Anksiyete, diğerleri tarafından eleştirilme, seyredilme ve yargılanma korkusundan kaynaklanır. Sosyal fobisi olan kişi hata yaparak başkalarının önünde rezil olacağından veya utanç duyacağından korkar. Belki de korku sosyal beceri eksikliği veya başkalarının önünde yaşanan bir deneyimle kötüleşebilir, anksiyete patik atağa dönüşebilir. Sosyal fobi alt tipine göre değişmekle birlikte erken ve geç ergenlik dönemi arasında başlar (10-17 yaş) Tedavi edilmeyen sosyal fobi kişinin okul, iş, sosyal aktiviteler ve ilişkiler de dahil olmak üzere günlük rutinini bozabilir.Pek çok diğer kaygı bozukluğunun da eş zamanlı olarak ya da farklı zamanlar içerisinde sosyal fobiye eşlik etmesi söz konusu olabilir. Sosyal fobi günlük işlevselliği bozar; çünkü bu kaygıyı yaşayan kişi, anksiyete yaratan ortamlarda kaçınır; bu da pek çok doyum verici yaşam alanından da uzak kalma, okul hayatında kesintiler yaşama gibi sonuçlarla neden olabilir.
Sosyal fobi bir diğer ismi ile sosyal anksiyete herkeste aynı şekilde olmaz. Genel olarak örtüştüğü belli noktalar olsa bile kişiden kişiye işin detayında değişen bazı farklılıklar gözlemlenebilmektedir.
Sosyal Fobi mi çekingenlik mi?
Toplulukta konuşma, sosyal ortamlarda kendini ifade edebilme gibi konularda çekingenlik sık görülen bir durumdur. Bunların büyük bir kısmı hastalık kapsamında değildir. Hatta bir işe başlamadan önce “yapamazsam rezil olur muyum?” düşüncesi kişiyi motive eder ve daha iyi hazırlanmasına yardımcı olur. Sosyal fobi demek için ise kişide korkunun yanı sıra kaçınma davranışlarının olması gerekmektedir. Ya da kişi kaçmıyorsa, bu duruma katlanmaya kendisini zorluyorsa; büyük bir sıkıntı yaşar. Ayrıca SF ’de kişi korkularının aşırı ya da anlamsız olduğunu bilir. Eğer gerçekten korku duyulabilmesi anlamlı bir olay varsa, tanı SF değildir. Örneğin sözlüye hiç çalışmamış bir öğrencinin sınıfta adının çağrılmasından korkması gibi.
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir?
Sosyal anksiyete rahatsızlığı olan çoğu insan bir şeylerin ters gittiğinin farkındadır, fakat bu hissi bir hastalık işareti olarak görmez. Belirtiler şunlardır:
Sosyal Fobiye Ne Sebep Olur?
Bilinen tek bir sebebi yoktur. Araştırmacılar biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bu fobinin gelişiminde rol oynadığını ileri sürmektedir.
Biyolojik: Sosyal anksiyete serotonin dengesizliğiyle ilişkili olabilir. Serotonin bir nörotransmiterdir. Nörotransmiterler, sinir hücreleri arasındaki haberleşmeye yardımcı olan kimyasallardır. Eğer dengeleri bozulursa, bilgiler beyinde gerektiği gibi iletilmez. Bu da stresli durumlarda beynin reaksiyonunu değiştirebilir, örneğin anksiyeteye sebep olabilir. Sosyal anksiyete genetik de olabilir.
Psikolojik: Sosyal fobinin gelişimi geçmişte gerçekleşmiş utanç verici veya küçük düşürücü bir olay sonucu gerçekleşmiş olabilir.
Çevresel: Sosyal anksiyete bozukluğu olanlar başkalarının davranışlarının sonucunda başlarına geleni (örneğin; alay konusu olma gibi) gözlemleyerek bu fobiyi geliştirmiş olabilirler. Ayrıca ebeveynleri tarafından aşırı korunmuş çocuklar normal gelişim sürecinde öğrenilen bazı sosyal becerileri yeterince geliştiremeyebilirler.
Sosyal Fobi Yaşayan İnsanlar İçin Stresli Olan Durumlar
Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği’nde belirlenen sosyal durumlar şu şekildedir:
Sosyal Fobinin Psikolojik Belirtileri
Girilecek sosyal durum ile ilgili günler, haftalar, hatta aylar öncesinden aşırı düzeyde endişelenmek
Özellikle tanımadığınız insanlar tarafından izlenme ve yargılanma korkusu
Her gün bulunulan topluluklarda bile aşırı telaşlanma ve kaygılanma
Kendinizi utandıracak ya da aşağılayacak tarzda davranışlar sergilemekten korkmak
Başkalarının sizin tedirgin olduğunuzu farketmesinden korkmak
Yaşamını olumsuz yönde etkileyecek derecede sosyal ortamlardan kaçınmak
Sosyal Fobinin Fiziksel Belirtileri
Kalp çarpıntısı veya göğüs sıkışması
Ses titremesi
Hızlı solunum, nefes almada zorluk
Terleme veya sıcak basması
Mide bulantısı, mide sorunları
Ağız kuruluğu
Titreme
Kas gerilmesi
Yüz kızarması
Baş dönmesi, bayılma hissi
Nemli eller
Tik, seyirme
Şiddetli baş ağrıları
Sosyal Fobinin Çocuklardaki Belirtileri
Yalnızlığa bağlı depresyon
Kendine güvende düşüklük
Sosyal beceri eksikliğini fark edebilir
Kendini yetersiz gibi algılar
Bir eksikliğinin olduğunu bilir çünkü ilişki kuramaz
Yeni tanıştığı biriyle ilişkisini sürdüremez
Sohbeti başlatamaz
Dinleyici konumda kalır bu da kendine güvenini düşürür.
Depresyon ise ikincil olarak gelişir.
Tedavi
Sosyal fobinin tedavisinin güçlü bir seçeneği, bilişsel-davranışçı ve ilaç tedavilerinin birlikte uygulandığı bir yaklaşımdır.
Sosyal fobide en sık uygulanan terapi şekli "Bilişsel ve Davranışçı Terapi"dir. Bilişsel terapide kaygı duyguları ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, bunlara karşı başa çıkma stratejileri geliştirme gibi aşamalar vardır.
Sosyal Fobi İle Başaranlar
1. Princeton Üniversitesi Teorik fizik profesörü Albert Einstein "İzafiyet Teorisi" ile büyük bir başarıya imza atmıştır.
2. Neil Armstrong ayda yürüyen ilk insan.
3. Grammy ödüllü ünlü ingiliz şarkıcı Adele ve David Bowie bir dönem sosyal fobi ile mücadele etmişlerdir.
Sosyal Fobide Kendine Yardım Kitapları
Psikonet Yayınları
1. Panik Atakta
2. Eyvah, Kötü bir şey olacak!
3. Özgüveni Keşfedin
Sosyal fobi ve diğer korkularınızı yenme de ilk adımı atarak tedaviye yönlenmeniz, sosyal, ailevi, akademik ve mesleki yaşantınızda size büyük ufuklar açacaktır.
Uzmanlıklar:
Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları , İlişki / Evlilik Problemleri , Ruhsal-Toplumsal, Kişisel ve Çevresel Diğer Koşullarla İlişkili SorunlarObsesif-kompulsif bozukluk (okb): takıntıların pençesinden kurtulmak mümkün mü?
Taha Kasım BALER 10.05.2025
Etiketlenmiş Bir Kalp: Değersizlik Temel İnancı
Taha Kasım BALER 10.05.2025
Travmalarımız, Biz ve İyileşme
Pelin BAYIN 06.05.2025