Mobbing ve Psikolojik Şiddet: İş Yerindeki Sessiz Tehdit ve Başa Çıkma Yolları

Mobbing, bir çalışanın iş yerinde kasıtlı, sistematik ve uzun süreli olarak psikolojik istismara uğramasıdır. Bu tür davranışlar, bireyin iş yerindeki pozisyonunu zayıflatmayı, itibarını sarsmayı ve sonunda işten ayrılmasını sağlamayı amaçlar. Mobbing, hem bireysel hem de grup davranışları şeklinde ortaya çıkabilir.

Mobbingin Öne Çıkan Özellikleri:

• Kasıtlı ve sistematiktir.
• Uzun bir zaman diliminde gerçekleşir.
• Hedef alınan kişinin iş performansını, ruhsal ve fiziksel sağlığını olumsuz etkiler.
• Bireyin mesleki itibarını sarsmayı amaçlar.

Örneğin:

• Bir çalışanın sürekli eleştirilmesi ve başarısızlıkla suçlanması.
• Toplantılarda söz hakkının verilmemesi veya fikirlerinin küçümsenmesi.
• İş yerindeki sosyal etkinliklerden dışlanma.

Psikolojik şiddet, bireyin duygusal ve zihinsel sağlığını zedelemeyi amaçlayan kasıtlı bir davranış biçimidir. İş yerinde uygulandığında mobbingin bir alt kategorisi olarak görülebilir. Ancak psikolojik şiddet sadece iş yerinde değil, aile, arkadaşlık veya romantik ilişkilerde de ortaya çıkabilir.

Psikolojik Şiddetin Belirtileri:

• Sürekli eleştirilme ve küçümsenme.
• Aşağılanma veya alay edilme.
• Manipülasyon ve suçlamalar.
• Güçsüz hissettirme ve değersizlik duygusu yaratma.
• Sosyal izolasyon veya göz ardı edilme.

Psikolojik şiddet, bireyin özgüvenini ve öz değerini derinden sarsarak, uzun vadede depresyon, anksiyete ve travmaya yol açabilir.

Mobbing ve psikolojik şiddet birbirine benzese de, uygulandıkları bağlam ve amaçları açısından farklılık gösterir:

Mobbing, genellikle iş yerinde görülür ve bir bireyi mesleki açıdan zayıflatmayı hedefler.

Psikolojik şiddet, hem iş hem de kişisel ilişkilerde ortaya çıkabilir ve daha geniş bir etki alanına sahiptir. Hedefi, bireyin duygusal ve zihinsel sağlığını zedelemektir.

Bu tür davranışların arkasında genellikle bireylerin kişisel özellikleri, iş yeri kültürü veya grup dinamikleri bulunur. İşte bu durumların başlıca nedenleri:

1. Kişisel Faktörler

• Güç arzusu:İstismar eden kişiler, güç ve otorite elde etmek için başkalarını manipüle edebilir.
• Kıskançlık:Hedef alınan kişi, başarıları veya yetenekleri nedeniyle kıskanılıyor olabilir.
• Düşük empati: İstismar eden bireylerin başkalarının duygularını anlamakta zorluk çekmesi.

2. İş Yeri Kültürü

• Rekabetçi ortamlar: Aşırı rekabet, çalışanlar arasında düşmanlık yaratabilir.
• Zayıf liderlik: Yöneticilerin istismari davranışlarını görmezden gelmesi veya desteklemesi.
• Destek eksikliği: Çalışanların birbirine destek olmadığı iş yerlerinde mobbing riski artar.

3. Grup Dinamikleri

• Grup içi dayanışma yerine dışlama: Bir grup, kendine uyum sağlamayan bireyi hedef alabilir.
• Hiyerarşik baskılar: Üst pozisyondaki çalışanların, alt düzeydeki çalışanlar üzerinde baskı kurması.

Mobbing ve psikolojik şiddet, birey üzerinde derin ve uzun süreli etkiler bırakabilir. Bu etkiler hem psikolojik hem de fiziksel boyutta kendini gösterebilir.

Psikolojik Etkiler:

• Kaygı ve Stres: Sürekli bir tehdit altında hissetme, anksiyete ve kronik strese yol açabilir.
• Özgüven Kaybı: Sürekli eleştirilme ve değersiz hissetme, bireyin kendine olan güvenini azaltır.
• Depresyon: Kişi, çaresizlik ve mutsuzluk duygularıyla baş etmekte zorlanabilir.
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Uzun süreli mobbing, bireyde travma sonrası stres bozukluğuna neden olabilir.

Fiziksel Etkiler:

• Uyku problemleri
• Yorgunluk ve enerji kaybı
• Baş ağrıları ve migren
• Tansiyon sorunları ve kalp hastalıkları

Bu tür istismar davranışlarına maruz kalan bireyler, aşağıdaki stratejilerle durumla başa çıkabilir:

1. Durumu Tanıma ve Kabullenme

Mobbing veya psikolojik şiddet yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız, bu durumu fark etmek ilk adımdır. Kendi yaşadığınız olayları analiz ederek, bu davranışların sistematik olup olmadığını değerlendirin.

2. Belgeler Toplama

İstismar durumlarını kayıt altına alın:

E-posta, mesaj veya notlar gibi yazılı kanıtlar.

Yaşanan olayların tarih ve saatlerini içeren bir günlük tutun.

Tanık olabilecek kişilerin isimlerini not alın.

3. İletişim Kurma

İstismar eden kişiyle yapıcı bir şekilde iletişim kurmaya çalışın. Bu mümkün değilse, durumu yöneticinize veya İnsan Kaynakları departmanına bildirin.

4. Psikolojik Destek Alma

Mobbing ve psikolojik şiddetin duygusal etkileriyle başa çıkmak için bir psikologdan destek alın. Psikoterapi, bu tür durumların yarattığı stresi ve kaygıyı azaltmada etkili olabilir.

5. Yasal Haklarınızı Araştırma

Türkiye'de mobbing ve psikolojik şiddet, 4857 Sayılı İş Kanunu ve Türk Ceza Kanunu kapsamında değerlendirilmektedir. Bir avukattan danışmanlık alarak haklarınızı savunabilirsiniz.

6. Kendi İyi Oluşunuza Odaklanma

• Kendi sınırlarınızı belirleyin: Kendinizi koruyacak sınırlar oluşturun.
• Sağlığınıza dikkat edin: Düzenli uyku, sağlıklı beslenme ve egzersiz ile fiziksel ve zihinsel sağlığınızı güçlendirin.
• Sosyal destek alın: Aile ve arkadaş çevrenizden destek isteyin. Bu, yalnızlık hissini azaltabilir.

Mobbing ve psikolojik şiddet, yalnızca bireyi değil, iş yerindeki genel atmosferi ve verimliliği de olumsuz etkiler. Bu nedenle, iş yerlerinde sağlıklı bir iletişim kültürü oluşturmak önemlidir:

• Eğitim programları düzenleyin: Çalışanlar ve yöneticiler için mobbing ve psikolojik şiddetle ilgili farkındalık artırıcı eğitimler düzenlenebilir.
• Destek mekanizmaları oluşturun: Çalışanların şikayetlerini anonim olarak bildirebileceği bir sistem kurulabilir.
• Pozitif liderlik teşvik edin: Yöneticilerin çalışanları destekleyici ve adil bir şekilde yönetmesi sağlanmalıdır.

Mobbing ve psikolojik şiddet, birey üzerinde derin ve kalıcı etkiler bırakabilen ciddi sorunlardır. Bu tür davranışlarla karşılaşan bireyler, sessiz kalmamalı, yaşadıkları durumları fark edip harekete geçmelidir. Psikolojik destek almak, özgüveninizi yeniden kazanmanıza ve bu durumun duygusal yükünü hafifletmenize yardımcı olabilir.

Mobbing ve psikolojik şiddetle mücadelede uzman desteği almak süreci daha iyi yönetmekte size fayda sağlayacaktır.

Mobbing tam olarak nedir ve hangi durumlar mobbing olarak değerlendirilir?

Mobbing, iş yerinde bir çalışanın sistematik olarak aşağılanması, dışlanması veya baskıya maruz kalmasıdır. Sürekli eleştirilme, sosyal izolasyon, haksız iş yükü verilmesi veya alay edilme gibi davranışlar mobbing olarak değerlendirilir.

Mobbing ve psikolojik şiddet arasındaki fark nedir?

Mobbing genellikle iş yerinde görülen sistematik bir istismar biçimidir ve bireyin mesleki itibarını zayıflatmayı hedefler. Psikolojik şiddet ise iş yeri dışında da görülebilir ve bireyin duygusal ve zihinsel sağlığını zedelemeyi amaçlar.

Mobbingle karşılaştığımı düşünüyorsam ne yapmalıyım?

Mobbing yaşadığınızı düşünüyorsanız, durumu belgelendirin (e-postalar, notlar, tarih ve olay kayıtları), İnsan Kaynakları birimine veya yöneticinize bildirin ve gerekirse bir avukattan ya da psikologdan destek alın. Psikolojik şiddet ve mobbingle başa çıkmanın yollarını detaylı şekilde öğrenmek için buraya göz atabilirsiniz.