafifletmek hem de altta yatan nedenleri ele almak için bütüncül bir yaklaşım benimsemek kritik.Panik Atak Anında Ne Yapmalı?Eşiniz panik atak geçirirken, sakin kalmak ve destekleyici bir tavır sergilemek oldukça önemlidir. İşte bu anlarda yapabilecekleriniz:Sakin ve Güven Verici Olun: Panik atak sırasında eşiniz yoğun bir korku içindedir. Sakin bir ses tonuyla, "Buradayım, güvendesin, bu geçecek" gibi cümleler kurun. Panik atakların tehlikeli olmadığını ve birkaç dakika içinde geçeceğini hatırlatın.Nefes Egzersizleri Uygulayın: Yavaş ve derin nefes almak, panik atak sırasında hızlanan solunumu düzenler. Eşinize, burnundan dört saniye nefes almasını, dört saniye tutmasını ve ağzından sekiz saniye vermesini önerin. Bu egzersizi birlikte yapabilirsiniz.Fiziksel Teması Düşünün: Eğer eşiniz fiziksel temasa açıksa, elini tutmak veya omzuna hafifçe dokunmak güven hissi verebilir. Ancak, bazı kişiler bu sırada dokunulmaktan rahatsız olabilir; bu yüzden eşinizin tepkilerini gözlemleyin.Dikkatini Dağıtmaya Çalışın: Eşinizin dikkatini çevresine yönlendirin. Örneğin, "Etrafında gördüğün beş şeyi say" veya "Şu an duyduğun sesleri tarif et" gibi basit yönlendirmeler, zihnini panik döngüsünden çıkarabilir. Tetikleyici Ortamdan Uzaklaşın: Eğer atak belirli bir ortamda (kalabalık bir yer, stresli bir durum) başladıysa, eşinizi sakin bir alana götürmeye çalışın.Uzun Vadeli Yönetim ve Destek StratejileriPanik atakların tekrarlamasını önlemek ve eşinizin stresle başa çıkma becerilerini güçlendirmek için uzun vadeli adımlar atılabilir. İşte bu süreçte yapabilecekleriniz:1. Profesyonel Destek ArayınPanik ataklar, özellikle strese bağlıysa, bir psikolog veya psikoterapistin rehberliğinde etkili bir şekilde yönetilebilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), panik atakların tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. BDT, eşinizin panik ataklara yol açan düşünce kalıplarını tanımasına ve bunları değiştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, bir psikiyatristle görüşmek, gerekirse ilaç tedavisi için uygun bir seçenek olabilir. Eşinizi profesyonel yardım almaya teşvik ederken, bu sürecin bir zayıflık olmadığını, aksine bir güç göstergesi olduğunu vurgulayın.2. Stres Yönetimi Tekniklerini ÖğreninStres, panik atakların ana tetikleyicilerinden biri olduğu için, eşinizin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmesi önemlidir. Aşağıdaki yöntemler bu konuda yardımcı olabilir:Mindfulness ve Meditasyon: Günlük mindfulness pratikleri, eşinizin zihnini sakinleştirmesine ve stresle daha bilinçli bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olur.Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, endorfin salgısını artırarak stresi azaltır. Birlikte yürüyüş yapmak veya yoga gibi aktiviteler hem fiziksel hem de duygusal bağınızı güçlendirebilir.Uyku ve Beslenme: Yetersiz uyku ve dengesiz beslenme, stresi ve panik atakları tetikleyebilir. Eşinizin düzenli uyku alışkanlıkları edinmesine ve sağlıklı beslenmesine destek olun.3. Tetikleyici Faktörleri TanıyınEşinizle birlikte, panik atakların hangi durumlarda ortaya çıktığını analiz edin. Örneğin, belirli bir iş yükü, ailevi tartışmalar veya sosyal durumlar tetikleyici olabilir. Bu faktörleri belirlemek, atakları önlemek için proaktif adımlar atmanızı sağlar. Örneğin, eşinizin iş yerinde fazla mesai yapması atakları tetikliyorsa, iş-yaşam dengesini yeniden düzenlemek için birlikte plan yapabilirsiniz.4. Duygusal Destek SağlayınEşinizin yaşadığı panik ataklar, sadece fiziksel bir deneyim değil, aynı zamanda duygusal bir yük de getirir. Onun duygularını yargılamadan dinlemek, empati göstermek ve yalnız olmadığını hissettirmek büyük fark yaratır. "Bunu nasıl hissediyorsun?" veya “Sana nasıl yardımcı olabilirim?” gibi sorular, eşinizin duygularını ifade etmesine olanak tanır.5. Kendi Sağlığınıza Dikkat EdinEşinize destek olurken, kendi duygusal ve fiziksel sağlığınızı ihmal etmemelisiniz. Yakın birinin panik ataklarıyla başa çıkmak, zaman zaman sizi de yorabilir. Kendi stres seviyenizi yönetmek için zaman ayırın, gerekirse bir terapistten destek alın veya bir hobiyle meşgul olun. Unutmayın, kendinize iyi bakarsanız, eşinize daha etkili bir şekilde yardımcı olabilirsiniz.Eşinize Destek Olurken Dikkat Edilmesi GerekenlerSabırlı Olun: Panik ataklar, bir anda çözülebilecek bir sorun değildir. İyileşme süreci zaman alabilir, bu yüzden eşinize karşı sabırlı ve anlayışlı olun.Suçlayıcı Olmayın: “Neden bu kadar panikliyorsun?” veya “Sakin ol, bu kadar büyütme” gibi ifadeler, eşinizin kendini daha kötü hissetmesine neden olabilir. Bunun yerine, destekleyici bir dil kullanın.Kendi Sınırlarınızı Belirleyin: Eşinize yardımcı olmak için elinizden geleni yapabilirsiniz, ancak onun iyileşme süreci tamamen sizin sorumluluğunuzda değildir. Profesyonel destek, bu yükü paylaşmanıza yardımcı olur.Son SözEşinizin strese bağlı panik atakları, hem onun hem de sizin için zorlayıcı bir durum olsa da, doğru adımlarla bu süreç yönetilebilir. Panik atak anında sakin kalarak eşinize destek olabilir, uzun vadede ise profesyonel yardım, stres yönetimi teknikleri ve duygusal destekle atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilirsiniz. Unutmayın, bu yolculukta yalnız değilsiniz. Birlikte, sabırla ve sevgiyle, bu zorluğun üstesinden gelebilirsiniz. Eğer profesyonel destek arayışındaysanız, bir psikolog veya psikoterapist bulmak için yerel sağlık kuruluşlarına başvurabilir veya çevrimiçi terapi platformlarını değerlendirebilirsiniz.Eşinizin yanında olduğunuzu hissettirmek, onun için en büyük güç kaynağı olacaktır. Birlikte attığınız her adım, hem eşinizin hem de ilişkinizin daha sağlıklı bir geleceğe doğru ilerlemesini sağlayacaktır. (kaynak sorular )

Evlilikte Duyarsızlık: Psikolojik Dinamikler ve Çözüm YollarıEvlilik, iki bireyin duygusal, fiziksel ve zihinsel olarak birbirine bağlandığı, karşılıklı anlayış ve destek üzerine kurulu bir birlikteliktir. Ancak, zamanla çiftler arasında duygusal bağın zayıflaması, empati eksikliği ve ilgisizlik gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Evlilikte duyarsızlık, partnerlerden birinin ya da her ikisinin de diğerinin duygularına, ihtiyaçlarına veya beklentilerine karşı kayıtsız kalması olarak tanımlanabilir. Bu durum, evliliğin temel taşlarından olan güven, sevgi ve iletişimi tehdit ederek ciddi çatışmalara yol açabilir. Bu makalede, evlilikte duyarsızlığın psikolojik nedenleri, etkileri ve çözüm yolları ele alınacaktır.Evlilikte Duyarsızlığın Psikolojik NedenleriEvlilikte duyarsızlığın kökeninde bireysel, ilişkisel ve çevresel faktörler yatabilir. İlk olarak, bireysel faktörler arasında kişinin geçmiş deneyimleri, duygusal olgunluk düzeyi ve stresle başa çıkma becerileri yer alır. Örneğin, çocukluk döneminde duygusal ihmale maruz kalmış bir birey, yetişkinlikte duygularını ifade etmekte zorlanabilir ve partnerinin ihtiyaçlarına karşı duyarsız kalabilir. Ayrıca, kişinin kendi duygularına yabancılaşması (aleksitimi) da empati kurma yeteneğini zayıflatabilir.İlişkisel faktörler, çiftler arasındaki iletişim kalitesine ve çatışma çözme becerilerine bağlıdır. Uzun süreli evliliklerde, çiftler rutinlere hapsolabilir ve birbirlerinin duygusal sinyallerini fark etmeyi bırakabilir. Örneğin, bir partnerin sürekli olarak iş stresiyle meşgul olması, diğer partnerin duygusal ihtiyaçlarını göz ardı etmesine neden olabilir. Ayrıca, çözülmemiş çatışmalar veya biriken kırgınlıklar, duygusal mesafe yaratabilir ve duyarsızlığı körükleyebilir.Çevresel faktörler arasında ise modern yaşamın getirdiği baskılar öne çıkar. Yoğun iş temposu, maddi sorunlar veya çocuk yetiştirme sorumlulukları, çiftlerin birbirine ayıracakları zamanı ve enerjiyi azaltabilir. Bu durumda, partnerler farkında olmadan birbirine karşı ilgisiz hale gelebilir.Duyarsızlığın Evliliğe EtkileriEvlilikte duyarsızlık, hem bireysel hem de ilişkisel düzeyde ciddi sonuçlar doğurabilir. Duyarsızlığın en yaygın etkilerinden biri, duygusal bağın zayıflamasıdır. Bir partnerin sürekli olarak diğerinin ihtiyaçlarına kayıtsız kalması, terk edilmişlik, değersizlik ve yalnızlık hislerini tetikleyebilir. Bu durum, zamanla öfke, hayal kırıklığı veya depresif belirtiler gibi duygusal sorunlara yol açabilir.Duyarsızlık, aynı zamanda iletişimde bozulmalara neden olur. Duygusal ihtiyaçları karşılanmayan bir partner, kendini ifade etmekten vazgeçebilir veya agresif bir iletişim tarzı benimseyebilir. Bu, çiftler arasında kısır döngüye dönüşen çatışmalara yol açar. Örneğin, bir partnerin "Seninle konuşmak anlamsız, zaten beni umursamıyorsun" gibi söylemleri, diğer partneri savunmaya geçirerek iletişimi daha da zorlaştırabilir.Duyarsızlığın uzun vadeli etkileri arasında ise evliliğin sürdürülebilirliğinin tehlikeye girmesi yer alır. Partnerlerden biri sürekli olarak ihmal edildiğini hissederse, bu durum sadakatsizlik, ayrılık veya boşanma gibi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, duyarsızlık çocukların da duygusal gelişimini etkileyebilir; ebeveynler arasındaki soğukluk, çocuklarda güvensizlik veya kaygı gibi sorunlara neden olabilir.### Çözüm Yolları: Duyarsızlığı Aşmak İçin Psikolojik StratejilerEvlilikte duyarsızlığı aşmak, çiftlerin bilinçli çabaları ve duygusal yatırımlarıyla mümkündür. Aşağıda, bu sorunu çözmek için uygulanabilecek psikolojik stratejiler sıralanmıştır:1. *Açık ve Yapıcı İletişim Kurma*: Çiftler, duygularını ve ihtiyaçlarını açıkça ifade etmeye özen göstermelidir. "Sen hep böyle yapıyorsun" gibi suçlayıcı ifadeler yerine, "Bazen ihtiyaçlarımı fark etmediğini hissediyorum, bu konuda konuşabilir miyiz?" gibi yapıcı bir dil kullanılabilir. İletişimde "ben dili" kullanmak, karşı tarafın savunmaya geçmesini önler.2. *Empati Geliştirme*: Empati, partnerin duygularını anlamak ve onun bakış açısını takdir etmek anlamına gelir. Çiftler, birbirlerinin duygusal sinyallerine daha fazla dikkat ederek empati becerilerini güçlendirebilir. Örneğin, partnerin stresli bir gün geçirdiğini fark eden bir eş, destekleyici bir tavır sergileyerek duygusal bağı güçlendirebilir.3. *Kaliteli Zaman Geçirme*: Yoğun yaşam temposunda çiftlerin birbirine ayırdığı zaman azalabilir. Birlikte geçirilen kaliteli zaman, duygusal yakınlığı artırır. Haftada bir akşam yemeği, ortak bir hobi veya basit bir yürüyüş bile ilişkiyi canlandırabilir.4. *Duygusal Farkındalığı Artırma*: Partnerler, kendi duygularını ve ihtiyaçlarını daha iyi anlamak için öz-yansıtma yapabilir. Meditasyon, günlük tutma veya terapi gibi yöntemler, duygusal farkındalığı artırarak duyarsızlığın azalmasına yardımcı olur.5. *Çift Terapisi*: Profesyonel destek, duyarsızlığın altında yatan nedenleri anlamak ve etkili iletişim stratejileri geliştirmek için faydalıdır. Çift terapisi, çiftlerin birbirine karşı daha duyarlı hale gelmesine ve ilişkilerini yeniden inşa etmesine olanak tanır.6. *Stresle Başa Çıkma Becerilerini Geliştirme*: Dışsal stres faktörleri duyarsızlığı tetikleyebilir. Çiftler, stres yönetimi teknikleri (örneğin, nefes egzersizleri veya zaman yönetimi) öğrenerek birbirine daha fazla enerji ayırabilir.Evlilik ve İlişki Terapisinin Temel PrensipleriEvlilik ve ilişki terapisi, çeşitli temel prensipler üzerine inşa edilmiştir. Bu prensipler, çiftlerin ilişkilerini anlamalarına ve sorunlarını çözmelerine yardımcı olur. İşte evlilik ve ilişki terapisinin temel prensiplerinden bazıları:İlişkiyi önceliklendirmeİlişki terapisi, çiftlerin ilişkilerini önceliklendirmelerini sağlar. İlişkideki sorunlar genellikle diğer yaşam stresleri tarafından gölgelenebilir. Terapistler, çiftlere ilişkilerini önemsemelerini ve ona zaman ayırmalarını öğütler. Bu, ilişkinin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlar.Eşitlik ve saygıEvlilik ve ilişki terapisi, çiftler arasında eşitlik ve saygı temelinde kurulmuştur. Terapistler, çiftlere birbirlerine karşı saygılı olmayı, duygularını ifade etmeyi ve ihtiyaçlarını dile getirmeyi öğretir. Bu, sağlıklı bir iletişim ve karşılıklı anlayışın temelidir.İletişim becerileri geliştirmeİletişim, sağlıklı bir ilişkinin temel taşıdır. Evlilik ve ilişki terapisi, çiftlere etkili iletişim becerileri geliştirmeleri konusunda rehberlik eder. Terapistler, aktif dinleme, empati kurma ve açık bir şekilde ifade etme gibi becerileri öğretir. Böylece, çiftler duygularını daha iyi ifade edebilir ve birbirlerini daha iyi anlayabilir.Çatışma yönetimiHer ilişkide çatışmalar kaçınılmazdır. Evlilik ve ilişki terapisi, çiftlere çatışma yönetimi becerilerini öğretir. Terapistler, çiftlerin çatışmaları yapıcı bir şekilde ele almalarını sağlar. Bu, çiftler arasındaki anlaşmazlıkların daha sağlıklı bir şekilde çözülmesine yardımcı olur.#SonuçEvlilikte duyarsızlık, çiftlerin duygusal bağını zayıflatan ve ilişkiyi tehdit eden ciddi bir sorundur. Ancak, bu durum çözümsüz değildir. Duyarsızlığın kökeninde yatan bireysel, ilişkisel ve çevresel faktörleri anlamak, çözüm yollarını belirlemede ilk adımdır. Açık iletişim, empati, kaliteli zaman geçirme ve profesyonel destek gibi stratejiler, çiftlerin birbirine karşı duyarlılığını artırabilir. Evlilik, sürekli bir çaba ve özen gerektirir; duyarsızlığı aşmak ise bu çabanın en önemli parçalarından biridir. Çiftler, birbirine karşı duyarlılıklarını yeniden inşa ederek daha sağlıklı, tatmin edici ve sürdürülebilir bir ilişki kurabilirler.

Stockholm Sendromu, psikoloji literatüründe, mağdurların kendilerine zarar veren ya da onları esir tutan kişilere karşı duygusal bir bağ geliştirdiği bir durum olarak tanımlanır. Bu sendrom, adını 1973 yılında İsveç’in başkenti Stockholm’de yaşanan bir banka soygunu olayından almıştır. Soyguncular tarafından altı gün boyunca rehin tutulan dört banka çalışanı, kurtarılmalarına rağmen soygunculara karşı sempati geliştirmiş, hatta bazıları onların avukatlık masraflarını karşılamış ve biri soyguncudan biriyle evlenmek için nişanlısından ayrılmıştır. Psikiyatr Nils Bejerot tarafından ilk kez tanımlanan bu durum, sadece rehine durumlarıyla sınırlı kalmayıp, aile içi şiddet, cinsel taciz, insan ticareti ve tarikat gibi baskıcı ilişkilerde de gözlemlenmektedir. Bu makalede, Stockholm Sendromu’nun tanımı, belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Stockholm Sendromu Nedir?Stockholm Sendromu, bir mağdurun, kendisini fiziksel ya da psikolojik olarak tehdit eden kişiye karşı empati, sempati ve hatta bağlılık geliştirmesi durumudur. Bu durum, genellikle hayatta kalma içgüdüsüne dayanan bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkar. Mağdur, tehdit altında olduğu bir ortamda, saldırganın küçük iyiliklerini abartarak ona karşı olumlu duygular besleyebilir. Örneğin, bir rehine, kendisine yemek veren veya zarar vermemeyi seçen bir soyguncuyu “iyi” biri olarak algılayabilir. Bu, mağdurun stresli ve tehlikeli bir durumda kontrol hissi kazanma çabasıdır.Sendrom, yalnızca rehine durumlarında değil, günlük hayatta da görülebilir. Örneğin, aile içi şiddet mağdurları, kendilerine zarar veren partnerlerine karşı bağlılık geliştirebilir. Benzer şekilde, tarikat üyeleri veya savaş esirleri de baskıcı figürlere karşı paradoksal bir bağlılık sergileyebilir. Bu durum, mağdurun dünyayı saldırganın perspektifinden görmeye başlaması ve kendi kimliğini kaybetmesiyle karakterizedir.Stockholm Sendromu’nun BelirtileriStockholm Sendromu’nun belirtileri, mağdurun psikolojik ve duygusal durumunda belirgin değişikliklerle kendini gösterir. En yaygın belirtiler şunlardır:1. *Saldırgana Karşı Sempati ve Empati*: Mağdur, kendisine zarar veren kişiyi suçlamak yerine onun davranışlarını haklı çıkarmaya çalışabilir. Örneğin, bir rehine, soyguncunun “zor bir hayatı” olduğunu düşünerek ona acıyabilir.2. *Duygusal Bağlılık*: Mağdur, saldırganla güçlü bir duygusal bağ kurabilir. Bu bağ, saldırganın mağduru koruduğu veya ona anlayış gösterdiği yanılsamasına dayanabilir.3. *Kurtarıcılara Karşı Olumsuz Tutum*: Mağdur, polise veya kendilerini kurtarmaya çalışan diğer kişilere karşı düşmanca bir tavır sergileyebilir. Örneğin, 1973 Stockholm olayında rehineler, polisin operasyon yapacağını öğrenince soyguncuları uyarmıştır.4. *Kendini Suçlama*: Mağdur, yaşadığı durumu kendi hatası olarak görebilir ve saldırganı suçlamaktan kaçınabilir.5. *İzolasyon Hissi*: Mağdur, yalnızca saldırgan tarafından anlaşıldığını düşünerek dış dünyadan kopabilir.6. *Anksiyete ve Depresyon*: Mağdurlarda uyku bozuklukları, kabuslar, odaklanma sorunları ve duygusal boşluk gibi belirtiler sıkça görülür.Bu belirtiler, mağdurun yaşadığı travmatik deneyimin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve genellikle bilinçsiz bir şekilde gelişir. Stockholm Sendromu’nun NedenleriStockholm Sendromu’nun kesin nedenleri bilinmemekle birlikte, birkaç faktörün bu durumu tetiklediği düşünülmektedir. En temel neden, mağdurun hayatta kalma içgüdüsüdür. Tehdit altında olan bir birey, saldırganla bağ kurarak hayatta kalma şansını artırmaya çalışır. Diğer nedenler arasında şunlar yer alır:- *Uzun Süreli Temas*: Mağdur ile saldırgan arasındaki uzun süreli etkileşim, duygusal bağlanmayı kolaylaştırır.- *Güç Dengesizliği*: Saldırganın mağdur üzerindeki mutlak kontrolü, bağımlılık hissini artırır.- *İzolasyon*: Mağdurun dış dünyayla bağlantısının kesilmesi, saldırganı tek ot [belirtme] kaynağı haline getirir.- *Manipülasyon*: Saldırganın mağdura karşı hem tehditkar hem de “nazik” davranışları, mağdurda kafa karışıklığına yol açar.- *Biyolojik Faktörler*: Travmatik durumlar, beyin kimyasında değişikliklere neden olabilir ve bu da duygusal bağlanmayı tetikleyebilir.Stockholm Sendromu’nun TedavisiStockholm Sendromu, resmi bir psikiyatrik tanı olarak DSM-V’te yer almasa da, psikolojik bir durum olarak kabul edilir ve tedavi edilmesi gereken ciddi bir durumdur. Tedavi, genellikle mağdurun travmatik deneyimlerini anlaması, duygusal bağlarını sorgulaması ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesi üzerine odaklanır. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:1. *Psikoterapi*: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve travma odaklı terapi, mağdurun yanlış inançlarını sorgulamasına ve travmatik deneyimleriyle başa çıkmasına yardımcı olur. EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi de travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtilerini hafifletmede etkilidir.2. *İlaç Tedavisi*: Anksiyete, depresyon veya uyku bozuklukları gibi belirtiler için psikiyatristler tarafından antidepresan veya anksiyolitik ilaçlar reçete edilebilir.3. *Destek Grupları*: Benzer deneyimler yaşayan kişilerle bir araya gelmek, mağdurun yalnız olmadığını hissetmesini sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır.4. *Aile ve Çevresel Destek*: Mağdurun ailesi ve arkadaşlarının destekleyici bir tutum sergilemesi, duygusal iyileşme için kritik öneme sahiptir.5. *Farkındalık ve Eğitim*: Mağdurun ve çevresinin Stockholm Sendromu hakkında bilgi sahibi olması, durumu tanımayı ve erken müdahale etmeyi kolaylaştırır.Tedavi süreci, mağdurun bireysel hikayesine ve klinik belirtilerine göre özelleştirilir. Amaç, mağdurun kendi duygularını tanıması, özgüvenini yeniden kazanması ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesidir. SonuçStockholm Sendromu, insan psikolojisinin karmaşık ve çoğu zaman anlaşılması zor bir yönünü temsil eder. Mağdurun, kendisine zarar veren kişiye karşı geliştirdiği duygusal bağ, hayatta kalma içgüdüsünün bir sonucu olarak ortaya çıkar ve hem bireysel hem de toplumsal düzeyde ciddi sonuçlar doğurabilir. Sendromun belirtilerini tanımak, erken müdahale için kritik öneme sahiptir. Psikoterapi, ilaç tedavisi, destek grupları ve çevresel destek gibi yöntemlerle, mağdurlar travmatik deneyimlerini aşabilir ve sağlıklı bir yaşam sürebilir. Ancak, bu süreçte profesyonel yardım almak ve sabırlı bir yaklaşım benimsemek esastır. Stockholm Sendromu, sadece mağdurları değil, aynı zamanda toplumu da etkileyen bir durumdur ve bu nedenle farkındalık yaratmak, önleyici adımlar atmak ve destek sistemlerini güçlendirmek büyük önem taşır.*Kaynaklar*:- Memorial Tıbbi Yayın Kurulu, “Stockholm Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri,” 2024.[](https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/stockholm-sendromu-nedir)- Acıbadem Web ve Yayın Kurulu, “Stockholm Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri,” 2024.[](https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/stockholm-sendromu/)- NPİSTANBUL, “Stockholm Sendromu Nedir, Belirtileri Nelerdir?,” 2025.[](https://npistanbul.com/stockholm-sendromu-nedir-belirtileri-nelerdir)