İlişkide kıskançlık ile nasıl başa çıkılır?
Kıskançlık rahatsız edici bir duygudur ancak oldukça normaldir. Hepimizin zaman zaman kıskançlık duymamıza neden olabilecek küçük güvensizlikleri ve hassasiyetleri vardır. Bazen kişi, ilişkisi konusunda güvensiz hissettiğinde ortaya çıkar.
Seks ve çift terapisti Katie Schubert, “Bir ilişkide kıskançlık yaşamak oldukça normaldir, özellikle yeni bir ilişkide veya ilişkide değişiklikler yaşanıyorsa” diyor .
İlişki danışmanlığı arayan evli çiftler üzerinde yapılan bir araştırma, erkeklerin %79’unun ve kadınların %66’sının kendilerini kıskanç olarak tanımladığını ortaya çıkardı. Bu duygu yaygın olsa da, kıskançlık sağlıklı bir duygudan sağlıksız ve mantıksız bir duyguya dönüştüğünde sorunlar ortaya çıkabilir.
Kıskançlık, bir noktaya kadar sağlıklı ve normal olabilen karmaşık bir duygudur. Kıskançlık ilişkinizde aşırı baskın bir duygu haline geldiğinde, bu duyguları kendi içinizde ele almazsanız ciddi sorunlara yol açabilir, hatta ilişkinizin sona ermesine bile yol açabilir. Sağlıklı ve sağlıksız kıskançlık arasındaki farkları belirlemek ve bu duyguların nereden geldiği konusunda partnerinizle konuşmak önemlidir.
Bir İlişki Bağlamında Kıskançlık
İlişkilerimiz söz konusu olduğunda kıskançlık, algılanan gerçek veya hayali bir tehdide verilen tepkidir. Kıskanç partner büyük ihtimalle dışarıdan birinin sevdiği kişinin sevgisini kazanmaya çalıştığından korkuyor.
Kıskançlık sıklıkla öfkeli, küçümseyici, endişeli ve depresif hissetmekle de ilişkilendirilir; bu nedenle kıskançlık yıkıcı ve potansiyel olarak tehlikeli olabilir.
Biraz kıskançlık bir ilişkide güven verici olabilir ve hatta bize programlanmış bile olabilir. Bununla birlikte, çok fazla kıskançlık bunaltıcı ve korkutucudur, özellikle de ısrarla takip etme, dijital flört şiddeti ve fiziksel istismar gibi tehlikeli davranışlara yol açabileceği için.
Kıskançlığın ele alınmadan düzeleceğine inanmak için hiçbir neden yok. Kıskançlık, temennilerle yok edilebilecek bir duygu değildir. Benliğin tam özüne iner ve derin köklere sahiptir ve bu duyguların üstesinden gelmek farkındalık ve çaba gerektirir.
Hasete Karşı Kıskançlık
İlişkilerde haset ile kıskançlığı birbirinden ayırmak önemlidir. Nasıl farklılar? Haset, başkasında sizde olmayan bir şeye sahip olduğu için kızgın, hüsrana uğramış veya dışlanmış hissetmek anlamına gelir. Kıskançlık, sahip olduğunuz bir şeyi (veya daha genel olarak birini) üçüncü bir kişiye kaybetme korkusuyla ilgilidir.
Haset, kendinizi başkalarıyla karşılaştırmak ve yetersiz kalmakla ilgilidir; kıskançlık ise güvensizliği ve tehdit altında hissetmeyi içerir.
Normal ve Sağlıksız Kıskançlık
Kıskançlık, bir noktaya kadar sağlıklı ve normal olabilen karmaşık bir duygudur. Kıskançlık ilişkinizde aşırı baskın bir duygu haline geldiğinde, bu duyguları kendi içinizde ele almazsanız ciddi sorunlara yol açabilir, hatta ilişkinizin sona ermesine bile yol açabilir.
Sağlıklı ve sağlıksız kıskançlık arasındaki farkları belirlemek ve bu duyguların nereden geldiği konusunda partnerinizle konuşmak önemlidir.
Ara sıra kıskançlık doğaldır, ancak yoğun veya mantıksız hale geldiğinde ilişkiye ciddi şekilde zarar verebilir. Sağlıklı kıskançlık ile sağlıksız kıskançlık arasında ayrım yapabilmek, ortaklığınızın başarısı açısından önemlidir.
“İki sağlıklı insan arasındaki sağlıklı bir ilişkide, bu duygular oldukça hızlı ve kolay bir şekilde ifade edilebilir ve işlenebilir. Kıskançlık duyguları devam ederse ve/veya kötüleşirse ya da duygularınızı partnerinize açmanın güvensiz olacağı anlaşılıyorsa Schubert, “Bu duygular bir ilişkiye gerçekten zarar verebilir” diye açıklıyor.
Normal Kıskançlık
Kıskançlık duygularının hafif ve ara sıra olduğu ilişkilerde, çiftlere birbirlerini hafife almamaları gerektiğini hatırlatır. Kıskançlık aynı zamanda çiftleri birbirlerini takdir etmeye ve partnerlerinin kendilerini değerli hissetmelerini sağlamak için bilinçli bir çaba göstermeye motive edebilir.
Kıskançlık aynı zamanda duyguları da yükselterek aşkın daha güçlü olmasını sağlar. Küçük, yönetilebilir dozlarda kıskançlık, ilişkide olumlu bir güç olabilir.
Sağlıklı bir ilişkide kıskançlık yaşandığında bu korumak için olur. Bir kişi ilişkiye yönelik potansiyel bir tehdit görüyor ve endişesini veya kıskançlığını ifade ediyor. Çift, konuyu mantıklı bir şekilde tartışır ve nasıl ilerleneceği konusunda anlaşmaya varır. İkisi de ilişkiye bağlılar ve birey olarak kim oldukları konusunda güvensiz değiller.
Sağlıksız Kıskançlık
Kıskançlık yoğun veya mantıksız olduğunda hikaye çok farklıdır. Mantıksız veya aşırı kıskançlık genellikle potansiyel olarak istismarcı bir ilişkinin uyarı işaretidir.
Sonunda kıskanç insanlar, duygularından ve güvensizliklerinden o kadar bunalmış hissederler ki, partnerleri üzerinde kontrol sahibi olurlar. Kontrolü sürdürmek ve duygularını hafifletmek veya maskelemek için mali istismara , sözlü zorbalığa ve şiddete başvurabilirler .
Sağlıksız kıskançlığın kökü bazen terk edilme korkusundan ve gerçekten sevilmeme endişesinden kaynaklanır . Sağlıksız kıskançlık şu şekilde karakterize edilir:
- Partnerin ne yaptığı veya hissettiği konusunda paranoyak olmak
- Partnerine nerede olduğuna dair bir hesap sormak
- Olağandışı güvensizlik ve korku sergilemek
- Hikâye anlatmaya girişmek ve doğru olmayan suçlamalarda bulunmak
- Partnerin davranışlarını ve amaçlarını aşırı sorgulamak
- Bir partnerin nerede olduğunu doğrulamak için onu takip etmek veya stalklamak
- Partnerin özgürlüğünü ihlal etmek veya arkadaşlarıyla veya ailesiyle görüşmesinin yasaklanması
- Sadakatsizliği veya yalanı keşfetmeyi umarak e-postaları ve metinleri okumak veya sesli mesajları dinlemek
- Çift ayrıyken partnerine durmadan mesaj atmak
Kıskançlığın Nedenleri
Bu duyguyla mücadele eden kişi, kıskançlığı tetikleyebilecek bir durumla karşılaştığında korku, öfke, keder, endişe, üzüntü, şüphe, acı, kendine acıma ve aşağılanma gibi tepkiler verebilir. Ayrıca genellikle kendilerini şüpheli veya tehdit altında hissedebilirler veya başarısızlık duygusuyla mücadele edebilirler.
Kıskançlık aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir:
- Güvensiz olmak veya kişisel imajının zayıf olması
- Terk edilmekten ya da ihanete uğramaktan korkmak
- Yoğun sahiplenme hissi veya kontrol arzusu
- Bir partner üzerinde yanlış yönlendirilmiş bir sahiplenme duygusuna sahip olmak
- Genel olarak ilişkilerle ilgili gerçekçi olmayan beklentilere sahip olmak
- Bir partnerden gerçekçi olmayan beklentiler sürdürmek
- Geçmişte acı veren bir terk edilme deneyimini yeniden yaşamak
- Birini veya önemli bir şeyi kaybetme endişesi
İlişkilerde güvensizliğe ne sebep olur?
Bir ilişkideki güvensizlikler, partnerin kendine olan güven eksikliğinden (partnerinin saygısına ve sevgisine layık olmadığını düşünmesinden) kaynaklanabilir. Algılanan veya gerçek bir tehdit (sadakatsizlik gibi) aynı zamanda kıskançlığa ve güvensizliğe de neden olabilir. Yakınlık veya bağlılık kaybı veya bu bağların tam olarak geliştirilememesi de aynı şekilde olabilir.
Kıskançlığın Gerçek Sonuçları Olabilir
Kıskançlığın sağlıklı bir şekilde işlenmemesi durumunda Schubert, bunun ilişkinin hemen her yönünü etkileyebileceğini öne sürüyor. “ İletişim , seks, güven ve ortaklık duyguları muhtemelen zarar görecek” diye açıklıyor.
Ne yazık ki, çiftlerin kıskançlığı aşk olarak yanlış yorumlaması alışılmadık bir durum değil, özellikle de genel olarak sağlıklı ve seyrekse.
Anormal kıskançlık, kıskanç kişi giderek daha korkulu, öfkeli ve kontrolcü hale geldikçe ilişkiye zarar verir.
Sonunda kıskançlık kızgınlığa ve savunmacılığa yol açabilir. Bu aynı zamanda ilişkiye olan güveni de yok eder ve daha fazla tartışmaya yol açar, özellikle de kıskanç kişi diğer kişiyi sürekli olarak sorguluyor ve taleplerde bulunuyorsa.
Yoğun duygusal deneyimler aynı zamanda fiziksel semptomlara da neden olabilir.
Bazen kıskanç insanlar titreme, baş dönmesi, depresyon ve uyku güçlüğü gibi fiziksel tepkilerle boğuşurlar .
Schubert ayrıca kıskançlık sağlıklı bir şekilde ele alınmazsa cinsel yakınlığın daha da zorlaşacağını söylüyor. “Seks, yoğun bir kırılganlık eylemi olabilir ve eğer bir ilişkide kıskançlık duyguları nedeniyle kendinizi güvende hissetmiyorsanız, partnerinizle savunmasız bir şekilde bağlantı kurmanız zor olabilir” diyor.
Bir İlişkide Kıskançlıkla Nasıl Başa Çıkılır?
Kıskançlık yaşıyorsanız, kontrolden çıkmadan önce bunu ele almanız önemlidir. Hem siz hem de partneriniz kıskançlıkla sağlıklı bir şekilde nasıl baş edeceğinizi öğrenebilirsiniz.
- Bazı Kıskançlıkların Normal Olduğunu Anlayın
İlişkinizin güvenliğini tehdit eden kişiler ve durumlar olacaktır. İster çapkın bir iş arkadaşı olsun ister çok seyahat gerektiren bir iş olsun, biraz kıskançlık yaşamanız normaldir. Önemli olan endişeleriniz hakkında konuşmak için zaman ayırmanız ve ilişkinizi ve kalbinizi koruyacak bazı sınırlar üzerinde anlaşmanızdır.
Örneğin, ikiniz de çapkın bir iş arkadaşınızla teması sınırlamanın ilişkinin sağlığı açısından önemli olduğu konusunda hemfikir olabilirsiniz. Ya da eşiniz yoldayken yatmadan önce konuşmanın endişelerinizi azaltacağına karar verebilirsiniz. Önemli olan sorunları sakin bir şekilde tartışıp birlikte çözüm üretmenizdir.
- Kıskançlığın kökenine inin
Partnerlerden biri sürekli olarak kıskançlık hissediyorsa bunun neden olduğunu bulmak önemlidir. Örneğin, kıskanç partneriniz, bir çift olarak birlikte fazla vakit geçirmediğiniz için kendini güvensiz mi hissediyor? Yoksa ilişkide sadakatsizlik nedeniyle güven sorunu mu yaşanıyor ?
Kıskançlığın nereden geldiğini ve onu azaltmak için neler yapılabileceğini anlamaya çalışın.
- Güven Ortamı Yaratın
Kıskançlıktan korunmanın en iyi yollarından biri güven ortamı yaratmaktır. Bu süreç her iki ortağın da güvenilir olmasıyla başlar. Başka bir deyişle sadık, kararlı ve dürüsttürler.
Güvenilir insanlar zamanlarını nasıl geçirdikleri konusunda yalan söylemezler. Eşlerini de aldatmazlar. İkiniz de bu tuzaklara karşı kendinizi korursanız, ilişkiye olan güven artacak ve kıskançlık ortadan kalkacaktır.
- Sağlıklı Bir Bağ Geliştirin
Bir ilişki sevgi göstermeyi, birlikte vakit geçirmeyi ve birbirine bağlanmayı içerir. Bağlılığınıza yönelik herhangi bir tehdit endişe kaynağı olmamadır. Kıskançlık, ilişkinin risk altında olduğunun bir işareti olduğunda uygundur.
Çoğu zaman kıskançlık duygusu çocukken öğrenilen bağlanma stillerinden kaynaklanır. Bir ilişkide ortaya çıkan kıskançlığı bu perspektiften tartışabilirseniz, “yabani otların arasında kaybolmamak” ve savunmacı veya saldırgan olmamak daha kolaydır.
- Kıskançlığın Kötüye Kullanım Olduğunu Anlayın
İlişkiye yönelik gerçek bir tehdide karşı kıskançlık normaldir. Ancak partnerlerden biri sebepsiz yere kıskanıyorsa, bu bir tehlike işareti olabilir; özellikle de kıskançlık aşırı öfkeyi, gerçekçi olmayan beklentileri ve asılsız suçlamaları içeriyorsa. Üstelik bu kıskançlık tek seferlik bir durum değildir. Tekrarlanan bir davranış modelidir.
İstismarcı veya sağlıksız kıskançlığın bir başka özelliği de, tuhaf suçlamalarda bulunmanın yanı sıra başka bir kişi üzerinde kontrol kurma girişimidir. Partnerinizin mantıksız veya suçlayıcı sorularına karşı kendinizi düzenli olarak savunuyorsanız, bu bir tehlike işaretidir. İşler kontrolden çıkmadan hemen yardım almanız gerekir.
Kendi Kıskançlığınızla Başa Çıkmak
Eğer ilişkilerinizde kıskançlık yaşayan taraf sizseniz bunun nedenini düşünmek isteyebilirsiniz. Örneğin, kendinize olan saygınızla mücadele ediyor musunuz veya partnerinizin sizi terk etmesinden mi korkuyorsunuz? Yoksa partneriniz geçmişte sadakatsiz miydi ve bunun tekrar olmasından mı endişeleniyorsunuz?
Her iki durumda da, duygularınızın ele alınması gerekiyor. Bunu yapmanın en iyi yolu, kıskançlığınızı sağlıklı yollarla yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olabilecek bir danışman veya terapist bulmaktır .
Diğer zor duygusal deneyimlerin çoğu gibi, doğru şekilde tedavi edilirse kıskançlık da büyümeyi tetikleyebilir. Kıskançlıkla mücadele etmek, hem siz hem de partneriniz için artan öz farkındalığın ve daha iyi anlayışın ilk adımı olabilir.
Kıskançlık duygularının üstesinden gelme adımları genellikle şunları içerir:
- Kıskançlığın ilişkinize zarar verdiğini kabul etmek
- Kıskanç olduğunu kabul etmek
- Eşiniz hakkında casusluk yapmamayı kabul etmek
- Kıskanç duygularınızın kökenlerini tartışmak
- Davranışınızı değiştirmeye karar vermek
- Başkasını kontrol edemeyeceğinizi ancak tepkinizi kontrol edebileceğinizi fark etmek
- Gerekirse çift olarak profesyonel yardım almak
- Her ikinizin de kabul edebileceği adil zemin kuralları belirlemek
Açık iletişim esastır. Schubert, “Duygularınızı açık, dürüst ve yargılamadan iletin” diyor.
Kıskançlık sağlıksız hale geldiğinde ilişkileri yok edebilir ve zehirli evlilikler yaratabilir . Bu nedenle ilişkinin sağlığına zarar veren aşırı kıskançlık yaşıyorsanız kıskançlığın neden var olduğunu anlamanıza yardımcı olacak bir terapist veya danışman bulmanız önemlidir. Kıskançlıkla sağlıklı bir şekilde başa çıkmanız için size yardımcı olabilirler.
Yayınlanma: 18.11.2023 20:27
Son Güncelleme: 18.11.2023 20:46
Bunları da sevebilirsiniz...
Kaygı'ya filozof Kierkegaard'ın bakış açısıyla bakmaya ne dersiniz? Kaygıyı özgürlüğün bir olanağı olarak gören Kierkegaard; kaygıya yüklenen olumsuz anlamları yeniden sorgulamaya açıyor. Diyor ki; kaygı insanın olağan bir duygusudur ve asıl olağandışı olan varoluşun kendisidir. Ve kaygı ile korku arasında bir ayrım yaparak kaygının insana has olduğu ve hayvanlarda rastlanmayacağını ifade ediyor.Biz de olağan nedir, onu inceleyelim. Böylece biz ve varlığımız neden olağandışıyız, düşünebiliriz. Doğada olağan olarak açıkladığımız olayların neden sonuç ilişkisi içinde gerçekleşiyor olması; doğayı bizim için "olağan" kılıyor. İnsanı olağandışı yapan şey, doğayı; nedeni ve ardından gelen sonucu izleyerek açıklarken, insan kendisini, bir sonuç olarak var olmuş haliyle fark ediyor. Doğup doğmadığımızı ya da var olup olmadığımızı bilmeye başladıktan sonra (örn: "kendimi bildim bileli") insanın ölebileceğini fark etmesi, doğadaki varolan ve sürdürülen canlılığa uymamayı seçebileceğini keşfetmesi ile kendi etkinliğini belirleme zorunluluğunun ve kendi etkinliğindeki nedenlerin belirsizliğinin yaşattığı duyguya kaygı diyebiliriz. Özgürlük de bu noktada kaygı ile birlikte ele alınıyor. Kendi etkinliğini belirleme zorunluluğuna özgürlük diyebilir miyiz? Bir zorunluluktan bahsederek özgürlük nasıl açıklanabilir? İnsan özgür olmamayı seçme özgürlüğüne de sahiptir ve bunu da yine özgürlüğüyle seçmiş olacağı için özgür olmamayı seçememiş de olur. Bu paradoksu şimdilik kenara bırakırsak, Kierkegaard'ın ifadesiyle özgürlüğün olanağı olarak kaygıyı yaşıyoruz. Mevcut etkinliklerimiz, örneğin en temel olarak var olma etkinliğimize kadar varoluşsal bir kaygı başlıyor. Bu ontolojik kaygı; var olma etkinliğimizi fark etmemiz ve bunun bizim belirleyeceğimiz nedenler zinciri ile bir olağanlığa kavuşacağını fark etmemizle ortaya çıkıyor.Farkındalığın getirdiği; etkinliklerimizi ve bunları sürdürmedeki nedenlerimizin belirsizliğini belirgin hale getirme aşaması da özgürlüğün keşfedildiği aşama. Ancak dilemma şurda; bunu seçmemeyi seçmek mümkün değil. Yani özgür olmamayı seçmen bile özgürlüğünün eseri bir seçimin ve dolayısıyla sorumluluğu sana ait. Üstelik seçim aşamasında yaşanan kaygı ve zorunlu seçim olanağı olan özgürlük aynı anda sona eriyor olabilir mi? Yani bir etkinliği ve ona atfettiğiniz neden'i seçtiğinizde diğer seçimlerden de mahrum olmayı seçmiş oluyorsunuz. Kierkegaard şöyle açıklıyor: "Özgürlüğün olanağı kendini kaygı içinde ortaya çıkarır. Ancak insan özgürlüğün kendisini gösterdiği aynı anda özgür olmayandır da. Bu karşıtlık içerisinde kaygı kendisini insanın içinde muğlak bir güç olarak gösterir. Kişi kendisi olabilmek için öncelikle bu muğlak güçle yaşamayı, kaygı içinde olabilmeyi öğrenmelidir."Gelelim korku ile; yalnızca insanlarda rastlanan kaygının arasındaki farka:Korkunun bir nesnesi varken, kaygının nesnesi hiçliktir, der Kierkegaard. Örneğin köpekten korkan kişi için köpek tehlikesi geçtiğinde korkusu da geçer. "Kaygı ise üstü örtük olarak da olsa daima, 'şimdi, burada'dır. Kaygı kişinin bütünlüğünü kaybetmesi, varoluşsal bir parçalanma haline girmesidir." Bütünlüğün parçalanmasını nasıl açıklayabiliriz? Olası koşullarda ortaya konulacak tepki ya da davranış seçeneklerinin; aklına gelen tüm ihtimaller dairesi kadar genişlediğini, genişlediği ölçüde özgürlüğün arttığını ancak aynı oranda kararsızlığın ve neyi neden seçeceğine ilişkin kendine dair belirsizliğin de arttığını görmek ile bu parçalanma kastediliyor olabilir. Kaygıyı bir uçurumun kenarında yaşadığımız baş dönmesine benzetir Kierkegaard. Bu varlığı fark edildikçe artan ihtimallerin önünde zorunlu olarak seçimde bulunan bireyin yaşadığı baş dönmesi... Kararı verirken, kendi özgürlüğümüz ile neden sonuç ilişkisi oluşturma, hatta oluşturmama özgürlüğümüz vardır. Etkinliğimizi (en basit manada varolma etkinliğimizi) nedene bağlayarak, bütünlüğün parçalanması hali tekrar bir zincirin halkası gibi görünür ve 'şimdi ve burada'lığı bir süreç içine dahil edilmiş olur. Seçimlerimizle ontolojik kaygıdan farklılaşır, seçimimizle kendimizi ve etkinliğimizi belirginleştiririz,neden sonuç ilişkisi içinde durumu olağanlaştırırız ancak artık o nedenin veya seçimin getirileri ve sorumlulukları ile özgürlüğümüzü kaybetmiş oluruz. Belirlenen seçimin tek nedeni kendimiz olması sebebiyle kendimizi bununla tanımlayabiliriz ve bir neden olarak bir benlik ediniriz. Bu hiçlikten bir şey olmaya ve bir kimlik ya da benlik inşa etmeye, bir tutarlılık içinde bir sonraki seçimi daha az belirsizlik dolayısıyla daha az kaygı yaşamaya olanak tanıyabilir. Bu benlik bizi hiçlikten bir şey olmaya taşır ancak aynı zamanda her şey olabilme özgürlüğünden de geri alarak herhangi ve bir şey olmaya taşımış olur. Oysa; "Ben şu'yum ve daha önce de tepkim şu idi" ile başlanılan bir durum anımsandığında parçalanma yerini tutarlılığa ve ihtimallerin daralmasına bırakıyor.Kierkegaard şöyle devam eder: "Bu anlamda psikoterapinin ontolojik kaygının üstesinden gelmesi mümkün değildir. Psikoterapi ancak korkuların sıklığını ve yoğunluğunu değiştirebilir. Kaygıyı ise ancak uygun bir yere yerleştirebilir; çünkü kaygı varoluşa ait bir özelliktir." Ergenlik döneminde yaşanan kimlik arayışı ve kaygı duygusu ile birlikte edinilen tutumlar, seçimler ya da alınan rol modeller sayesinde herhangi bir bütünlüğe sahip tutarlı bir çerçeve çizmeye çalışıyoruz. Peki bu süreçte kaygı neye dair yaşanıyor ve azalıyor? Kierkegaard: "Bazı koşullarda kendi tepkilerimizin ne olacağına dair belirsizlik daha açık bir ifadeyle “kendimizden korkmak” bizi kaygı haline sürükler. Çünkü burada sözü geçen “kendi” yani insan başlı başına belirsiz bir şeydir." der. Ergenlikle henüz etkinliklerimizi fark etmeye ve onları eyleyip eylememe kararına sahip olduğumuzu ve nasıl eyleme getireceğimize ilişkin farkındalıklarımız ile oluşan belirsizliklere "çünkü ben" ile başlayan sebepleri seçiyoruz ve bir sonraki olası koşullarda eski davranışımız ve seçimimiz bir referans görevi görerek "ben"lik inşa edilmeye başlanıyor. Böylece kaygının da bu "ben"e bağlı davranışların tutarlı olması ihtiyacı ile özgürlüğün de eş zamanlı azaldığını söyleyebilir miyiz? "İnsan, kaygı içinde kendisini birçok farklı şekillerde eyleyebilecek ve özgürlüğünü etkinleştirebilecek bir “kişi” olarak ortaya koyar, başka bir deyişle kendisini keşfeder. Kendisiyle yalnızca gelecekteki bir olasılık olarak değil, başka biri olmanın olasılığı olarak da ilişki kurar. İnsan varlığı olarak kendimizi özgürlüğün olanağı ile olan ilişkimiz içinde belirler ve aynı zamanda özgürlüğün olanağının kaygısıyla bu kararı veririz."Kaynakça:İncelenen Makale: Özgürlüğün Olanağı Olarak Kaygı, Yasemin Akış Yaman Yazıyı Oku
Uzman: Emine AYDOĞANYayınlanma: 29.04.2025
Evlilikte Duyarsızlık: Psikolojik Dinamikler ve Çözüm YollarıEvlilik, iki bireyin duygusal, fiziksel ve zihinsel olarak birbirine bağlandığı, karşılıklı anlayış ve destek üzerine kurulu bir birlikteliktir. Ancak, zamanla çiftler arasında duygusal bağın zayıflaması, empati eksikliği ve ilgisizlik gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Evlilikte duyarsızlık, partnerlerden birinin ya da her ikisinin de diğerinin duygularına, ihtiyaçlarına veya beklentilerine karşı kayıtsız kalması olarak tanımlanabilir. Bu durum, evliliğin temel taşlarından olan güven, sevgi ve iletişimi tehdit ederek ciddi çatışmalara yol açabilir. Bu makalede, evlilikte duyarsızlığın psikolojik nedenleri, etkileri ve çözüm yolları ele alınacaktır.Evlilikte Duyarsızlığın Psikolojik NedenleriEvlilikte duyarsızlığın kökeninde bireysel, ilişkisel ve çevresel faktörler yatabilir. İlk olarak, bireysel faktörler arasında kişinin geçmiş deneyimleri, duygusal olgunluk düzeyi ve stresle başa çıkma becerileri yer alır. Örneğin, çocukluk döneminde duygusal ihmale maruz kalmış bir birey, yetişkinlikte duygularını ifade etmekte zorlanabilir ve partnerinin ihtiyaçlarına karşı duyarsız kalabilir. Ayrıca, kişinin kendi duygularına yabancılaşması (aleksitimi) da empati kurma yeteneğini zayıflatabilir.İlişkisel faktörler, çiftler arasındaki iletişim kalitesine ve çatışma çözme becerilerine bağlıdır. Uzun süreli evliliklerde, çiftler rutinlere hapsolabilir ve birbirlerinin duygusal sinyallerini fark etmeyi bırakabilir. Örneğin, bir partnerin sürekli olarak iş stresiyle meşgul olması, diğer partnerin duygusal ihtiyaçlarını göz ardı etmesine neden olabilir. Ayrıca, çözülmemiş çatışmalar veya biriken kırgınlıklar, duygusal mesafe yaratabilir ve duyarsızlığı körükleyebilir.Çevresel faktörler arasında ise modern yaşamın getirdiği baskılar öne çıkar. Yoğun iş temposu, maddi sorunlar veya çocuk yetiştirme sorumlulukları, çiftlerin birbirine ayıracakları zamanı ve enerjiyi azaltabilir. Bu durumda, partnerler farkında olmadan birbirine karşı ilgisiz hale gelebilir.Duyarsızlığın Evliliğe EtkileriEvlilikte duyarsızlık, hem bireysel hem de ilişkisel düzeyde ciddi sonuçlar doğurabilir. Duyarsızlığın en yaygın etkilerinden biri, duygusal bağın zayıflamasıdır. Bir partnerin sürekli olarak diğerinin ihtiyaçlarına kayıtsız kalması, terk edilmişlik, değersizlik ve yalnızlık hislerini tetikleyebilir. Bu durum, zamanla öfke, hayal kırıklığı veya depresif belirtiler gibi duygusal sorunlara yol açabilir.Duyarsızlık, aynı zamanda iletişimde bozulmalara neden olur. Duygusal ihtiyaçları karşılanmayan bir partner, kendini ifade etmekten vazgeçebilir veya agresif bir iletişim tarzı benimseyebilir. Bu, çiftler arasında kısır döngüye dönüşen çatışmalara yol açar. Örneğin, bir partnerin "Seninle konuşmak anlamsız, zaten beni umursamıyorsun" gibi söylemleri, diğer partneri savunmaya geçirerek iletişimi daha da zorlaştırabilir.Duyarsızlığın uzun vadeli etkileri arasında ise evliliğin sürdürülebilirliğinin tehlikeye girmesi yer alır. Partnerlerden biri sürekli olarak ihmal edildiğini hissederse, bu durum sadakatsizlik, ayrılık veya boşanma gibi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, duyarsızlık çocukların da duygusal gelişimini etkileyebilir; ebeveynler arasındaki soğukluk, çocuklarda güvensizlik veya kaygı gibi sorunlara neden olabilir.### Çözüm Yolları: Duyarsızlığı Aşmak İçin Psikolojik StratejilerEvlilikte duyarsızlığı aşmak, çiftlerin bilinçli çabaları ve duygusal yatırımlarıyla mümkündür. Aşağıda, bu sorunu çözmek için uygulanabilecek psikolojik stratejiler sıralanmıştır:1. *Açık ve Yapıcı İletişim Kurma*: Çiftler, duygularını ve ihtiyaçlarını açıkça ifade etmeye özen göstermelidir. "Sen hep böyle yapıyorsun" gibi suçlayıcı ifadeler yerine, "Bazen ihtiyaçlarımı fark etmediğini hissediyorum, bu konuda konuşabilir miyiz?" gibi yapıcı bir dil kullanılabilir. İletişimde "ben dili" kullanmak, karşı tarafın savunmaya geçmesini önler.2. *Empati Geliştirme*: Empati, partnerin duygularını anlamak ve onun bakış açısını takdir etmek anlamına gelir. Çiftler, birbirlerinin duygusal sinyallerine daha fazla dikkat ederek empati becerilerini güçlendirebilir. Örneğin, partnerin stresli bir gün geçirdiğini fark eden bir eş, destekleyici bir tavır sergileyerek duygusal bağı güçlendirebilir.3. *Kaliteli Zaman Geçirme*: Yoğun yaşam temposunda çiftlerin birbirine ayırdığı zaman azalabilir. Birlikte geçirilen kaliteli zaman, duygusal yakınlığı artırır. Haftada bir akşam yemeği, ortak bir hobi veya basit bir yürüyüş bile ilişkiyi canlandırabilir.4. *Duygusal Farkındalığı Artırma*: Partnerler, kendi duygularını ve ihtiyaçlarını daha iyi anlamak için öz-yansıtma yapabilir. Meditasyon, günlük tutma veya terapi gibi yöntemler, duygusal farkındalığı artırarak duyarsızlığın azalmasına yardımcı olur.5. *Çift Terapisi*: Profesyonel destek, duyarsızlığın altında yatan nedenleri anlamak ve etkili iletişim stratejileri geliştirmek için faydalıdır. Çift terapisi, çiftlerin birbirine karşı daha duyarlı hale gelmesine ve ilişkilerini yeniden inşa etmesine olanak tanır.6. *Stresle Başa Çıkma Becerilerini Geliştirme*: Dışsal stres faktörleri duyarsızlığı tetikleyebilir. Çiftler, stres yönetimi teknikleri (örneğin, nefes egzersizleri veya zaman yönetimi) öğrenerek birbirine daha fazla enerji ayırabilir.Evlilik ve İlişki Terapisinin Temel PrensipleriEvlilik ve ilişki terapisi, çeşitli temel prensipler üzerine inşa edilmiştir. Bu prensipler, çiftlerin ilişkilerini anlamalarına ve sorunlarını çözmelerine yardımcı olur. İşte evlilik ve ilişki terapisinin temel prensiplerinden bazıları:İlişkiyi önceliklendirmeİlişki terapisi, çiftlerin ilişkilerini önceliklendirmelerini sağlar. İlişkideki sorunlar genellikle diğer yaşam stresleri tarafından gölgelenebilir. Terapistler, çiftlere ilişkilerini önemsemelerini ve ona zaman ayırmalarını öğütler. Bu, ilişkinin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlar.Eşitlik ve saygıEvlilik ve ilişki terapisi, çiftler arasında eşitlik ve saygı temelinde kurulmuştur. Terapistler, çiftlere birbirlerine karşı saygılı olmayı, duygularını ifade etmeyi ve ihtiyaçlarını dile getirmeyi öğretir. Bu, sağlıklı bir iletişim ve karşılıklı anlayışın temelidir.İletişim becerileri geliştirmeİletişim, sağlıklı bir ilişkinin temel taşıdır. Evlilik ve ilişki terapisi, çiftlere etkili iletişim becerileri geliştirmeleri konusunda rehberlik eder. Terapistler, aktif dinleme, empati kurma ve açık bir şekilde ifade etme gibi becerileri öğretir. Böylece, çiftler duygularını daha iyi ifade edebilir ve birbirlerini daha iyi anlayabilir.Çatışma yönetimiHer ilişkide çatışmalar kaçınılmazdır. Evlilik ve ilişki terapisi, çiftlere çatışma yönetimi becerilerini öğretir. Terapistler, çiftlerin çatışmaları yapıcı bir şekilde ele almalarını sağlar. Bu, çiftler arasındaki anlaşmazlıkların daha sağlıklı bir şekilde çözülmesine yardımcı olur.#SonuçEvlilikte duyarsızlık, çiftlerin duygusal bağını zayıflatan ve ilişkiyi tehdit eden ciddi bir sorundur. Ancak, bu durum çözümsüz değildir. Duyarsızlığın kökeninde yatan bireysel, ilişkisel ve çevresel faktörleri anlamak, çözüm yollarını belirlemede ilk adımdır. Açık iletişim, empati, kaliteli zaman geçirme ve profesyonel destek gibi stratejiler, çiftlerin birbirine karşı duyarlılığını artırabilir. Evlilik, sürekli bir çaba ve özen gerektirir; duyarsızlığı aşmak ise bu çabanın en önemli parçalarından biridir. Çiftler, birbirine karşı duyarlılıklarını yeniden inşa ederek daha sağlıklı, tatmin edici ve sürdürülebilir bir ilişki kurabilirler. Yazıyı Oku
Uzman: Hidayet ÇALIŞKANYayınlanma: 21.04.2025
Stockholm Sendromu, psikoloji literatüründe, mağdurların kendilerine zarar veren ya da onları esir tutan kişilere karşı duygusal bir bağ geliştirdiği bir durum olarak tanımlanır. Bu sendrom, adını 1973 yılında İsveç’in başkenti Stockholm’de yaşanan bir banka soygunu olayından almıştır. Soyguncular tarafından altı gün boyunca rehin tutulan dört banka çalışanı, kurtarılmalarına rağmen soygunculara karşı sempati geliştirmiş, hatta bazıları onların avukatlık masraflarını karşılamış ve biri soyguncudan biriyle evlenmek için nişanlısından ayrılmıştır. Psikiyatr Nils Bejerot tarafından ilk kez tanımlanan bu durum, sadece rehine durumlarıyla sınırlı kalmayıp, aile içi şiddet, cinsel taciz, insan ticareti ve tarikat gibi baskıcı ilişkilerde de gözlemlenmektedir. Bu makalede, Stockholm Sendromu’nun tanımı, belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Stockholm Sendromu Nedir?Stockholm Sendromu, bir mağdurun, kendisini fiziksel ya da psikolojik olarak tehdit eden kişiye karşı empati, sempati ve hatta bağlılık geliştirmesi durumudur. Bu durum, genellikle hayatta kalma içgüdüsüne dayanan bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkar. Mağdur, tehdit altında olduğu bir ortamda, saldırganın küçük iyiliklerini abartarak ona karşı olumlu duygular besleyebilir. Örneğin, bir rehine, kendisine yemek veren veya zarar vermemeyi seçen bir soyguncuyu “iyi” biri olarak algılayabilir. Bu, mağdurun stresli ve tehlikeli bir durumda kontrol hissi kazanma çabasıdır.Sendrom, yalnızca rehine durumlarında değil, günlük hayatta da görülebilir. Örneğin, aile içi şiddet mağdurları, kendilerine zarar veren partnerlerine karşı bağlılık geliştirebilir. Benzer şekilde, tarikat üyeleri veya savaş esirleri de baskıcı figürlere karşı paradoksal bir bağlılık sergileyebilir. Bu durum, mağdurun dünyayı saldırganın perspektifinden görmeye başlaması ve kendi kimliğini kaybetmesiyle karakterizedir.Stockholm Sendromu’nun BelirtileriStockholm Sendromu’nun belirtileri, mağdurun psikolojik ve duygusal durumunda belirgin değişikliklerle kendini gösterir. En yaygın belirtiler şunlardır:1. *Saldırgana Karşı Sempati ve Empati*: Mağdur, kendisine zarar veren kişiyi suçlamak yerine onun davranışlarını haklı çıkarmaya çalışabilir. Örneğin, bir rehine, soyguncunun “zor bir hayatı” olduğunu düşünerek ona acıyabilir.2. *Duygusal Bağlılık*: Mağdur, saldırganla güçlü bir duygusal bağ kurabilir. Bu bağ, saldırganın mağduru koruduğu veya ona anlayış gösterdiği yanılsamasına dayanabilir.3. *Kurtarıcılara Karşı Olumsuz Tutum*: Mağdur, polise veya kendilerini kurtarmaya çalışan diğer kişilere karşı düşmanca bir tavır sergileyebilir. Örneğin, 1973 Stockholm olayında rehineler, polisin operasyon yapacağını öğrenince soyguncuları uyarmıştır.4. *Kendini Suçlama*: Mağdur, yaşadığı durumu kendi hatası olarak görebilir ve saldırganı suçlamaktan kaçınabilir.5. *İzolasyon Hissi*: Mağdur, yalnızca saldırgan tarafından anlaşıldığını düşünerek dış dünyadan kopabilir.6. *Anksiyete ve Depresyon*: Mağdurlarda uyku bozuklukları, kabuslar, odaklanma sorunları ve duygusal boşluk gibi belirtiler sıkça görülür.Bu belirtiler, mağdurun yaşadığı travmatik deneyimin bir sonucu olarak ortaya çıkar ve genellikle bilinçsiz bir şekilde gelişir. Stockholm Sendromu’nun NedenleriStockholm Sendromu’nun kesin nedenleri bilinmemekle birlikte, birkaç faktörün bu durumu tetiklediği düşünülmektedir. En temel neden, mağdurun hayatta kalma içgüdüsüdür. Tehdit altında olan bir birey, saldırganla bağ kurarak hayatta kalma şansını artırmaya çalışır. Diğer nedenler arasında şunlar yer alır:- *Uzun Süreli Temas*: Mağdur ile saldırgan arasındaki uzun süreli etkileşim, duygusal bağlanmayı kolaylaştırır.- *Güç Dengesizliği*: Saldırganın mağdur üzerindeki mutlak kontrolü, bağımlılık hissini artırır.- *İzolasyon*: Mağdurun dış dünyayla bağlantısının kesilmesi, saldırganı tek ot [belirtme] kaynağı haline getirir.- *Manipülasyon*: Saldırganın mağdura karşı hem tehditkar hem de “nazik” davranışları, mağdurda kafa karışıklığına yol açar.- *Biyolojik Faktörler*: Travmatik durumlar, beyin kimyasında değişikliklere neden olabilir ve bu da duygusal bağlanmayı tetikleyebilir.Stockholm Sendromu’nun TedavisiStockholm Sendromu, resmi bir psikiyatrik tanı olarak DSM-V’te yer almasa da, psikolojik bir durum olarak kabul edilir ve tedavi edilmesi gereken ciddi bir durumdur. Tedavi, genellikle mağdurun travmatik deneyimlerini anlaması, duygusal bağlarını sorgulaması ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesi üzerine odaklanır. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:1. *Psikoterapi*: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve travma odaklı terapi, mağdurun yanlış inançlarını sorgulamasına ve travmatik deneyimleriyle başa çıkmasına yardımcı olur. EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi de travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtilerini hafifletmede etkilidir.2. *İlaç Tedavisi*: Anksiyete, depresyon veya uyku bozuklukları gibi belirtiler için psikiyatristler tarafından antidepresan veya anksiyolitik ilaçlar reçete edilebilir.3. *Destek Grupları*: Benzer deneyimler yaşayan kişilerle bir araya gelmek, mağdurun yalnız olmadığını hissetmesini sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır.4. *Aile ve Çevresel Destek*: Mağdurun ailesi ve arkadaşlarının destekleyici bir tutum sergilemesi, duygusal iyileşme için kritik öneme sahiptir.5. *Farkındalık ve Eğitim*: Mağdurun ve çevresinin Stockholm Sendromu hakkında bilgi sahibi olması, durumu tanımayı ve erken müdahale etmeyi kolaylaştırır.Tedavi süreci, mağdurun bireysel hikayesine ve klinik belirtilerine göre özelleştirilir. Amaç, mağdurun kendi duygularını tanıması, özgüvenini yeniden kazanması ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesidir. SonuçStockholm Sendromu, insan psikolojisinin karmaşık ve çoğu zaman anlaşılması zor bir yönünü temsil eder. Mağdurun, kendisine zarar veren kişiye karşı geliştirdiği duygusal bağ, hayatta kalma içgüdüsünün bir sonucu olarak ortaya çıkar ve hem bireysel hem de toplumsal düzeyde ciddi sonuçlar doğurabilir. Sendromun belirtilerini tanımak, erken müdahale için kritik öneme sahiptir. Psikoterapi, ilaç tedavisi, destek grupları ve çevresel destek gibi yöntemlerle, mağdurlar travmatik deneyimlerini aşabilir ve sağlıklı bir yaşam sürebilir. Ancak, bu süreçte profesyonel yardım almak ve sabırlı bir yaklaşım benimsemek esastır. Stockholm Sendromu, sadece mağdurları değil, aynı zamanda toplumu da etkileyen bir durumdur ve bu nedenle farkındalık yaratmak, önleyici adımlar atmak ve destek sistemlerini güçlendirmek büyük önem taşır.*Kaynaklar*:- Memorial Tıbbi Yayın Kurulu, “Stockholm Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri,” 2024.[](https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/stockholm-sendromu-nedir)- Acıbadem Web ve Yayın Kurulu, “Stockholm Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri,” 2024.[](https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/stockholm-sendromu/)- NPİSTANBUL, “Stockholm Sendromu Nedir, Belirtileri Nelerdir?,” 2025.[](https://npistanbul.com/stockholm-sendromu-nedir-belirtileri-nelerdir) Yazıyı Oku
Uzman: Hidayet ÇALIŞKANYayınlanma: 21.04.2025
