Bir ebeveyn olarak 1 yaşındaki çocuğunuzun bazı davranışları sizi şaşırtabilir ya da endişelendirebilir. Özellikle de bebeklerin peluş oyuncaklara, battaniyelere ya da yastıklara sürtündüğünü fark ettiğinizde bu davranışın ne anlama geldiğini merak edebilirsiniz. "1 yaşındaki bebek neden sürtünür?" sorusu, birçok ailenin sorduğu ve çoğu zaman yanlış anlaşılan bir konudur.
Bu yazıda, 1 yaşındaki çocuklarda sürtünme davranışının nedenlerini, ne zaman normal sayıldığını ve hangi durumlarda profesyonel yardım gerekebileceğini sade ve anlaşılır bir dille ele alacağız. Unutmayın, çocuğunuzu anlamak, ona en iyi desteği sunmanın ilk adımıdır.
1 yaşındaki çocuklarda sürtünme davranışı genellikle beden keşfinin bir parçasıdır. Bebekler kendi vücutlarını tanımaya başladıklarında ellerini ya da vücutlarını yüzeylere sürtebilirler. Bu davranış, haz alma amacı gütmekten çok, keşfetme ve rahatlama ihtiyacının bir yansımasıdır.
Araştırmalara göre bu davranış bebeklerde 4. aydan itibaren başlayabilir ve 3 yaşına kadar görülebilir. Bu dönem, çocukların bedenlerine ilgi gösterdiği, çeşitli yollarla kendilerini rahatlatmaya çalıştıkları bir geçiş evresidir. Eğer sürtünme günde birkaç kez oluyor ve çocuğun diğer aktivitelerini (oyun, uyku, yemek) engellemiyorsa genellikle tıbbi müdahale gerekmez.
“Çocuklarda cinsel dürtüler ne zaman başlar?” sorusu ebeveynleri tedirgin edebilir. Ancak küçük çocuklarda görülen bu tür davranışlar, yetişkin cinselliğinden oldukça farklıdır. Bu dönemdeki hareketler daha çok bedensel keşif ve rahatlama isteğiyle ilişkilidir.
1 yaşındaki çocuklarda sürtünme davranışı, çoğu zaman oyun sırasında ya da yalnız kaldıklarında ortaya çıkar. Bu davranışın sıklığı artmadığı ve çocuk sosyal ilişkilerinden, günlük düzeninden kopmadığı sürece endişe kaynağı olmamalıdır. Ancak davranış aşırılaşır, gizlilik içinde gerçekleşir ya da çocuk rahatsızlık belirtileri gösterirse bir uzmana danışmak önemlidir.
Tıpkı battaniye tutmak ya da parmak emmek gibi, sürtünme de bazı çocuklar için bir kendini sakinleştirme yöntemi olabilir. Özellikle huzursuzluk, yalnızlık veya değişen aile ortamları gibi stresli durumlarda bu davranış daha sık görülebilir.
Bazı durumlarda sürtünme davranışının arkasında fiziksel rahatsızlıklar yatabilir. Özellikle bez bölgesinde tahriş, mantar, alerjik reaksiyonlar gibi nedenlerle çocuk bölgeyi rahatlatmak için sürtünme hareketi yapabilir. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız, mutlaka bir çocuk doktoruna görünmeniz gerekir.
Yumuşak nesnelere sürtünme, çocuğun daha çok rahatlamak ve güven duygusunu artırmak için tercih ettiği bir davranış biçimi olabilir. Ancak bu alışkanlık sıklaşır ve sadece belirli objelere bağlı hale gelirse, çocuk bu davranışa bağımlı hale gelebilir. Bu noktada bir uzmandan rehberlik almak gerekebilir.
Bu tür davranışlarla karşılaştığınızda ilk yapılması gereken şey paniklememektir. Çocuğunuzu azarlamak, utandırmak ya da cezalandırmak, onun bu davranışı gizli yapmasına neden olabilir. Bunun yerine çocuğunuzu gözlemleyin, ne zaman ve ne şekilde bu davranışı sergilediğine dikkat edin.
Çocuğunuza bu davranışın özel bir şey olduğunu, yalnız kalındığında yapılması gerektiğini açıklayabilirsiniz. Ancak bunu yaşına uygun, yargılayıcı olmayan bir dille yapmanız çok önemlidir. Örneğin “Bunu herkesin içinde yapmıyoruz, şimdi gel birlikte oyun oynayalım” gibi bir yaklaşım faydalı olabilir.
Sürtünme davranışı bazı durumlarda fiziksel rahatsızlıkların işareti olabilir. Kaşıntı, pişik, enfeksiyon gibi belirtiler varsa bir çocuk doktoruna başvurun. Ayrıca evdeki gerginlik, kardeş kıskançlığı ya da ilgi ihtiyacı gibi duygusal etkenler de bu davranışa zemin hazırlayabilir.
Bazen davranışın sıklığı artabilir, çocuk günlük aktivitelerini yapamaz hale gelir ya da sürtünme davranışı takıntılı bir hal alır. Bu noktada profesyonel destek almak, hem çocuğunuzu anlamanızı hem de uygun yaklaşımı geliştirmenizi kolaylaştırır. Bir çocuk psikoloğu, bu davranışı bastırmadan ve zarar vermeden yönetmenize yardımcı olabilir.
Siz de çocuğunuzun sürtünme davranışları hakkında endişe duyuyorsanız, yalnız değilsiniz. Erken müdahale, olası duygusal ya da gelişimsel sorunların önüne geçebilir. Psikolog Merkezi üzerinden alanında uzman çocuk psikologlarından randevu alarak ilk adımı hemen atabilirsiniz. Unutmayın, destek istemek güçlü bir adımdır.
Bu davranış genellikle bedensel keşif, rahatlama ihtiyacı ya da bazen tahriş gibi fiziksel nedenlerle ortaya çıkar. Çoğu zaman gelişimsel olarak normaldir.
Çocuklarda dürtüsel hareketler erken yaşta görülebilir, ancak bunlar yetişkin cinselliğinden farklıdır. Genellikle keşif amaçlıdır ve 1–3 yaş arasında sık görülür.
Tıpta “sürtünme hastalığı” olarak bilinen bir tanı yoktur. Ancak sık ve takıntılı hale gelen sürtünme davranışları, çocuk mastürbasyonu olarak tanımlanabilir ve uzman değerlendirmesi gerekebilir.
Kaynakça:
Still, G. F. (1909). Common Disorders and Diseases of Childhood. London: Oxford Medical Publications.
Nechay, A., Ross, M. A., Stephenson, J. B. P., & O'Regan, M. (2004). Masturbation mimicking seizure disorder in a child. Developmental Medicine & Child Neurology, 46(10), 687–688. PubMed Central
HealthyChildren.org (American Academy of Pediatrics). Masturbation in School-Age Children and Adolescents. Erişim tarihi: Temmuz 2025. https://www.healthychildren.org