Psikiyatr ile Psikolog Arasındaki Fark Nedir?

İki uzman da ruh sağlığı ve hastalıkları alanında çalışmaktadır. Bu durum toplumumuzda psikiyatr ve psikoloğun karıştırılmasına ve bu iki uzmanlık alanı arasında ne fark olduğunun sorgulanmasına neden olmaktadır. Psikiyatr ve psikolog arasındaki en temel fark aldıkları eğitimdir. Psikiyatrlar tıp fakültesinde eğitim alırlar ve tıp fakültesinden mezun olurlar. Tıpta Uzmanlık Sınavı’na (TUS) girerek yeterli puanı alıp uzmanlıklarını psikiyatri alanında yaparlar. Yani psikiyatrlar, psikiyatri alanında uzmanlaşan uzman doktorlardır. Psikologlar ise lisans eğitimlerini psikoloji bölümünde tamamlarlar. Mezun olduktan sonra yüksek lisans yaparak uzman olurlar. Psikiyatrlar tıp fakültesi eğitimleri sırasında farmakoloji (ilaç tedavisi) eğitimi alırlar. Tedavilerinde de farmakolojik tedavi daha baskındır. Psikologlar ise dört yıllık lisans eğitimleri süresince farmakoloji eğitimi almazlar ve tedavileri daha çok konuşma üzerinedir. Yani psikologlar tedavilerinde genel olarak psikoterapiye yönelirken psikiyatrlar ise ilaç tedavisine yönelmektedirler. Bazı durumlarda bu iki uzman birlikte çalışabilir. Örneğin, bir psikolog eğer psikoterapi dışında ilaç tedavisinin de uygulanması gerektiğini düşünüyorsa danışanını psikiyatra yönlendirebilir. Aynı şekilde bir psikiyatr da ilaç tedavisinin psikoterapi ile birlikte yürütülmesi gerektiğini düşünüyorsa hastasını psikoloğa yönlendirebilir. 

Psikoloji, insanların ve hayvanların doğrudan veya dolaylı olarak gözlemlenebilen davranışlarını ve zihinsel süreçlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Psikolog ise üniversitelerin ilgili fakültelerinde (Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Fakültesi) psikoloji bölümünde dört yıllık lisans eğitimlerini tamamlamış kişilere denir. Psikologlar lisans eğitimlerini tamamladıktan sonra yönelmek istedikleri psikoloji alt alanını seçerek üzerinde uzmanlaşmak istedikleri alanda yüksek lisans yapabilirler. Klinik psikoloji yüksek lisansı, adli psikoloji yüksek lisansı, genel psikoloji yüksek lisansı, gelişim psikolojisi yüksek lisansı, endüstri ve örgüt psikolojisi yüksek lisansı gibi birçok psikoloji alt alanı bulunmaktadır. Ülkemizde klinik yüksek lisans yapmış bir psikolog psikoterapi uygulayabilmektedir. Çocuk ve ergenler için psikoterapi, yetişkinler için psikoterapi, aile ve evlilik terapisi gibi psikoterapi türleri bulunmaktadır. Klinik yüksek lisansı yapmış bir kişi bu alanlarda yetkin görülmektedir. Ancak kişi isterse bir alan üzerinde (örneğin, çocuk ve ergen psikoterapisi) kendini daha çok geliştirmeye devam edebilir. Yüksek lisans eğitimleri iki sene sürer. Psikologlar lisans eğitimleri boyunca teorik eğitim alırlar. Öğretim dönemlerinde ya da mesleklerini icra ederken teorik eğitim ya da süpervizyon gibi uygulamalı eğitimler almaya devam edebilirler. Bu eğitimler özel kurumlarda verilir. Psikologlar eğitim hayatları boyunca farmakoloji eğitimi almazlar. Psikologlar, danışanlarının bilişsel, duygusal, davranışsal ve psikolojik sorunlarını anlamak ve gelecekteki durumlarını yordamak (tahminde bulunmak) ve hafifletmek amacıyla teoriyi, uygulamayı ve bilimi birleştirerek kullanırlar. Psikoterapi, kişinin yaşadığı olumsuzlukları ortadan kaldırmak veya azaltmak amacıyla belli bir teorik anlayış ile belirli teknik ve yaklaşım kullanarak sistematik bir müdahaleyi içerir. Genel olarak bireysel psikoterapi uygulansa da çift, aile ve grup terapisi de yapılır. Psikologlar, danışanlarının psikolojik rahatsızlığını ve işlevsizliğini hafifletmeyi veya bunlar gibi olumsuz durumlardan korunmalarına yardım etmeyi, kişinin yaşam boyu zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimini desteklemeyi amaç edinmişlerdir. Psikolog danışmanlık, uygulama, değerlendirme, araştırma yapar; öğretir ve tedavi uygular. Öğüt vermez, yargılamaz, ön yargılı yaklaşmaz ve kınamaz. Bir psikolog her zaman tarafsız ve empatik olmalıdır. 

Psikiyatri bir tıp bilimidir. Ruhsal bozuklukların ve hastalıkların teşhisinin ardından tedavi planı yapılması, uygulanması ve önlenmesi ile uğraşır. Normal ve normal dışı davranış örüntülerini sınıflandırır (DSM-ICD). Psikiyatrlar önce altı senelik (İngilizce hazırlık varsa yedi sene) tıp fakültesi eğitimlerini tamamlamalıdırlar. Tıp fakültelerinde verilen bu eğitimde genelde az sayıda davranış psikolojisi ve klinik psikiyatri dersleri yani sıra eğitimin son yıllarında 2-6 haftalık stajlarda uygulamalı dersler verilmektedir. Psikiyatr olmak için tıp fakültesini bitirdikten sonra Tıpta Uzmanlık Sınavı’nda (TUS) başarılı olmalısınız. Sınavdan yeterli puan alındıktan sonra da asistanlık eğitimi veren bir hastanede en az dört yıllık bir eğitimi bitirmeniz gerekiyor. Eğitimler tamamlandığında artık ‘ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı’ diploması alınır. Bu uzmanlık eğitimi döneminde psikiyatri klinik ve polikliniklerin dışında zorunlu olarak yapılması gereken dönüşümler (rotasyonlar) şunlardır: 3 ay dahiliye, 6 ay çocuk psikiyatrisi, 4 ay nöroloji. Beş yıllık psikiyatri uzmanlık eğitiminde klinik psikiyatri alanında oldukça yeterli kuramsal ve uygulamalı bilgiler kazanılarak ve bir jüri önünde sınavdan geçilerek uzmanlık diploması alınmaktadır. Psikiyatri eğitiminde istenilen düzeye ulaşabilmek için gerekli koşullar Türkiye Psikiyatri Derneği Yeterlik Kurulunca ‘Çekirdek Eğitim Programı’ başlığı ile belirlenmiştir. Psikiyatrinin, çocuk ergen psikiyatrisi, yaşlı psikiyatrisi, adli psikiyatri gibi yan dalları da vardır. Psikiyatrinin başka hekimlik alanları ile ilişkilerine ağırlık veren konsültasyon-liyezon olarak bilinen çalışma düzeni giderek yaygınlık kazanmıştır. Ülkemizde ise ruh sağlığı ve hastalıkları anabilim dalında tek üst-uzmanlaşma alanı askeri psikiyatridir. Ülkemizde ruh sağlığı hizmeti vermeye çalışan iyi bir merkezde bu alanlarda yeterli eğitim görmüş görevliler bulunmaktadır. Bazı merkezlerde psikolog ve psikiyatrlar birlikte çalışmaktadırlar. Özel hastaneler ve devlet kurumlarında her iki ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı da bulunmaktadır.   

Psikolog Merkezi; psikolojik hizmetlere ihtiyaç duyanlar ile mesleki yeterliliğe sahip ruh sağlığı uzmanlarını bir araya getirmek üzere tasarlanmış bir web uygulamasıdır. Psikolog Merkezi, psikolojik hizmetlere ihtiyaç duyan bireyleri konumlarına göre en yakın psikologlarla buluşturarak yüz yüze terapi hizmeti sunmasının yanında, farklı konumlardaki psikologlarla online terapi aracılığı ile güven esaslı görüşme sağlayabilecekleri dijital bir platformdur. 

Psikolog Merkezi, psikoloji alanındaki hizmetlerin bir lüks değil ihtiyaç olduğu inancı ile, toplumdaki her bireyin ilgili hizmetlere ulaşması için gerekli altyapı ve farkındalığın oluşmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Konu ve konum odaklı bulunabilirlik sayesinde, psikolog ve danışanlar arasında bir iletişim köprüsü oluşturmak, Psikolog Merkezi’nin kuruluş misyonudur. Uygulama, kullanıcı dostu arayüzü ile uzmanlar için görünürlük ve danışanlar için hizmete erişebilirlik sağlayan saygın bir dijital elçi olmayı hedeflemektedir.