1. Uzman
  2. Özlem TAHMAZ
  3. Blog Yazıları
  4. İlişkide kıskançlık ile nasıl başa çıkılır?

İlişkide kıskançlık ile nasıl başa çıkılır?

Kıskançlık rahatsız edici bir duygudur ancak oldukça normaldir. Hepimizin zaman zaman kıskançlık duymamıza neden olabilecek küçük güvensizlikleri ve hassasiyetleri vardır. Bazen kişi, ilişkisi konusunda güvensiz hissettiğinde ortaya çıkar.

Seks ve çift terapisti Katie Schubert, “Bir ilişkide kıskançlık yaşamak oldukça normaldir, özellikle yeni bir ilişkide veya ilişkide değişiklikler yaşanıyorsa” diyor .

İlişki danışmanlığı arayan evli çiftler üzerinde yapılan bir araştırma, erkeklerin %79’unun ve kadınların %66’sının kendilerini kıskanç olarak tanımladığını ortaya çıkardı. Bu duygu yaygın olsa da, kıskançlık sağlıklı bir duygudan sağlıksız ve mantıksız bir duyguya dönüştüğünde sorunlar ortaya çıkabilir.

Kıskançlık, bir noktaya kadar sağlıklı ve normal olabilen karmaşık bir duygudur. Kıskançlık ilişkinizde aşırı baskın bir duygu haline geldiğinde, bu duyguları kendi içinizde ele almazsanız ciddi sorunlara yol açabilir, hatta ilişkinizin sona ermesine bile yol açabilir. Sağlıklı ve sağlıksız kıskançlık arasındaki farkları belirlemek ve bu duyguların nereden geldiği konusunda partnerinizle konuşmak önemlidir.



Bir İlişki Bağlamında Kıskançlık


İlişkilerimiz söz konusu olduğunda kıskançlık, algılanan gerçek veya hayali bir tehdide verilen tepkidir. Kıskanç partner büyük ihtimalle dışarıdan birinin sevdiği kişinin sevgisini kazanmaya çalıştığından korkuyor.

Kıskançlık sıklıkla öfkeli, küçümseyici, endişeli ve depresif hissetmekle de ilişkilendirilir; bu nedenle kıskançlık yıkıcı ve potansiyel olarak tehlikeli olabilir.

Biraz kıskançlık bir ilişkide güven verici olabilir ve hatta bize programlanmış bile olabilir. Bununla birlikte, çok fazla kıskançlık bunaltıcı ve korkutucudur, özellikle de ısrarla takip etme, dijital flört şiddeti ve fiziksel istismar gibi tehlikeli davranışlara yol açabileceği için.

Kıskançlığın ele alınmadan düzeleceğine inanmak için hiçbir neden yok. Kıskançlık, temennilerle yok edilebilecek bir duygu değildir. Benliğin tam özüne iner ve derin köklere sahiptir ve bu duyguların üstesinden gelmek farkındalık ve çaba gerektirir.


Hasete Karşı Kıskançlık


İlişkilerde haset ile kıskançlığı birbirinden ayırmak önemlidir. Nasıl farklılar? Haset, başkasında sizde olmayan bir şeye sahip olduğu için kızgın, hüsrana uğramış veya dışlanmış hissetmek anlamına gelir. Kıskançlık, sahip olduğunuz bir şeyi (veya daha genel olarak birini) üçüncü bir kişiye kaybetme korkusuyla ilgilidir.


Haset, kendinizi başkalarıyla karşılaştırmak ve yetersiz kalmakla ilgilidir; kıskançlık ise güvensizliği ve tehdit altında hissetmeyi içerir.


Normal ve Sağlıksız Kıskançlık


Kıskançlık, bir noktaya kadar sağlıklı ve normal olabilen karmaşık bir duygudur. Kıskançlık ilişkinizde aşırı baskın bir duygu haline geldiğinde, bu duyguları kendi içinizde ele almazsanız ciddi sorunlara yol açabilir, hatta ilişkinizin sona ermesine bile yol açabilir.


Sağlıklı ve sağlıksız kıskançlık arasındaki farkları belirlemek ve bu duyguların nereden geldiği konusunda partnerinizle konuşmak önemlidir.


Ara sıra kıskançlık doğaldır, ancak yoğun veya mantıksız hale geldiğinde ilişkiye ciddi şekilde zarar verebilir. Sağlıklı kıskançlık ile sağlıksız kıskançlık arasında ayrım yapabilmek, ortaklığınızın başarısı açısından önemlidir.


“İki sağlıklı insan arasındaki sağlıklı bir ilişkide, bu duygular oldukça hızlı ve kolay bir şekilde ifade edilebilir ve işlenebilir. Kıskançlık duyguları devam ederse ve/veya kötüleşirse ya da duygularınızı partnerinize açmanın güvensiz olacağı anlaşılıyorsa Schubert, “Bu duygular bir ilişkiye gerçekten zarar verebilir” diye açıklıyor.


Normal Kıskançlık


Kıskançlık duygularının hafif ve ara sıra olduğu ilişkilerde, çiftlere birbirlerini hafife almamaları gerektiğini hatırlatır. Kıskançlık aynı zamanda çiftleri birbirlerini takdir etmeye ve partnerlerinin kendilerini değerli hissetmelerini sağlamak için bilinçli bir çaba göstermeye motive edebilir.

Kıskançlık aynı zamanda duyguları da yükselterek aşkın daha güçlü olmasını sağlar. Küçük, yönetilebilir dozlarda kıskançlık, ilişkide olumlu bir güç olabilir.

Sağlıklı bir ilişkide kıskançlık yaşandığında bu korumak için olur. Bir kişi ilişkiye yönelik potansiyel bir tehdit görüyor ve endişesini veya kıskançlığını ifade ediyor. Çift, konuyu mantıklı bir şekilde tartışır ve nasıl ilerleneceği konusunda anlaşmaya varır. İkisi de ilişkiye bağlılar ve birey olarak kim oldukları konusunda güvensiz değiller.


Sağlıksız Kıskançlık


Kıskançlık yoğun veya mantıksız olduğunda hikaye çok farklıdır. Mantıksız veya aşırı kıskançlık genellikle potansiyel olarak istismarcı bir ilişkinin uyarı işaretidir.

Sonunda kıskanç insanlar, duygularından ve güvensizliklerinden o kadar bunalmış hissederler ki, partnerleri üzerinde kontrol sahibi olurlar. Kontrolü sürdürmek ve duygularını hafifletmek veya maskelemek için mali istismara , sözlü zorbalığa ve şiddete başvurabilirler .

Sağlıksız kıskançlığın kökü bazen terk edilme korkusundan ve gerçekten sevilmeme endişesinden kaynaklanır . Sağlıksız kıskançlık şu şekilde karakterize edilir:


  • Partnerin ne yaptığı veya hissettiği konusunda paranoyak olmak
  • Partnerine nerede olduğuna dair bir hesap sormak
  • Olağandışı güvensizlik ve korku sergilemek
  • Hikâye anlatmaya girişmek ve doğru olmayan suçlamalarda bulunmak
  • Partnerin davranışlarını ve amaçlarını aşırı sorgulamak
  • Bir partnerin nerede olduğunu doğrulamak için onu takip etmek veya stalklamak
  • Partnerin özgürlüğünü ihlal etmek veya arkadaşlarıyla veya ailesiyle görüşmesinin yasaklanması
  • Sadakatsizliği veya yalanı keşfetmeyi umarak e-postaları ve metinleri okumak veya sesli mesajları dinlemek
  • Çift ayrıyken partnerine durmadan mesaj atmak


Kıskançlığın Nedenleri


Bu duyguyla mücadele eden kişi, kıskançlığı tetikleyebilecek bir durumla karşılaştığında korku, öfke, keder, endişe, üzüntü, şüphe, acı, kendine acıma ve aşağılanma gibi tepkiler verebilir. Ayrıca genellikle kendilerini şüpheli veya tehdit altında hissedebilirler veya başarısızlık duygusuyla mücadele edebilirler.

Kıskançlık aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir:


  • Güvensiz olmak veya kişisel imajının zayıf olması
  • Terk edilmekten ya da ihanete uğramaktan korkmak
  • Yoğun sahiplenme hissi veya kontrol arzusu
  • Bir partner üzerinde yanlış yönlendirilmiş bir sahiplenme duygusuna sahip olmak
  • Genel olarak ilişkilerle ilgili gerçekçi olmayan beklentilere sahip olmak
  • Bir partnerden gerçekçi olmayan beklentiler sürdürmek
  • Geçmişte acı veren bir terk edilme deneyimini yeniden yaşamak
  • Birini veya önemli bir şeyi kaybetme endişesi


İlişkilerde güvensizliğe ne sebep olur?


Bir ilişkideki güvensizlikler, partnerin kendine olan güven eksikliğinden (partnerinin saygısına ve sevgisine layık olmadığını düşünmesinden) kaynaklanabilir. Algılanan veya gerçek bir tehdit (sadakatsizlik gibi) aynı zamanda kıskançlığa ve güvensizliğe de neden olabilir. Yakınlık veya bağlılık kaybı veya bu bağların tam olarak geliştirilememesi de aynı şekilde olabilir.



Kıskançlığın Gerçek Sonuçları Olabilir


Kıskançlığın sağlıklı bir şekilde işlenmemesi durumunda Schubert, bunun ilişkinin hemen her yönünü etkileyebileceğini öne sürüyor. “ İletişim , seks, güven ve ortaklık duyguları muhtemelen zarar görecek” diye açıklıyor.

Ne yazık ki, çiftlerin kıskançlığı aşk olarak yanlış yorumlaması alışılmadık bir durum değil, özellikle de genel olarak sağlıklı ve seyrekse.

Anormal kıskançlık, kıskanç kişi giderek daha korkulu, öfkeli ve kontrolcü hale geldikçe ilişkiye zarar verir.


Sonunda kıskançlık kızgınlığa ve savunmacılığa yol açabilir. Bu aynı zamanda ilişkiye olan güveni de yok eder ve daha fazla tartışmaya yol açar, özellikle de kıskanç kişi diğer kişiyi sürekli olarak sorguluyor ve taleplerde bulunuyorsa.

Yoğun duygusal deneyimler aynı zamanda fiziksel semptomlara da neden olabilir.


Bazen kıskanç insanlar titreme, baş dönmesi, depresyon ve uyku güçlüğü gibi fiziksel tepkilerle boğuşurlar .

Schubert ayrıca kıskançlık sağlıklı bir şekilde ele alınmazsa cinsel yakınlığın daha da zorlaşacağını söylüyor. “Seks, yoğun bir kırılganlık eylemi olabilir ve eğer bir ilişkide kıskançlık duyguları nedeniyle kendinizi güvende hissetmiyorsanız, partnerinizle savunmasız bir şekilde bağlantı kurmanız zor olabilir” diyor.


Bir İlişkide Kıskançlıkla Nasıl Başa Çıkılır?


Kıskançlık yaşıyorsanız, kontrolden çıkmadan önce bunu ele almanız önemlidir. Hem siz hem de partneriniz kıskançlıkla sağlıklı bir şekilde nasıl baş edeceğinizi öğrenebilirsiniz.


  • Bazı Kıskançlıkların Normal Olduğunu Anlayın

İlişkinizin güvenliğini tehdit eden kişiler ve durumlar olacaktır. İster çapkın bir iş arkadaşı olsun ister çok seyahat gerektiren bir iş olsun, biraz kıskançlık yaşamanız normaldir. Önemli olan endişeleriniz hakkında konuşmak için zaman ayırmanız ve ilişkinizi ve kalbinizi koruyacak bazı sınırlar üzerinde anlaşmanızdır.

Örneğin, ikiniz de çapkın bir iş arkadaşınızla teması sınırlamanın ilişkinin sağlığı açısından önemli olduğu konusunda hemfikir olabilirsiniz. Ya da eşiniz yoldayken yatmadan önce konuşmanın endişelerinizi azaltacağına karar verebilirsiniz. Önemli olan sorunları sakin bir şekilde tartışıp birlikte çözüm üretmenizdir.



  • Kıskançlığın kökenine inin

Partnerlerden biri sürekli olarak kıskançlık hissediyorsa bunun neden olduğunu bulmak önemlidir. Örneğin, kıskanç partneriniz, bir çift olarak birlikte fazla vakit geçirmediğiniz için kendini güvensiz mi hissediyor? Yoksa ilişkide sadakatsizlik nedeniyle güven sorunu mu yaşanıyor ?

Kıskançlığın nereden geldiğini ve onu azaltmak için neler yapılabileceğini anlamaya çalışın.


  • Güven Ortamı Yaratın

Kıskançlıktan korunmanın en iyi yollarından biri güven ortamı yaratmaktır. Bu süreç her iki ortağın da güvenilir olmasıyla başlar. Başka bir deyişle sadık, kararlı ve dürüsttürler.

Güvenilir insanlar zamanlarını nasıl geçirdikleri konusunda yalan söylemezler. Eşlerini de aldatmazlar. İkiniz de bu tuzaklara karşı kendinizi korursanız, ilişkiye olan güven artacak ve kıskançlık ortadan kalkacaktır.


  • Sağlıklı Bir Bağ Geliştirin

Bir ilişki sevgi göstermeyi, birlikte vakit geçirmeyi ve birbirine bağlanmayı içerir. Bağlılığınıza yönelik herhangi bir tehdit endişe kaynağı olmamadır. Kıskançlık, ilişkinin risk altında olduğunun bir işareti olduğunda uygundur.

Çoğu zaman kıskançlık duygusu çocukken öğrenilen bağlanma stillerinden kaynaklanır. Bir ilişkide ortaya çıkan kıskançlığı bu perspektiften tartışabilirseniz, “yabani otların arasında kaybolmamak” ve savunmacı veya saldırgan olmamak daha kolaydır.


  • Kıskançlığın Kötüye Kullanım Olduğunu Anlayın

İlişkiye yönelik gerçek bir tehdide karşı kıskançlık normaldir. Ancak partnerlerden biri sebepsiz yere kıskanıyorsa, bu bir tehlike işareti olabilir; özellikle de kıskançlık aşırı öfkeyi, gerçekçi olmayan beklentileri ve asılsız suçlamaları içeriyorsa. Üstelik bu kıskançlık tek seferlik bir durum değildir. Tekrarlanan bir davranış modelidir.

İstismarcı veya sağlıksız kıskançlığın bir başka özelliği de, tuhaf suçlamalarda bulunmanın yanı sıra başka bir kişi üzerinde kontrol kurma girişimidir. Partnerinizin mantıksız veya suçlayıcı sorularına karşı kendinizi düzenli olarak savunuyorsanız, bu bir tehlike işaretidir. İşler kontrolden çıkmadan hemen yardım almanız gerekir.


Kendi Kıskançlığınızla Başa Çıkmak


Eğer ilişkilerinizde kıskançlık yaşayan taraf sizseniz bunun nedenini düşünmek isteyebilirsiniz. Örneğin, kendinize olan saygınızla mücadele ediyor musunuz veya partnerinizin sizi terk etmesinden mi korkuyorsunuz? Yoksa partneriniz geçmişte sadakatsiz miydi ve bunun tekrar olmasından mı endişeleniyorsunuz?


Her iki durumda da, duygularınızın ele alınması gerekiyor. Bunu yapmanın en iyi yolu, kıskançlığınızı sağlıklı yollarla yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olabilecek bir danışman veya terapist bulmaktır .


Diğer zor duygusal deneyimlerin çoğu gibi, doğru şekilde tedavi edilirse kıskançlık da büyümeyi tetikleyebilir. Kıskançlıkla mücadele etmek, hem siz hem de partneriniz için artan öz farkındalığın ve daha iyi anlayışın ilk adımı olabilir.


Kıskançlık duygularının üstesinden gelme adımları genellikle şunları içerir:


  • Kıskançlığın ilişkinize zarar verdiğini kabul etmek
  • Kıskanç olduğunu kabul etmek
  • Eşiniz hakkında casusluk yapmamayı kabul etmek
  • Kıskanç duygularınızın kökenlerini tartışmak
  • Davranışınızı değiştirmeye karar vermek
  • Başkasını kontrol edemeyeceğinizi ancak tepkinizi kontrol edebileceğinizi fark etmek
  • Gerekirse çift olarak profesyonel yardım almak
  • Her ikinizin de kabul edebileceği adil zemin kuralları belirlemek


Açık iletişim esastır. Schubert, “Duygularınızı açık, dürüst ve yargılamadan iletin” diyor.


Kıskançlık sağlıksız hale geldiğinde ilişkileri yok edebilir ve zehirli evlilikler yaratabilir . Bu nedenle ilişkinin sağlığına zarar veren aşırı kıskançlık yaşıyorsanız kıskançlığın neden var olduğunu anlamanıza yardımcı olacak bir terapist veya danışman bulmanız önemlidir. Kıskançlıkla sağlıklı bir şekilde başa çıkmanız için size yardımcı olabilirler.

Yayınlanma: 18.11.2023 20:27

Son Güncelleme: 18.11.2023 20:46

Özlem TAHMAZ
Özlem TAHMAZ
Psikolog(*)(*)(*)(*)(*)
Uzmanlıklar: Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları , Depresif Bozukluklar , Güven Kaybı / Aldatma / Aldatılma
Merhaba, ben psikolog Özlem Tahmaz. Devamını oku
Online Terapi
süre 50 dk
ücret 1000
Yüz Yüze Terapi
Hizmet vermiyor
Bunları da sevebilirsiniz...
tukenmislik-sendromu-nedirbelirtileri-asamalari-ve-tedavisi

Tükenmişlik çok uzun süre fiziksel, duygusal ve ruhsal bitkinlik halini ifade etmektedir. Daha çok işle ilgili olsa da farklı konularda da kendisini gösterebilir ve sağlığı olumsuz etkileyebilir. Uzun süreli stres hissettiğinizde tükenmişlik ortaya çıkabilmekle birlikte, bu durum herkesin başına hayatının bir dönemde gelebilmektedir.Stresten kaynaklı olsa da tükenmişlik stres ile aynı anlamı taşımamaktadır. Tükenmişlik daha çok bir süre birikmiş olan stresin bir sonucu olarak deneyimlenir. Tükenmişliği bu nedenle stresin daha büyüğü ve var olmak için strese ihtiyaç duyan bir durum olarak düşünebilirsiniz. Stres geçicidir, stres faktörü ortadan kalktığında veya durumla baş edildiğinde problem ortadan kalkar. Tükenmişlik ise daha uzun süreli olabilir, stres sona erse de devam edebilir. Tükenmişlik üretkenliğinizi engeller, umutsuzluğa neden olur. Duygusal olarak daha tükenmiş olup neşe veya tatmin duygusunu deneyimleyemezsiniz. Ancak stres daha çok kaygı ve sinirlilik duyguları ile deneyimlenmektedir. Fiziksel olarak da etkileri farklı olabilmektedir. Stres daha çok kas ağrısı, baş ağrısı ve sindirim sorunlarına neden olabilirken tükenmişlik kronik yorgunluk, bağışıklık sisteminde zayıflama veya kardiyovasküler hastalık gibi problemlerle karşılaşmaya neden olmaktadır.Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri Nelerdir?Tükenmişlik sendromu zamanla ve aşama aşama ilerleyen bir süreçtir. Tükenmişlik sendromunun belirtileri stres, depresyon veya kaygı ile karıştırılabileceğinden fark edilmeyebilir ve ele alınamayabilir. Belirtileri tanımak için aşağıdaki kriterler size yardımcı olabilir:Fiziksel Belirtiler:Çoğu zaman yorgun veya bitkin hissetmekTekrarlayan uykusuzluk ve uyku bozukluklarıSık sık baş ağrısıKas veya eklem ağrısıMide bulantısı veya iştahsızlık gibi sorunlarBağışıklık sisteminin zayıflaması nedeniyle sık sık hastalanmaYüksek tansiyonNefes alma sorunlarıDuygusal Belirtiler:Çaresiz, sıkışmış hissetmekKendinden şüphe duyma, başarısız veya değersiz hissetmeDünyada kopuk ve yalnız hissetmekBunalmış hissetmekMotivasyon eksikliği hissetmek, alaycı/olumsuz bir bakış açısına sahip olmakTatmin ve başarı duygusunun eksikliğiİlgi ve zevk kaybıSürekli korku, endişe ve kaygı duygularıDavranışsal Belirtileri:Erteleme ve bir şeyleri tamamlamanın daha uzun sürmesiKonsantrasyon zorluğuİnsanlardan, sorumluluklardan vb. uzaklaşmak ve izole olmakBaşa çıkmak için yiyeceğe, maddeye veya alkole bağımlı olmakSinirli ve çabuk sinirlenen, patlamaya meyilli ve hayal kırıklıklarını başkalarından çıkaranArtan geç kalma, işe geç kalma ve/veya daha yüksek devamsızlıkTükenmişlik Sendromunun Aşamaları:Tükenmişlik sendromu birden ortaya çıkmamakta, yavaş yavaş ilerlemektedir. İki psikolog Freudenberger ve Gail North başlangıçta tükenmişliğin gelişimini 12 aşamalı bir modelde özetlemiş olsalar da basitleştirilmiş 5 aşamalı bir model artık günümüzde araştırmalarda yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır:Balayı Evresi: Yeni bir işe, göreve veya role başlarken yüksek enerji ve coşku hissedebilirsiniz. Bu aşamada iyimser olmak daha kolaydır. İşe olan bağlılık, heyecan ve kendinizi kanıtlama isteği bazen daha fazla sorumluluk üstlenmeye ve daha fazla çalışmaya yol açabilir. Uykusuzluk, stres önemsiz görünebilir.Stresin Başlangıcı: Balayı aşaması azaldıkça bazı günler daha zorlu gelmeye başlar. İş hala ödüllendirici gelir ancak stres kendini göstermeye başlar. İyimserliğinizin üretkenliğinizin azaldığını fark edebilirsiniz. Bununla birlikte yorgunluk, sinirlilik, kaygı , odaklanmayı daha kolay kaybetme, iştahta değişiklikler, uyku sorunları ve baş ağrısı gibi hoş olmayan stres semptomlarını da fark edebilirsiniz . Bazı stresler sizi motive etmek ve harekete geçirmek için iyi olsa da, yönetmek için negatif başa çıkma stratejilerine başvuruyorsanız ve kendi ihtiyaçlarınızı ihmal etmeye başlarsanız, bu aşama bir sonrakine yol açabilir.Kronik Stres: Stres kalıcı hale gelir. Küçük şeylere öfkelenebilir, sürekli yorgun hissedebilir ve daha sık hastalanabilirsiniz. Kronik stres, ilgisizlik, kızgınlık, alaycılık ve güçsüzlük duygularına yol açabilir. Sosyal ilişkilerden uzaklaşabilirsiniz. Sorunu inkar edebilir ve tükenmişliğe doğru ilerleme görülebilir.Tükenmişlik: Tükenmişlik belirtileri kritik hale geldiğinde bu gerçekleşir. İş ve yaşam sorumlulukları ile başa çıkmak ve içinde bulunduğunuz koşullardan bir çıkış yolu bulmak daha zordur. Fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak bitkinlik hissedebilirsiniz. Hayata veya işe karşı giderek daha fazla karamsar olabilirsiniz. Boşluk hissi, kendinden şüphe etme ve başkalarından izole olma isteği artabilir. Fiziksel belirtileriniz de yoğunlaşabilir veya artabilir. Çevrenizdeki insanlar davranışlarınızda değişiklikler fark edebilir. Bu aşamada gerekli değişiklikleri yapmazsanız, belirtiler devam ettikçe iyileşmeniz daha da zor olabilir.Alışkanlık Halindeki Tükenmişlik: Tedavi edilmezse tükenmişlik belirtileri hayatınıza yerleşebilir. Kronik üzüntü veya depresyon gibi önemli ve devam eden zihinsel, fiziksel ve duygusal sorunlar yaşarsınız. Yaşadığınız kronik zihinsel ve fiziksel yorgunluk, çalışmayı ve kendinizi toparlamayı bırakmanıza neden olabilir. Bir uzmandan destek alma ihtiyacı meydana gelebilir.Tükenmişliğin Nedenleri Nelerdir?Olumsuz duygu, düşünceler ve davranışlar stresin şiddetlenmesine neden olabilir ve bu da tükenmişliğe yol açabilir. Olumsuz içsel konuşma, gerçek dışı beklentiler ve mükemmeliyetçilik, sürekli bir baskı hissi yaratarak ve öz saygıyı zayıflatarak tükenmişliğe katkıda bulunabilir.Yalnızlık ve sosyal bağlantı eksikliği umutsuzluğa ve yorgunluğa neden olabilir. Duygusal destek sunabilen aile üyelerinden, arkadaşlardan uzak kalmak tükenmişliğin tetiklenmesine ve sürmesine neden olabilir. Güçlü bir destek sistemi ise tükenmişliğe karşı koruyucu bir rol oynamada önemlidir. Yanı sıra gergin ilişkiler de tükenmişliğe katkıda bulunabilir.Diğerlerinin ihtiyaçlarını düşünürken kendi ihtiyaçlarını göz ardı etmek bir süre sonra yorgunluğa ve zamanla tükenmişliğe yol açabilir.İş yerinde mutsuz hissetmek kronik strese yol açabilmektedir. Aynı zamanda amaç eksikliği yaşamak, desteklenmediği ve değer görmediği düşüncesine sahip olmak tükenmişliğe neden olabilir.Sevdiğiniz birinin ardından üzüntü yaşamanız normaldir. Yas sürecinin depresyon, kendini suçlama veya kronik strese dönüşmesi duygusal ve fiziksel olarak yorucu olabilir ve tükenmişliğe katkıda bulunabilir.Kronik bir hastalıkla mücadele etmek umutsuz ve stresli hissetmeye yol açabilir. Bu sebeple kişinin tükenmişlik sendromuna yakalanma ihtimali vardır.Tükenmişlik Sendromu İle Mücadele EtmekTükenmişlikle mücadele etmek için şu yöntemleri deneyebilirsiniz:Kendinize zaman ayırın, egzersiz, meditasyon, doğada yürüyüşe çıkmak gibi aktivitelere yönelebilirsiniz.Sınırlarınızı belirleyerek üstesinden gelemeyeceğiniz görevleri başkasına devredin veya hayır diyebilin. Gerçekçi hedefler belirlemek ve iş yükünüzü önceliklendirmek önemlidir.Biri ile nasıl hissettiğinizi konuşmak bazen iyi gelebilir. Bu nedenle sevdiklerinizle iletişim halinde olun.Yeterince uyumak, dengeli beslenmek, alkol ve kafeini sınırlamak gibi sağlıklı alışkanlıklar kazanmak ktükenmişliği önlemenize yardımcı olabilir.Tükenmişlik sendromu ile baş etmek için terapi desteği almak yardımcı olabilir. Psikolog ile sorunlarınızı konuşabilir ve üzerinde çalışabilirsiniz. Yazıyı Oku

Uzman: Pelin KABAR

Yayınlanma: 03.03.2025

toksik-iliski-ne-demektir-toksik-iliskide-oldugunuzu-nasil-anlayabilirsiniz

Sıkça partneriniz tarafından aşağılandığınızı hissediyor musunuz? Peki ya desteklenmediğinizi, değersizleştirildiğinizi hissediyor musunuz? Uyarı işaretlerini fark edip toksik ilişki içinde olup olmadığınızı anlamaya ne dersiniz? Duygusal, zihinsel ya da fiziksel olarak kendinizi koruyabilmek, toksik ilişkiyi fark edebilmek için gelin önce “toksik ilişki”nin ne olduğuna bakalım.Toksik ilişki, güven hissedemediğiniz, sıkışmışlık, ilişkinin istikrarsızlığı sebebi ile bunalmışlık hissettiğiniz bir ilişki türüdür. İlk kez 1996 yılında Lillian Glass tarafından “Toxic People” kitabında kullanılan bu kelime günümüzde de karşımıza çıkmaya devam etmektedir. Sağlıklı bir ilişki yaşayabilmek için bu kavramı anlayabilmek önem taşımaktadır. Toksik ilişkinin özellikleri içerisinde genellikle şunlar yer alır:Sıklıkla değersizlik hissine rastlanabilir. İlişkide aldığınızdan daha fazla veren kişi olmak değersiz hissetmenize yol açabilir.Sıkça eleştirildiğinizi ve suçlandığınızı fark edebilirsiniz. Karşı tarafın hatası olduğunu düşünürken okların tarafınıza çevrildiğini ve suçlandığınızı görebilirsiniz.Güvensizlik hissi yaşayabilirsiniz.Karşı tarafı mutlu etmek için çabalasanız da mutlu edemediğinizi görebilirsiniz.İletişim sorunları sıklıkla yaşanabilir ve çiftler birbirini sıkça yanlış anlayabilir. Sürekli kavga çıkacağı ile ilgili tetikte hissedebilirsiniz ve kaçmak için çaba gösterirsiniz.Saygısızlık görebilir ve ihtiyaçlarınızın karşılanmadığını fark edebilirsiniz.Özgüveninizin zamanla zedelendiğini hissedebilirsiniz.Toksik İlişkiler Sadece Romantik İlişki ile Mi Sınırlıdır?Toksik ilişkiden bahsedildiğinde aklınıza öncelikle romantik ilişkiler gelebilir. Ancak toksik ilişki arkadaşlıklar, aile ilişkileri ya da iş ilişkileri gibi pek çok ilişkide kendisini gösterebilir. Örneğin toksik bir arkadaş sürekli sizi aşağılayabilir, sizi kendi çıkarları için kullanabilir. Aile üyelerinden birisi sizi manipüle edebilir. İster partnerinizle, ister aile üyenizle, ister arkadaşınızla ya da meslektaşınızla olsun, toksik bir ilişkiyi tespit etmek olumsuz etkileri ile baş edebilmek için oldukça önemlidir.Toksik Bir İlişki İçinde Olabilir Misiniz?Toksik bir ilişkide olup olmadığınızı anlamak için öz değerlendirme yapmanız ve duygularınızı fark etmeniz gerekmektedir. Örneğin iletişim sonrası bitkin, aşağılanmış hissedip hissetmediğinizi takip edebilirsiniz. Gerçek kendinizi ortaya ne kadar koyabildiğinizi düşünebilirsiniz. Bir şeylerin ters gittiğini düşünüyorsanız “Bu ilişkide saygı görüyor muyum, duygularımı ne kadar ifade ediyorum ve duygularımı ve düşüncelerimi ilişkimde bastırmalıymışım gibi düşünüyor muyum?” sorularına cevap aramak da size yardımcı olabilir.Zehirli ve Sağlıklı Bir İlişkiyi Birbirinden Nasıl Ayırt Edebiliriz?Bir ilişkinin toksik mi sağlıklı mı olup olmadığını ayırt ederken ilişkide hangi davranışların sık sergilendiğini inceleyebilirsiniz. Sağlıklı bir ilişkide özgürlük, aidiyet hissetme, özerklik, sınırlara saygı, birbirinin ve kendinin ihtiyacını gözetme gibi konularda özen gösterilmesi gerekir. Ancak toksik bir ilişkide bunlar eksiktir. Bu konuların yanı sıra toksik bir ilişki ile sağlıklı bir ilişkiyi ayırt etmenize yardımcı olan diğer ipuçları şunlar olabilir:Toksik bir ilişkide güvensiz hissederken sağlıklı bir ilişkide güven hissedersiniz.Toksik bir ilişkide kıskançlık sıklıkla görülürken sağlıklı bir ilişkide sevgi dolu hissedersiniz.Toksik bir ilişkide bencillikle sıklıkla karşılaşırken sağlıklı bir ilişkide ihtiyaçların karşılandığını hissedersiniz.Toksik bir ilişkide saygısızlık sıklıkla görülürken sağlıklı bir ilişkide saygı vardır.Toksik bir ilişki taciz edici iken sağlıklı bir ilişki şefkat doludur.Toksik Bir İlişkinin Olumsuz Etkileri Nelerdir?Toksik ilişkiler hem fiziksel hem ruhsal sağlığımızı olumsuz etkileyebilir. İlişki içinde genellikle mutsuz hissetmeye yol açar. Toksik bir ilişki diğerleriyle ilişkinizi de olumsuz etkleyerek sevdiklerimizden bizi uzaklaştırabilir ve yalnız hissetmenize yol açabilir. Hem yalnızlaşmak hem de toksik bir ilişki yeme sorunlarına, bağışıklık sistemi sorunlarına, iştah problemlerine ve depresif hissetmeye yol açabilir. Daha öfkeli ve mutsuz birine dönüştüğünüzü fark edebilirsiniz. Toksik ilişkinin getirdiği kaygı ve stres ile baş etmek için sağlıksız baş etme yollarının denendiği de gözlemlenmektedir. Zamanla kendinize bakış açınızda negatif değişimler görülebilir ve özgüveniniz ile öz saygınız olumsuz etkilenebilir. Duygusal yeme ile alkol ve madde kullanım bozuklukları bu sağlıksız baş etme yollar arasındadır.Toksik İlişkiler Neden Sürdürülür?Kendinizle olan ilişkiniz sizi toksik ilişkide kalmaya mecbur bırakıyor olabilir. Düşük öz saygı ve öz sevgi toksik ilişkiye bağlılığınızı korumaya neden olabilir. “Ya benim hakkımda dedikleri doğruysa?” ya da “Beni başka kimse sevmez ki!” gibi zihninizden geçen bu düşünceler toksik ilişkiyi sonlandırmaya engel olabilir. Bu kaygı ve korku hissettirici düşünceler ilişkinin devam etmesine neden olabilir. Ebeveynlerimizle olan ilişkimiz veya ebeveynlerimizin birbirleri ile olan ilişkilerinden öğrendiklerimiz de yanlış bir ilişki dinamiği öğrenmemize ve yetişkin bir birey olarak toksik bir ilişkide bulunmamızın sebebi olabilir. Eğer mağdur taraf partneri tarafından tehdide maruz kalıyorsa, ilişkiyi sonlandırdığında fiziksel, maddi gibi açılardan zarar göreceğinden endişe duyuyorsa ilişkiyi sonlandırmaktan kaygı duyabilir.Toksik Bir İlişkideyseniz Ne Yapabilirsiniz?Toksik bir ilişki içinde olduğunuzu düşünüyorsanız öncelikle değişimin mümkün olduğunu unutmayın. Bu konu ile ilgili güvendiğiniz bir kişi ile konuşabilirsiniz. Partnerinizle bu konuyu değerlendirebilir, birlikte değişim için çaba göstermeye karar verdiğinizde çift terapisine başvurabilirsiniz. Yıkıcı tartışmalar yerine yapıcı tartışmalar yapabilir ve duygu ve düşüncelerinizi ifade ederken “ben dili”nden yararlanabilirsiniz. Maalesef her birey değişime açık olmayabilir ve sorunları kabul etmeyebilir. Zihinsel ve bedensel sağlığınıza öncelik vererek kendinizi korumaya hakkınız var ve bunu mümkün olduğunda çatışmaya girmeden sağlıklı sınırlar koyarak ve kendinize güvenerek yapabilirsiniz.Toksik ilişkileri zamanında fark etmek ve ele almak kendinizi koruyabilmeniz için önem taşır. İlişkinizin toksik bir ilişki olup olmadığından emin değilseniz veya baş etmek için desteğe ihtiyacınız varsa bireysel terapi desteği alabilirsiniz. Terapi desteği sayesinde kendinizi daha iyi tanımayabilir, özgüveninizi kazanabilir, sınır koymayı öğrenebilir ve toksik ilişkinin olumsuz etkilerinden kendinizi korumayı başarabilirsiniz.Klinik Psikolog Pelin KABAR Yazıyı Oku

Uzman: Pelin KABAR

Yayınlanma: 17.02.2025

Bir yerinizi incittiğinizde, yaranızı temizleyip bantla sarmaz mısınız? O zaman, duygusal anlamda acı çektiğinizde de aynı şeyi neden yapmayasınız?Öz Şefkat Nedir?" Öz şefkat bir kabul etme şeklidir. Kabul etmek genel olarak deneyimlediğimiz şeyleri (bir düşünceyi ya da duyguyu) ima eder. Öz şefkat doğrudan bunları yaşayan benliğimizi kabul etme anlamına gelir. Acı çekme sürecinde kendimizi kabul etmemizdir.""Şefkat, yüreğin bir başkasının ıstırabına titreyerek yanıt vermesi ve bu ıstırabın hafifletilmesini istemesidir. Istırap çekerken kendimize yardım etmek istediğimizde deneyimlediğimiz duygu ise öz şefkattir."Öz şefkatin 3 anahtar özelliğiKendine iyi davranmakİnsanların ortak halleri olduğunu bilmekFarkındalıkKendine İyi DavranmakKendine iyi davranmak, bireyin kendisine karşı yargılayıcı olmasının tam tersidir. Kişinin kendi kusur ve eksiklerine karşı hoşgörülü olmasını içerir. Kendine iyi davranmak, öz eleştiri yerine kendini anlama ve destekleme yaklaşımını benimsemek demektir.İnsanların Ortak Halleri Olduğunu Bilmek“Deneyimlerimizi başkaları da paylaşır. İnsan deneyimlerinin ortak olduğunu anlamak, kişinin yalnızlık ve tecrit edilmişlik duygusundan kurtulmasını sağlar.”Hayatta başımıza talihsiz bir olay geldiğinde, sıklıkla bu acının yalnızca bizi bulduğunu ve sadece bizim bu kadar derin bir şekilde hissettiğimizi düşünme eğilimindeyiz. Bu durum, diğer insanların da benzer zorluklar yaşadığı gerçeğini göz ardı etmemize neden olabilir. Başkalarının da benzer mücadelelerden geçtiğini bilmek, kendimizi yalnız ve dışlanmış hissetme duygusunun hafiflemesine yardımcı olur.Farkındalık“Acı, algılamayı sınırlar. Bilinçli farkındalık ise ne vakit acı çektiğimizi, ne vakit kendimizi eleştirdiğimizi ve ne vakit kendimizi tecrit ettiğimizi fark etmemizi sağlar ve bize bir çıkış yolu gösterir.”Farkındalık, öz şefkatin temel unsurlarından biridir ve kişinin duygusal deneyimlerini yargılamadan fark etmesini sağlar. Öz şefkatte bilinçli farkındalık, kişinin acı çektiğini, kendine yönelik eleştirilerde bulunduğunu veya kendini yalnız hissettiğini fark etmesine yardımcı olur. Bu farkındalık, bireyin zorlayıcı duygularla yüzleşmesine ve onları kabullenmesine olanak tanır.Öz şefkat pratiği: Bir arkadaşına nasıl davranırsın?❤️🫂Hayatınızda hiç başkalarına gösterdiğiniz anlayışı ve sevgiyi kendinize göstermediğinizi fark ettiniz mi? Çoğu zaman sevdiklerimize karşı yumuşak, destekleyici ve sevgi dolu olabilirken, kendimize daha eleştirel ve sert olabiliyoruz. Bu alıştırma, bu farkı görmenize ve kendinize daha nazik davranmayı öğrenmenize yardımcı olacak.İhtiyacınız olanlar bir kağıt ve kalem 📃✏️1. Başkalarına Nasıl Davrandığınızı DüşününÖnce şunu hayal edin: Çok yakın bir arkadaşınız kötü bir dönemden geçiyor, kendini çok çaresiz hissediyor. Bu durumda ona nasıl davranırsınız?Ona neler söylersiniz?Ses tonunuz nasıl olur?Onu nasıl rahatlatmaya çalışırsınız?Bunları kısa bir şekilde yazın.2. Kendinize Nasıl Davrandığınızı DüşününŞimdi sıra sizde. Siz kötü bir dönemden geçerken, kendinizi başarısız, yalnız ya da üzgün hissettiğinizde, kendinize nasıl davranıyorsunuz?Kendinize neler söylüyorsunuz?İç sesinizin tonu nasıl?Kendinize karşı sert mi yoksa destekleyici misiniz?3. Farkları KeşfedinYazdıklarınızı karşılaştırın. Arkadaşınıza ve kendinize nasıl davrandığınız arasında bir fark var mı? Eğer bir fark görüyorsanız, neden böyle olduğunu düşünün. Kendi kendinize sert davranmanıza neden olan korkular, düşünceler veya alışkanlıklar neler olabilir?4. Kendinize Bir Arkadaş Gibi Davransaydınız…Kendinizi kötü hissettiğinizde, kendinize tıpkı yakın bir arkadaşınıza davrandığınız gibi davransaydınız, hayatınızda ne değişirdi? Bu sizin için nasıl bir fark yaratırdı? Bu düşüncelerinizi de yazın.Belki de bugünden itibaren, zorlandığınızda kendinize şu soruyu sorabilirsiniz:"Şu an bir arkadaşım bu durumda olsaydı, ona nasıl davranırdım?"Sonra aynı nazikliği kendinize göstermeyi deneyin.İlk başta garip gelse de, kendimize daha nazik ve anlayışlı yaklaşmak, zihinsel ve duygusal sağlığımız için büyük bir fark yaratabilir. Öz şefkat, kişinin kendi acısını fark edip ona sevgiyle yaklaşmasını, kendini yargılamaktan çok anlamaya çalışmasını içerir. Kendimize karşı daha şefkatli olduğumuzda, daha güçlü ve dayanıklı hissederiz, zorluklar karşısında daha hızlı toparlanabiliriz. Ancak birçok kişi, kendine şefkat göstermek yerine kendini acımasızca eleştirir, hataları için kendini suçlar ve yaşadığı zorluklar karşısında kendini yalnız hisseder. Oysa, öz şefkat geliştirmek yalnızca bireyin kendisiyle olan ilişkisini değil, genel yaşam kalitesini de olumlu yönde etkileyen bir beceridir. Öz şefkatin en önemli yönlerinden biri, kendimize bir dost gibi yaklaşmayı öğrenmektir. Zor bir dönemden geçerken, bir arkadaşımıza karşı nasıl anlayışlı ve destekleyici oluyorsak, kendimize de aynı şekilde davranmalıyız. Ancak çoğu zaman, kendimizi desteklemek yerine sert eleştirilerle yargılarız. “Neden daha iyi yapamadım?” veya “Herkes başarıyor, ben neden bu kadar zorlanıyorum?” gibi düşünceler zihnimizde yankılanır. Bu tür düşünceler sadece kendimizi daha kötü hissetmemize neden olur. Oysa, zor bir durum yaşadığımızda kendimize nazik ve anlayışlı sözler söylemek, daha sağlıklı bir zihinsel durum geliştirmemize yardımcı olabilir. Öz şefkati günlük hayatımıza dahil etmek için bilinçli farkındalık geliştirmek önemlidir. Kendimizi yargılamadan, yaşadığımız duyguları olduğu gibi kabul etmek ve onlara anlayışla yaklaşmak, öz şefkatin temel taşlarından biridir. Gün içinde kendimizi eleştirdiğimiz anları fark etmek ve bu eleştirileri daha nazik, destekleyici sözlerle değiştirmek iyi bir başlangıç olabilir. Örneğin, zor bir an yaşadığınızda, kendinize içten bir şekilde “Şu an gerçekten zorlanıyorsun ve bu çok normal. Kendine karşı nazik ol” demeyi deneyebilirsiniz. Öz şefkat sadece bireyin kendisi için değil, çevresindeki insanlarla olan ilişkileri için de faydalıdır. Kendine karşı daha anlayışlı olan bireyler, başkalarına karşı da daha empatik ve sabırlı olabilirler. Çünkü kendimize nazik davranmayı öğrendiğimizde, başkalarına da aynı anlayışı gösterebiliriz. Bu da ilişkilerimizde daha fazla samimiyet, bağ ve güven oluşturmamıza yardımcı olur. Unutmayın, kendinize şefkat göstermek bir ayrıcalık değil, bir ihtiyaçtır. Kendinizi yargılamak yerine, kendinize bir dost gibi yaklaşmayı seçin. Çünkü en çok ihtiyacınız olan şey, kendinizle kurduğunuz şefkat dolu bağdır. Öz şefkat geliştirmek zaman alabilir, ancak küçük adımlarla başlamak mümkündür. Bugünden itibaren kendinize şu soruyu sormayı alışkanlık haline getirebilirsiniz: “Şu an bir arkadaşım bu durumda olsaydı, ona nasıl davranırdım?” Sonra aynı nazikliği kendinize göstermeyi deneyin. Kendinize duyduğunuz şefkat arttıkça, hayatın getirdiği zorluklara karşı daha dayanıklı ve huzurlu bir bakış açısı geliştirdiğinizi fark edeceksiniz.Kaynak: Öz Şefkatli Farkındalık - Christopher Germer Yazıyı Oku

Uzman: Bersu DINÇ

Yayınlanma: 16.02.2025