ÇİFTLERİN SIK YAPTIĞI İLETİŞİM HATALARI
ÇİFTLERİN SIK YAPTIĞI İLETİŞİM HATALARI
1.Yıkıcı eleştiriler yapmak
Sorunlu çiftler genellikle birbirlerini suçlama ve eleştirme eğiliminde olan eşlerden oluşur. Burada eşler yalnızca birbirlerinin olumsuz yönlerine odaklanmakla yetinmemekte, ayrıca ilişkilerinde yaşadıkları olumsuzluklardan birbirlerini sorumlu tutmaktadır. Özetle, seçici bir algılama ile olumlular göz ardı edilmekte ve olumsuzlar yıkıcı ve tekrarlayıcı bir biçimde dile getirilmektedir.
“Zaten bana ayıracak vaktin hiç olmadı ki. Hep işin vardır.”
“Seks ihtiyacı duyduğun zamanlar dışında bana yakınlaştığını görmedim”
“Bana bir kez olsun ‘günün nasıl geçti’ diye sormadın.”
“Sosyal ortamlarda ne zaman biriyle konuşsam hemen kıskanır ve kızarsın.”
Oysa yıkıcı eleştirilerin yapıcı, olumsuzların ise olumluya dönüştürülerek ifade edilebilmesi mümkündür.
“Bana daha çok vakit ayırabilmeni isterdim.”
“Seks sırasında olduğu gibi seks dışındaki zamanlarda da yakın olmana ve şefkat göstermene ihtiyacım var.”
“ Eve gelince bana daha çok zaman ayırabilmeni isterdim.”
“ Bana daha çok güvenmeni ve sevgini kıskançlık dışı yollarla da gösterebilmeni isterdim.” gibi
Ne istendiğini dile getiren ifadeler, ne istenmediğini dile getirenlerden daha anlamlı olacaktır.
2.Genellemeler Yapmak
Tüm genellemeler yanlıştır. Olumsuz genellemeler umutsuzluk, çaresizlik yaşatır, çünkü olumsuzların hep tekrarladığı ve tekrarlayacağı varsayımı üzerine kuruludur.
Örnek: “Beni her fırsatta başkalarının yanında aşağılıyorsun” oysa aynı cümle, “Geçen gün Ahmet’in yanında söylediklerin beni çok utandırdı.” Şeklinde de ifade edilebilir ve böyle bir ifadenin dinleyiciye ulaşma şansı daha fazladır.
Daha da kötü olanı, eşlerin bazı özgül davranışlar yerine, kişiliği hedef alan genellemeler yapmalarıdır.
Örnek: “Sen zaten hep böyle bencilsin.”
Birbirlerine öfkeli eşler bazen hızlarını alamayıp eleştirilerini daha da ileriye götürmekte ve birbirlerini daha çok kırmak amacıyla aileleri de işin içine alan bir üslupla genelleme yapabilmektedir.
Örnek: “Sen hep böyle bencilsin ve biliyor musun, bu özelliğini annenden almışsın!” gibi.
3. Akıl okuma ve yıkıcı niyet getirmek
Burada eşler birbirlerinin söylediklerinden çok, söylemediklerini anlamaya çalışmakta ve söylenenlerin yada yapılanların arkasında örtük bir olumsuz niyet aramaktadırlar.
Bir terapi ortamında eşler arasında geçen şu konuşma çok ilginçtir:
Erkek: “ Şu anda aklından geçenleri biliyorum ve bu nedenle söylemek istediğim şeyleri söylemekten vazgeçtim.”
Kadın: “ Yanılıyorsun. Senin aklımdan geçirdiğimi zannettiğin şeyler benim aklımdan geçenler değil. Asıl ben senin aklından neler geçtiğini biliyorum.
Terapist: “Her ikinizin de birbirinizin aklından geçenleri okumak gibi özel bir yetenekle donatılmış olduğunu anlıyorum. Ancak lütfen bana yardım edip, daha açık olabilir misiniz çünkü benim böyle bir yeteneğim yok.”
Söylenen yada yapılanların arkasında örtük neden aramayla ilgili olarak şu örnekler yine bir terapi oturumundan:
Erkek: “ Bunu benim iyiliğim için söylediğini belirtiyorsun ama senin esas niyetin beni aşağılamak.”
Kadın: “ Bunları terapistimiz dediği için yapıyorsun. O anlamasa da, ben senin bu davranışlarının sahte olduğunu ve hiçbirini içinden gelerek yapmadığını gayet iyi anlıyorum.
4.Geçmişi Getirmek
Sorunlu evliliklerde eşler geçmişte yaşadıkları olumsuzlukları geride bırakmakta güçlük çekerler. Bu durum çoğu kez olumsuzlukların yalnızca geçmişte değil, halen yaşanıyor olmasından kaynaklanır. Bazen içinde bulunulan zaman diliminde sorun yoktur, ancak eşlerden biri geçmişte yaşananların değersizleştirilmesi, önemsizleştirilmesi veya üzerinde yeterince konuşulmamış olmasında rahatsızlık duyuyordur. Çünkü kendisine göre haksızlığıa uğramıştır, ancak kimse bu yaşantsını önemsememiştir. Örnek:
“Evliliğimizin ilk yıllarında ailenin bana yaptığı eziyete kayıtsız kalmanı asla affetmedim ve affetmeyeceğim,” gibi yada , “ On beş yıldır aynı şeyleri söyleyip duruyorum, hala aynı şeyleri yapmakta ısrar ediyorsun,” gibi.
5. İşi yokuşa süren ifadeler kullanmak
Srounlu evliliklerde de olumlu değişiklikler gözlenebilir. Ancak olumlu değişiklikler yeterinde önemsenmemekte hatta gözardı edilmekte, eleştiri olumlu değişikliklere rağmen ısrarla devam etmektedir. Uzun zamandır arzuladığı davranışları nihayet sergilemeye başlayan eşine;
“Şimdi çaba gösteriyorsun, ama artık çok geç, bunları on yıl önce yapmalıydın,” demek işi yokuşa sürmekten öteye ne sağlayabilir ki?
Oysa olumlu değişiklikleri küçük de olsa fark edip altını çizebilmek, bu tür davranışların oluşma sıklığını artıracaktır. Ancak geçmişe yönelik öfke ve geçmişi dile getirme yönündeki ısrarcılık, bunun yapılmasına engel olur. Eğer geçmişi getirmeden bugüne odaklanmak sana çok zor gelirse, o zaman aynı mesajı şöylede verebilirsin.
“ On yıldır yapmadığın şeyleri şimdi yapıyor olduğunu görmek beni umutlandırıyor”. Böyle bir mesaj bir yandan memnuniyeti dile getirirken, diğer yandan da işi yokuşa sürmeden geçmiş sıkıntıların dile getirilmesini sağlayabilir.
6.Kendini tamamen haklı, eşini tamamen haksız konuma sokan söylemlerde bulunmak
Sorunlu evliliklerde eşler aynı tarafta ya da aynı takımda olmayı beceremediklerinden, oluşan sorunlarla ilgili birbirlerini suçlama eğlimindedirler.
Örnek:” Tüm evliliğimiz boyunca hiçbir kavgayı ben başlatmadım.”
Ya da : “Evliliğimizdeki tüm kavgaların nedeni sensin” gibi ifadeler sorunu daha da büyüten ve sorumluluk içermeyen ifadelerdir. Oysa kavga olabilmesi için en azından iki kişi olması gerekir. Karşınızdaki kişi kavga etmek istese bile siz kavgada yer almadığınız müddetçe kavga gerçekleşmeyecektir.
7. Anlamak yerine çözüm bulmaya ve çözüm önermeye yönelik girişimler.
İşyerinde sıkıntılar yaşayan ve bunu eşi ile paylaşmak isteyen bir kadının, paylaşım yerine öğüt alması buna en güzel örnektir. “Sana zamanında söylemiştim, benim dediğim gibi davransaydın başına bunlar gelmezdi.” ya da “ Sen merak etme ben yarın gider sana bu sıkıntıyı yaşatan kişinin ifadesini alırım.” Şeklinde maço tutumların amca uygun olduğunu söylemek zordur. İletişimde amacın dinlemek, anlamak ve paylaşmak olduğu hatırlanacak olursa bu tür tutumların pek de yararlı olmayacağı kolaylıkla anlaşılabilir. Bazen insanlar çözüm bulmak için değil, yalnızca dinlenilmek ve desteklenmek için kendilerini açarlar.
8. Mantığı silah olarak kullanmak
İnsanlar boşanma oranlarının yüksekliğini biliyorlar. Ancak hem yüzde 50 fire veren bir kuruma yatırım yapıyorlar hem de bu yatırımları çok mantıklıymış gibi evliliklerinde beklentilerini mantık üzerine kuruyorlar.
“Bu isteğin için bana mantıklı bir neden göster” , “Ya benim söylediklerimi çürütmelisin ya da benim söylemimi kabul etmelisin,” gibi ifadeler sık duyulan oldukça zorlayıcı, rahatsız edici ve duygudan yoksun söylemler oluyor. Evlilik yaşamı, iş yaşamından farklı olarak mantıksız olanı da isteyebilmek hakkını verebilmeli. “ Şu isteğin için mantıklı bir neden göster” yerine “ Söylediklerin aklıma yatmasa da, çok istiyorsan bunu senin için seve seve yaparım.” Daha insani ve sıcak bir ifade olabilir.
9.Sergilenen davranışlarla ilgili sorumluluk alınmadığını gösteren ifadelerde bulunmak
Sık sık eşine şiddet gösteren bir erkek danışanın karısına söylediği şu sözü hiç unutmam: “Ben aslında sakin bir adamım. Beni kızdıran, çıldırtan, öfkelendiren sensin. Beni öfkelendirdiğin için sana saldırgan oluyorum.
Bu örnekteki erkek hem eşine şiddet göstermekte hem de bunun sorumlusu olarak işini görmekteydi. Oysa temel sorun kendi öfkesini kontrol edememesiydi. Kendisine onu öfkelendiren başka ne tür yaşantılar olduğu sorulduğunda; zaman zaman trafikte öfkelendiğini dile getirdi. Ancak trafikte her öfkelendiğinde kavga çıkarmadığı yada öfkelendiği polislerle kavga etmediği hatırlatıldığında öfke ile ilgili daha gerçekçi bir algı geliştirmesi kolaylaştı. “Birçok ortamda öfkemi kontrol edebildiğim halde eşime öfkelendiğimde böyle bir zahmet içine girmiyor ve şiddet gösteriyorum.”
Eşlerden birinin terapist yada öğretmen rolüne soyunması diğerini en çok rahatsız eden tutumlardan biridir. Böyle bir durumun sempati ile karşılanmayacağı açıktır. Eşler arasında eğitim yada deneyim farkı olduğunda daha da belirginleşen bu tutum, karşı tarafın küçümsenmesi anlamına gelir. “ Senin rahatsızlığının farkındayım. Tedaviye gitmesi gereken sensin.” “ Parası neyse ödeyeyim onu tedavi edin Dr.Bey” yada “Sizin şimdi bizlere söylediğiniz şeyin aynısını ben karıma yıllardır söylüyorum” şeklinde ifadeler kötü bir öğretmen rolüne soyunmaktan öte gitmeyecek ve dirençle karşılaşacaktır
Bu yazı Prof.Dr. Mehmet Z. Sungur’un “Aşk,evlilik,sadakatsizlik” kitabından alınmıştır. (sf 162-168)
Yayınlanma: 17.04.2021 23:17
Son Güncelleme: 17.04.2021 23:17
Bunları da sevebilirsiniz...
Herkese merhaba..Bugün hepimiz için çok önemli bir konunun üzerinde durmak istedim. Hangi yaşta olursa olsun insanın hayatında çok etkilidir değer kavramı.. Doğamız gereği değerli hissetmek isteriz. Değerli hissetmediğimiz zaman da çok üzülebiliriz. Bize değer verilip verilmediğini gözlemleyerek ilişkilerimize devam ederiz. Bu durum arkadaşlık için de romantik ilişki için de geçerlidir. Bazı insanlar değer görmediklerini anladıkları zaman ilişkiyi keserler. Bir ilişkide kolayca arkalarını dönüp gidebilirler. Bu kişiler kendileriyle barışık, kendilerini seven kişilerdir. Kendilerine diğerlerinden daha fazla değer verirler.Kendi değerlerinin farkındadırlar. Hayattan keyif alırlar. Özgüvenleri de yüksektir. Bu kişilerin psikolojik sağlamlığı fazladır. Bir de kendiyle barışık olmayan, kendini sevmeyen, mutsuz insanlar vardır ki..İşte bu insanlar kendine değer vermek ve değerli hissetmekle ilgili sorunlar yaşarlar. Onu üzen, inciten toksik bir ilişkiyi kolayca bitiremezler.Karşısındaki insan ona ne yaparsa yapsın , onu ne kadar incitirse incitsin ilişkiyi bırakamazlar. Kendilerini değersiz gördükleri için bu davranışlara layık olduklarını düşünürler. Çünkü kendi değerinin farkında değildir bu kişiler. Diğerlerine kendisinden daha fazla değer vermektedirler. Başkalarından da ısrarla aynı değeri görmeyi beklerler. Göremedikleri zaman öfke ve hayal kırıklığı yaşarlar. Başkalarından beklentileri yüksektir. Örneğin ; kişi birine çok fazla değer verir, aynı oranda da değer görmeyi bekler. Kendisinin verdiği değer gibi değer göreceğinden çok emindir. Ama karşıdaki kişi kendisine daha çok değer vermektedir. Bu durumda birey kişiye karşı büyük bir öfke duyar ve ilişkiyi bitirebilir. Daha sonra belki başka birinde bunu denemek ister. Yine aynı şeyler yaşanır. Bu kısırdöngü böyle devam edip gider... Kendini değersiz hisseden bireyler bu duyguyu o kadar yoğun yaşarlar ki değer görseler bile bu onlara yetmez. Çünkü içlerinde değer eksikliği taşırlar. Bu sebeple sürekli değer görmediklerinden , değersiz hissettiklerinden bahsedip dururlar. Tabi bu yanlış bir algıdır. Aslında değer de görüyorlardır , seviliyorlardır da. Ama kendilerinin dolduramadığı eksikliği başkalarının doldurmasını istedikleri için verilen değerden doyum sağlayamazlar. Değersiz olduklarına ve değer görmediklerine dair inançları yüksektir. Bu kişilerin kendiyle alakalı bilişsel çarpıtmaları olduğunu söyleyebiliriz.Çocuklukta yaşadıkları bazı olumsuz durumlar, anne ve babanın sevgisiz, ilgisiz tutumları değersizlik duygusuna neden olmuş olabilir.Hatta çocuk bu duyguyu içselleştirmiş olabilir. Anne babanın eleştirel söz ve davranışları yetişkinlikte iç ses olarak ortaya çıkar. Yani değersizim düşüncesi ebeveyn tutumlarından dolayı oluşan bir iç sestir aslında.Aynı zamanda çocuğa kendine değer vermesi öğretilmemiş olabilir, çocuk bu duyguyu hiç keşfetmemiş olabilir.( Çünkü duygular çocuklukta öğrenilmiş şeylerdir). Bu sebeplerden dolayı değersizlik duygusu yaşanabilir. Kişi bu duyguyu çok derinden hisseder. O kadar içsel bir duygudur ki en ufak bir olayda bu duygu tetiklenir, öfke ve üzüntü olarak ortaya çıkar. Bazen başa çıkması çok güç olabilir. Kişi bunu ister istemez başkasına yansıtabilir. Bu da çok büyük problemlere yol açar.Değersizlik Duygusundan Nasıl Kurtulabiliriz? Öncelikle bireye gerçekten değerli hissettiği bir anının olup olmadığı sorgulatılmalı ve gerçek dışı düşüncelerinin olduğu fark ettirilmelidir. Kişinin değerli olduğuna dair kanıtları ona göstermemiz gerekir . Bu da psikoterapi ile mümkündür. Değersiz hissetmekle alakalı iç sesten bahsetmiştim. Bu iç sesi susturmamız gerekir. Bunu da iç sesin hangi zamanlarda, nasıl tetiklendiğini bularak yapabiliriz. İç sesi ortaya çıkartan duygu veya düşünceyi fark edebilirsek ben değersizim düşüncesinin aslında sadece bir düşünceden ibaret oluğunu anlarız ve kendimizi bu düşünceden ayrıştırabiliriz. Böylece iç sesi kontrol altına alırız. Değer kavramının her insanda farklı olduğunu bilmek de bize fayda sağlayabilir. Herkesin değer algısı farklıdır. Kimi az , kimi çok değer gösterir. Herkesin değer gösterme biçimi farklıdır. Bunları iyi ayırt etmek gerekir. Bu konuyla alakalı da bir psikoeğitim alınabilir. Değersizlikten kurtulmanın en önemli yolu ise kendine değer vermektir. Kendimize değer verdiğimiz zaman diğerlerinden değer görmeye ihtiyacımız kalmaz. İçimizdeki yoksunluk kendimize verdiğimiz değerle ortadan kalkar çünkü. Böylece başkalarına karşı bir beklentiye girmeyiz, başkalarının mutlu etmesini beklemeyiz. Çünkü kendi kendimize mutluyuzdur. Burada fark etmemiz gereken en önemli nokta kendimize değer verirsek zaten diğerleri için de değerliyizdir. Yani kendi değerimizin farkına varıp kendimizi seversek başkaları da bizim değerimizi bilir. Bu nedenle önce neden kendimizi sevmediğimizi keşfetmeli, sonra bununla yüzleşmeli ve kendimizi affetmeliyiz. Kendimizi olduğumuz gibi kabul etmeliyiz. Eğer anne- babadan kaynaklı sorunlar varsa onlarla yüzleşmeli ve onları affetmeliyiz. Bunu terapide terapistle yapabilir, ebeveynle yüzleşebiliriz. Yine terapide ne kadar değerli olduğumuzu onlara söyleyerek rahatlayabiliriz.Bu yöntemlerle değersizlik duygusundan kurtulabiliriz. Şunu unutmayalım biz kendimizi değerli hissedip seversek başkaları da bizi sever. Kendini sevmeyen birini kimse sevmez değil mi? Önce kendimizi sevelim, kendimize saygı duyalım,kendimize değer verelim.. Hiç kimse için olmasa bile kendimiz için bunu yapalım. Çünkü her insan kendine has ve özeldir. Kendi değerinin farkında olmak çok değerlidir. Çünkü siz değerinizi bilmezseniz kimse bilmez. İnsanın sadece insan olduğu için bile değerli olduğunu unutmayalım. Değersizim diye düşünenlerin bile mutlaka değerli hissettiği bir anı olmuştur. Bunun aksini iddia etmek yanlış olur. Her ne kadar kusurlu da olsak değerli olduğumuzu her zaman hatırlamamız gerekir. Çünkü değersizlik duygusunu yenememek bizi depresyona sürükleyebilir. Bu nedenle kendimizi hatalarımızla, kusurlarımızla kabul etmemiz gerekir. Kendimize değer vermek kendimizi olduğumuz gibi kabul etmeye bağlıdır. Hayatta ayrılıklar , vazgeçişler olabilir. Bunlar çok normaldir. Hayatınızdan gidenler olabilir. Kim giderse gitsin gitmeyen tek bir kişi var o da kendiniz.. Kendinize çok iyi bakın. Değerinizin farkında olmanız dileğiyle... Yazıyı Oku
Uzman: Sultan AYTEKINYayınlanma: 23.09.2022
Kişiliğin oluşmasında en önemli faktörler aile ve ebeveyn tutumlarıdır. Aile tutumları bir çocuğu ileride ruhsal anlamda sağlıklı, mutlu başarılı özgüvenli bir yetişkin haline de dönüştürebilir, ya da çocuğun mutsuz , özgüveni düşük, kendisini değersiz hisseden bir birey haline gelmesine de sebep olabilir. Çocukluktaki yanlış tutumlar ileride birçok psikolojik sorunların zeminini hazırlar. Yetişkinlik dönemindeyse birey artık fark edilmemesi imkansız , hayatını alt üst eden dağ gibi problemlerle başbaşadır. Bu nedenle ebeveynler onların yetişkinlikte mutlu bir hayat geçirmeleri için çocuklarına destek olmalıdır. Sağlıklı ve dengeli bir tutum sergilemelidir. Peki nedir aile tutumu? Sağlıklı ve dengeli tutum nasıldır? Öncelikle aile tutumunun tanımından kısaca bahsetmek istiyorum.Aile tutumu anne ve babanın inançlarını barındıran, onların doğru ve yanlışlarını yansıtan ve bazen de bilinçdışındaki karşılanmamış ihtiyaçlarından oluşan eğilimlere denir. Anne-babalar genelde kendi aile yaşantısı, yetiştirilme tarzı ,inançları, beklentileri ve anne babasını rol model alarak öğrendiği davranışlar nedeniyle çocuğuna katı veya yumuşak yaklaşım gösterirler.Aşırı ilgi ve sevgi gösteren aileler Bu aileler çocuklarının her istediğini yapan ailelerdir. Koruyucu ve kollayıcı aileler bu gruba girer. Çocuğun kendi başına birşey yapmasına müsaade etmezler. Bu nedenle bu ailelerin çocukları sorun çözmede yetersizdirler. Bazen de bu bireylerde çocuksu- bebeksi kalma eğilimi görülebilir. Aileden gördükleri aşırı sevgi ve ilgiyi diğerlerinden de beklerler. Aynı derecede sevgi göremedikleri zaman ise o kişiye karşı fazlaca tepkili olabilirler.Yetersiz ilgi ve sevgi gösteren ailelerBu ailelerde çocuğa gösterilen sevgi ve ilgi oldukça yetersizdir veya hiç sevgi gösterilmez. Çocuğa sürekli karşı çıkılır, çocuk sürekli eleştirilir, yaptıkları olumlu da olsa onaylanmaz. Bu çocuklar ileride özgüveni düşük, pasif, kendini değersiz hisseden bir kişilik oluşturabilirler.Aşırı disiplin gösteren aileler Bu aileler çocuklarına karşı çok sert bir tutum içerisinde olabilirler. Bağırma, şiddet uygulama , psikolojik olarak incitme, ağır yöntemlerle cezalandırma (karanlık bir odaya kapatma ) gibi davranışlar görülür. Bu aileler çocuğa hem yetersiz sevgi ve ilgi gösterip hem de aşırı disipliner bir tutum sergilerse bu çocuklar suç işlemeye yatkın ve intihara eğilimli , bilerek yasalara karşı gelen, kuralları çiğneyen, diğerlerinin haklarına saygı duymayan bireyler olarak karşımıza çıkarlar.Yetersiz disiplin gösteren aileKimi aileler hem sevgi ve ilgiyi hem de disiplini dengeleyemez ve uç davranışlar gösterirler. Aşırı sevgi ve ilgi gösterip aynı zamanda aşırı disiplinli olan ailelerin çocuklarında nevrotik kişiliğin ortaya çıkabileceği saptanmıştır. Aynı zamanda nevrotik bozukluklar da görülebilir. Çocuklar ailenin bu uç tutarsız davranışlarını kestiremeyip güvensiz , kaygılı birey haline gelebilirler. Ayrıca çocuklukta aşırı sevgi ve ilgili tutum, ergenlikte de aşırı baskıcı ve disipliner tutum sergilenmesi nevrotik bozukluğa yol açabilir. Ebeveyn Tutumu Nasıl Olmalıdır?Yukarıda aile ve tutumlarından bahsettim. Çocuğa aşırı sevgi ve ilgi vermek de, aşırı baskıcı ve disiplinli şekilde yetiştirmek ve yetersiz disiplin göstermek de yanlış tutumlardır. Sağlıklı ebeveyn tutumu ilgi, sevgi ve disiplini dozunda verebilmekten geçer. Ebeveynin yapması gereken sevgi, ilgi ve disiplin uyumunu dengeli bir şekilde sağlamaktır. Yeri geldiğinde sevgi ve ilgi göstermek, çocuğunun yaptığı olumlu bir davranışı onaylamak, ona gülümsemek, onu ödüllendirmek çocuğun hem bu davranışı pekiştirmesini sağlar , hem de anne-babasının desteğini hissettiği için çocukta özgüven duygusu gelişir. Bazı anne ve babalar çocuğun olumlu davranışını görmezden gelirler. Zaten bu davranışın çocuk tarafından yapılması gerektiğini , bunun için ödüllendirilmeye gerek olmadığını düşünüp çocuğu takdir etmezler. Çocuğa geribildirim vermezler. Bu durum da çok sakıncalıdır. Çocuk ebeveyninden geribildirim ( küçük bir ödül, gülümseme, onaylanma,takdir) alamadığı zaman kendisini yetersiz, değersiz hissedebilir. Ne kadar çabalarsa çabalasın takdir görmeyen , onay alamayan çocuklar ebeveynlerine karşı öfke duyabilirler. Bu öfke zamanla daha da şiddetli hale gelebilir, ileride ebeveynden uzaklaşılabilir. Bazen de ebeveynden kopuşlar yaşanır. Bu nedenle çocuğa değer verildiği gösterilmeli, çocuğun başını okşamak,sevgi dolu bir bakış , sıcak bir gülümseme gibi yollarla çocuğa sevildiği hissettirilmelidir. En ufak birşey bile yapmış olsa takdir gösterilmelidir. Bununla birlikte yeri geldiğinde de disiplinli olmak gerekir. Çünkü disiplinsiz şekilde büyüyen çocuklarda ileride ebeveyne ve diğer insanlara karşı saygısızlık, sınırlarını bilememe, başkalarının haklarına saygı duymama davranışları görülür. Saygısız, küstah ,bencil, inatçı kişilik özellikleri gösterebilirler. Bu yüzden çocuk disiplinli şekilde büyümelidir. Fakat disiplinin dozunu kaçırmamak gerekir. Disiplinli tutum çocuğu sert bir şekilde cezalandırmak, psikolojik anlamda incitmek, fiziksel şiddet uygulamak olarak değil, o davranışının doğru olmadığını çocuğa yumuşak bir dille anlatmak, yanlış bir davranışta bulundaysa anne- babanın onu onaylamaması şeklinde olmalıdır. Hafif ceza yöntemi (yaptığı hatadan dolayı çocuğun oyuna ara vermesi istenmesi veya oyun süresinin kısaltılması ) vb. bu davranışı bırakmasını sağlar.Ebeveyn tutumundaki en önemli nokta ise çocuğa karşı kesinlikle tutarsız davranışlarda bulunulmamalıdır. Tutarsız davranan ailelerin çocukları bir davranışı yaparken anne veya babasının ne zaman ne tepki vereceğini bilemez. Sürekli kaygı hissederler. Kaygılı, güven duymayan , özgüvensiz bir yetişkin veya herşeye karşı gelen, agresif , ruhsal dengesi olmayan, topluma uymakta zorlanan yetişkinlere dönüşürler.Bu yetişkinlerde birçok psikopatolojik ve davranış problemleri görülebilir.Bu nedenle çocuğa karşı aileler sevgi, ilgi ve disiplini dengeli şekilde sağlamalıdır. Üçünün dozunu iyi ayarlamalıdır. Çocuğa tutarlı davranmalıdır ve net olmalıdır. Mutlaka çocuğa açıklama yapmalı ve incitici davranış ve sözlerde bulunmamalıdır .Ebeveynler bu tutumları sağlamakta zorluk çekiyorsa mutlaka bir uzmandan yardım almalılar ve aile ve çocuk ilişkisini dengelemelidirler. Çünkü sağlıklı bir toplum sağlıklı bir çocuğun yetişmesine bağlıdır... Yazıyı Oku
Uzman: Sultan AYTEKINYayınlanma: 20.09.2022
Son zamanlarda oldukça popüler olan aile dizilimi tekniğinin tüm yaralara merhem olacak bir ilaç gibi kamuoyuna servis edilişine şahit oluyoruz. Herhangi bir kavramın veya tekniğin ne olduğu ve ne işe yaradığı kadar ne olmadığı ve ne işe yaramadığı da önemlidir. Bu yazıda öncelikle bu kavramın ne olmadığına yer vermek istememin nedeni, bir ruh sağlığı alanı uzmanı olarak danışanlar için büyük riskler görüyor olmamdır. Öyleyse inceleyelim, aile dizilimi ne değildir ve nedir? Aile Dizimi Ne Değildir? Aile dizimi, her derde deva bir ilaç, başlı başına bir terapi ekolü, uzmanların elinde bulunan bir sihirli değnek değildir. Bunun yanında aile diziminin mantığı ''travmalarımın tüm kaynağı soy ağacım, bunu değiştirmek için elimden hiçbir şey gelmez.'' gibi bir düşünce değildir. Bu tarz bir düşünme biçimi bireyin / danışanın problemlerin çözümü konusunda kendini pasif hissetmesine ve kendini gerçekleştirme potansiyelini açığa çıkaramamasına neden olabilmektedir. Travmayı veya zorlantı durumunu kabullenmek, bu durumun danışanın şimdiki sosyal yaşantısında oluşturduğu sorunları görmezden gelmek, sorunlara yönelik müdahale planları oluşturmamak veya buna yönelik sorumluluk almamak değildir. Popüler kültür tarafından altı bilimsel olarak doldurulmadan fazlasıyla şişirilerek servis edilen ve konu hakkında yeterince bilgisi olmayan insanlarda büyük bir beklenti oluşturan birçok yöntem gibi aile dizimi de son zamanların gözde şifa tekniğidir. Tekniğin işe yarar ve fayda sağlanabilecek tarafları ve sınırlılıkları göz ardı edilerek, metafizik inançlarla içi doldurulmaya çalışılarak adeta ticari bir yöntem olarak kamuoyuna sunulmaktadır. Bir süredir devam ettirdiğim gözlemlerim sonucunda bu tekniğin uygulanmasının (!) astroloji uzmanları tarafından yapıldığını görmekteyim. Danışanın ruhsal sağlığı açısından son derece riskli bulduğum bu uygulama şekli üzerine bir uyarı niteliğinde yazımda bu kısma yer vermeye karar verdim. Psikolojik sağlığınızla ilgili alacağınız her yardım mutlaka işin uzmanları yani ruh sağlığı uzmanları tarafından verilmelidir. Bu uzmanlar ise psikolojik danışmanlar, psikiyatristler ve psikologlardır. Sevgili danışanlar; nasıl ki fiziksel bir rahatsızlık hissettiğinizde o alanın uzmanı olan doktorlardan yardım alıyorsanız ruhsal yaralarınız ve rahatsızlıklarınızla ilgili de mutlaka bu alanın uzmanlarından yardım almalısınız. Aksi durumda üzülerek söylüyorum ki ruhsal sağlığınızda ve psikolojik durumunuzda daha derin yaralar oluşabileceği gibi bunun yanında hem zamanınızı hem paranızı kaybetmiş olacaksınız.Aile Dizimi Nedir? Aile dizimi (family constellation) terimi ilk olarak Alfred Adler'in (1927) ortaya attığı, aile sistemindeki her bireyin rolünü tanımlamaya yarayan bir yapı olarak kullanılmıştır. Adler, aile sisteminin ebeveynlerden, çocuklardan ve geniş aile üyelerinden oluştuğunu belirtmiştir. Almanca “Familien Aufstellung” adıyla 90’larda Almanya’da ortaya çıkmış olan “Aile Dizimi Terapisi (Family Constellation Therapy)” ise, ailenin nesiller boyunca, birbirlerine görünmez bir bağ ile bağlı olduğu anlayışına dayanmaktadır. Aile bir bütün olarak bir ruha sahiptir (Stone, 2008). Bireyi, içine doğduğu ailenin şekillendirdiğini benimseyen bu anlayış, ailenin bir sistem oluşturduğunu ileri sürmektedir.Aile dizimiAlman Psikoterapist Bert Hellinger tarafından ortaya atılmış; kısaca bireyi tek başına değil aile sistemi içerisindeki rolleri ile birlikte değerlendirmeyi amaçlayan bir psikoterapi tekniğidir. Toplumu oluşturan temel yapıtaşının aile olduğu görüşünden hareketle, bireyin sosyal yaşantısında kullandığı iletişim yöntemleri, sorunlarla baş etme stili, yaşadığı psikopatolojik veya zorlantılı durumlara karşı tutumları gibi temel davranışları aile sistemi içerisinde öğrendiğini ve sosyal yaşamda yaşanan sorunların da kökeninin aile sistemindeki yanlış öğrenmelerin olduğunu belirtir. Bunlara ek olarak, bireyin kişilik gelişimi ve davranışları üzerinde yalnızca içinde bulunduğu çekirdek aile değil, diğer köken akrabaları, kendisinden birkaç nesil önceki akrabalarının da (hiç tanışmamış olsalar dahi) etkili olduğu varsayımına dayanmaktadır. Hellinger, psikolojik rahatsızlıkların büyük –belki de çoğu - bir kısmına, köken ailede yaşanmış sorunların neden olduğunu söylemektedir.Aile Dizimi Ne İşe Yarar? Bireyin ve ailenin yaşamış olduğu travmaların çözümünde bir çeşit yüzleşme yöntemi olarak kullanılan aile dizimi tekniği, bireyin duyguları ve zorlantılarıyla yüzleşmesi, anlamlandırması, kabullenme sürecine girmesi gibi konularda yardımcı olmaktadır. Bu bir anlamda bireyin geçmişten getirdiği travmalarını kabullenmesi demektir. Travmanın etkilerinin çözümünde amaç travmayı değiştirmek değil; travmayı kabullenmektir. Travmanın kendisi değiştirelemez ancak bireyin travmayı yorumlama şekli ve travmaya bakış açısı değiştirilebilir. Bireyin ailenin diğer üyeleriyle barışık hale gelmesi, bozulan aile bağlarını düzeltmeye adım atması gibi davranışlar hedeflenmektedir. Aile dizimi tekniğini kullanmanın başlıca avantajları, bireyin içinde yaşadığı sistemin yapısal bağlantıları ve çalışmanın getirdiği büyük etki hakkında kısa sürede net bir resim elde etmesidir. Duygular ve davranış ifadesine odaklanarak danışana farkındalık kazandırılır. Dolayısıyla belirli aralıklarla hislerine dair geri dönüşler alınmış olur. Seçilen kişilerle danışanın arasında ki muhasebat ve fiziksel ilişkiler gözlemlenir, dikkate alınır.Bu şekilde dizim yavaş yavaş sonuca ulaşabilir.Söz konusu bu teknik bireysel psikolojik danışma / psikoterapi sürecinde uygulanabileceği gibi grupla psikolojik danışma / psikoterapi sürecinde de uygulanabilmektedir. KAYNAKÇAAyaz, B., & Kılıçarslan, F. (2010). Aile Terapisi.İstanbul: İstanbul Üniversitesi.Duman, N . (2020). Bert Hellinger ve Aile Dizimi Terapisi . Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi , 2 (2) , 114-119.Ersöz, İ. (2019).Metropollerde popülerleşen" Terapi" Pratikleri Ve Kentli insanın Metafizik arayışı: İstanbul örneği(Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).Hellinger, B. (2001). Love’s own truths. Bonding and balancing in close relationships. Phoenix,AZ:Zeig, Tucker and Theisen.Hellinger, B., & Hövel, G. (1999). Acknowledging what is: Conversations with Bert Hellinger.Phoenix, AZ: Zeig, Tucker and Co., Inc.Ölmez, D. (2016).Aile içi etkili iletişimde drama teknikleri ve nlp uygulamaları(Doctoral dissertation, İstanbul Kültür Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/İletişim Sanatları Anabilim Dalı/İletişim Sanatları Bilim Dalı).R. Franz, Travma, Bağlanma ve Aile Konstelasyoları, 2011, İstanbul. Yazıyı Oku
Uzman: Berika ASLANYayınlanma: 15.09.2022
