Oyun Terapisi

Sorunlu çocukların kendi kendilerine yardım etmelerini sağlama yöntemi olarak geçer oyun terapisi. Terapistin danışanın kendi deneyimlerini daha iyi işlemesi ve kendi dünyasını yönetebilmesi için oyunu kullanarak danışana yardım etmesidir. Oyun terapisi bilişsel, duygusal ve davranışsal zorluklara karşı kullanılan oldukça etkili bir terapi türüdür. Çocuklar yetişkinler kadar duygu ve düşüncelerini ifade etmekte başarılı değildir. Hatta çoğu zaman duygu ve düşüncelerinin farkında değillerdir. Duygu ve düşüncelerini anlamlandıramayabilirler, bu nedenle kendilerini ifade etmeleri güçtür. Oyun terapisinin temelinde oyun çocuğun kendini ifade edebilmesinde doğal bir yoldur. Tıpkı erişkin terapi türünde kişinin yaşadığı zorlukları ‘’konuşarak’’ anlatması gibi çocuklar da duygu ve sorunlarını ‘’oynayarak’’ ifade eder. Oyuncaklar çocukların kelimeleri, oyunu ise ne anlatmak istediğidir. Oyun terapisinde, çocuklar gerçek dünyada yaşadıkları olumlu ve olumsuz her duyguyu, düşünce ve deneyimi oyun içinde açık bir şekilde ifade etme olanağı bulduğunda, kendi sorunlarını kendi yollarıyla çözebilme becerisi geliştirirler. Çocukların yaşadıkları ve çözemedikleri duygu, düşünce ve davranışları çocuklar oyunda ele aldıklarında terapistin görevi yargısız bir şekilde çocuğa eşlik etmek, koşulsuzca çocuğu kabul etmek ve çocuğa güven sağlamaktır. Oyun terapisi, özellikle çocuklarda görülen ruhsal rahatsızlıkların ve davranış bozukluklarının, bu alanda eğitim almış uzman kişiler tarafından oyun ve oyuncaklar aracılığıyla tedavi edilmesi ve iyileştirilmesidir. Oyun terapisinde oda ve oyuncaklar özel olarak tasarlanmıştır. Oyun odasındaki oyuncakların her biri birbirinden farklı anlamlar taşımaktadır. Çocuğun günlük hayatta ifade etmekte zorlandığı duyguları oyuncaklar özgürce ifade edebilmesini sağlar. Böylelikle çocuk kurduğu oyunda metafor ve hikayelerle kendi hikayesini şifalandırır. Oyun terapisinde çocuğa yalnız değilsin, seninleyim, seni duyuyor ve görüyorum, seni anlıyor ve sana değer veriyorum mesajları iletilir. 

Oyun terapisi sürecinde çocuklar yaşadıkları olaylarla ilgili bakış açılarını ve davranışlarını değiştirebilirler. Baş etmekte zorlandıkları duyguları, düşünceleri ve olayları oyun sırasında yeniden deneyimleyerek bu durumlarını ve tecrübelerini değiştirme fırsatı bulurlar. Oyun terapisi çocuğun duygularını ifade etmesini kolaylaştırır. Kendine güvenini ve duygusal yeterliliğini arttırır. Diğer insanlarla olan ilişkilerinde sağlıklı bağlar kurmasını sağlamada yardımcıdır. Çocuğunun yerinde ve uygun davranışlar sergilemenin değerini arttırır Ayrıca çocuğum yaşamındaki travmatik olayların yarattığı anksiyeteyi azaltır. 

Oyun terapisi 2-14 yaş aralığındaki çocuklara uygulanabilir. Sembolik oyun (-mış gibi yapma oyunları) çağı çocuklarda 2-2,5 yaş aralığında başlar. Oyun terapisi de çocukların sembolik oyun oynamaya başlamasıyla başlar. 

Oyun terapisi için çocuğun illa ki bir problemi olması gerekmez ancak aşağıdaki durumlarda işe yarar bir tedavi yöntemidir: 

Oyun Terapisinde Yarar Sağlanan Çocuklar 

-   Ebeveynleri boşanma sürecinde olan ya da boşanmış çocuklar 

-   Ebeveynlerinden biri ya da her ikisi tarafından terkedilmiş çocuklar 

-   Sevilen birinin kaybını ya da hastalığını gören çocuklar 

-   Duygusal, fiziksel ya da cinsel istismara uğramış çocuklar 

-   Zorbalığa maruz kalan ya da kalmakta olan çocuklar 

-   Evlat edinilmiş çocuklar 

-   Aile içi şiddet gören çocuklar 

-   Deprem, hastalık, ameliyat gibi travmanın sebep olduğu davranışsal sorunlar yaşayan çocuklar 

-   Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı alan çocuklar 

-   Depresyon belirtisi ya da depresyon tanısı alan çocuklar 

-   Öfke kontrol bozukluğu olan çocuklar 

-   Takıntılı cinsel davranışı olan çocuklar 

-   Alt ıslatma ve dışkı kaçırma gibi sorunlar yaşayan çocuklar 

-   Seçici mutizm (konuşmamazlık) olan çocuklar 

-   Ayrılık anksiyetesi yaşayan çocuklar 

-   Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklar 

-   Sınır koymayan ailelerin çocuklarında 

-   Otorite sıkıntısı olan çocuklar 

-   Öğrenme güçlüğü ve akademik başarısızlık yaşayan çocuklar 

-   Sosyal ilişkiler kurmakta zorlanan ve sosyal uyum sorunu yaşayan çocuklar 

-   Fiziksel engellilik durumuna bağlı olarak gelişen sorunlar yaşayan çocuklar 

-   Parmak emme, saç yolma, tırnak yeme, tik vb. sorunlar yaşayan çocuklar 

-   Yalan, hırsızlık gibi davranışlar sergileyen çocuklarda etkili bir tedavi yöntemi olarak oyun terapisi kullanılmaktadır. 

Yetişkin terapisi gibi oyun terapisi de bireyin yaşadığı soruna, travmalarına ve geçmiş ile bugün yaşadığı deneyimlere bağlıdır. Oyun terapisi haftada bir ya da iki kez olmak üzere düzenli şekilde devam ettiğinde 13-16 seans arası sürmektedir. Bu süreci çocuğun gelişimsel dönemi ve seansların gidişatı etkilemektedir. 

Günümüzde oyun oynama tekniklerini kullanan pek çok oyun terapisi çeşidi bulunmaktadır. Genel olarak sınıflandırmaya alacak olursak; yönlendirilmiş (terapistin yönlendirdiği) ve yönlendirilmemiş (terapistin yönlendirmediği) olmak üzere oyun terapisi iki gruba ayrılmaktadır. Ancak daha geniş bir şekilde oyun terapilerini ele alacak olursak çocuk merkezli, deneyimsel, filial ve gelişimsel terapiler karşımıza çıkmaktadır. 

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi: Yönlendirmesiz bir oyun terapisidir ve birçok kuramın iyileştirici yönlerine sahiptir. Terapistin değil çocuğun yönlendirmesi bu yöntemin en önemli yönüdür. Bu yöntem çocuğun yaşamındaki sorununu, kendi hızında ve kendine özgü yollarla çözebileceğine inanır. Çocuğun birey oluşuna saygı duyar. 

Deneyimsel Oyun Terapisi: Yönlendirmesiz bir oyun terapisidir. Çocukların çevrelerini bilişsel olarak değil deneyimsel bir şekilde anlamlandırdıkları terapi yöntemidir. Çocuğun iyileşmeye giden yolda ihtiyaçlarını en iyi kendisinin bildiğine güvenir ve bunu da oyun yoluyla ortaya koyduğunu öngörür. 

Filial Oyun Terapisi: Çocuk Merkezli Oyun terapisinin bir parçasıdır. Ebeveynlerin oyun yoluyla çocuklarıyla ilişkilerini güçlendirmelerini sağlayan bir terapi türüdür. Oyun terapisi ve aile terapisinin birleşmesiyle ortaya çıkmıştır. Psiko-eğitimsel bir yöntemdir ve çocuk ile aile arasındaki ilişkiyi güçlendirmeye ve sorunları çözmeye odaklıdır.