Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi Nedir?

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi yaklaşımı 1970’li yıllarda Kısa Süreli Aile Terapi Merkezi’nde çalışan Steve de Shazer, Insoo Kim Berg ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir. KSÇOT’nin temel amacı sorunu konuşmak yerine danışanı çözümleri konuşmaya yönlendirmektir. Böylece danışan yaşam akışını zorlayan nedenleri konuşmaktansa çözüm kısımlarını daha fazla konuşacak ve bu çözümlerin kendisinde nelerin değişeceğini daha çok fark edecektir. 

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi’nin üç temel varsayımı vardır. 

1- Bozulmadıysa tamir etme 

Danışanlar için sorun olmayan bir konuyu gündeme getirmek danışanların bu konuda zorlanmalarına neden olabilir. Terapi sürecinde tekrardan yeni kaygılar üretmektense çözümlere odaklanmak gerekir. 

2- Önce neyin işe yaradığını anla ve sonra onu daha çok yap 

Danışandan öykü alınırken terapist pek çok önemli bilgiye erişebilir. Terapist danışanın başarılarını ve başarabildiklerini dinleyerek danışanı bu başarıları tekrarlaması yönünde cesaretlendirmelidir. Daha önce yapılan ve başarılan bir durumla ilgili tekrardan ödev verilmesi danışanın cesaretini arttırmaktadır. Böylece danışanlara “neyin işe yaramadığı” değil “nelerin işe yaradığı” gösterilmiş olacaktır. Örneğin: bir yetişkin her zaman öfkelenmez, öfkesini kontrol ettiği zamanlar mutlaka vardır, kaygısını kontrol ettiği zamanlar mutlaka vardır. Böylece danışan “problemlerimin üstesinden gelebiliyorum” düşüncesini benimsemeye başlar. 

3- Eğer çalışmıyorsa tekrar etmeyin 

Evde cüzdanınızı ya da anahtarları telaşla aradığınız anlar mutlaka olmuştur. Bu nesneleri ararken mutfak tezgahına, montlarınızın cebine iyice baktınız ama bulamadınız. Tekrarda tezgaha bakmak ya da montları karıştırmak size ne kazandırabilir? Bu yüzden KSÇOT işe yaramayan şeylerin tekrar edilmemesi gerektiğini vurgular. Aramaya yeni yerlerle devam etmek gerekir. 

Çözüm Odaklı Terapi'nin (ÇOT) temel amacı, danışanların sorunlarını derinlemesine incelemek yerine, çözümlere odaklanmalarını sağlamaktır. Bu yaklaşım, geçmişteki olumsuz deneyimler üzerinde durmak yerine, danışanın güçlü yönlerini, kaynaklarını ve başarılarını kullanarak geleceğe yönelik olumlu değişimler yaratmasına yardımcı olur.

ÇOT'nin ana amaçları şunlardır:

• Çözüm İnşası: Danışanların kendi sorunları için pratik ve uygulanabilir çözümler geliştirmelerine yardımcı olmak. Terapist, danışanın kendi potansiyelini keşfetmesini ve daha önce işe yarayan stratejilerini fark etmesini sağlar.
• Küçük Adımlarla Büyük Değişim: Danışanları, ulaşılabilir küçük hedefler belirlemeye teşvik etmek. Bu küçük başarılar, zamanla daha büyük değişimlere yol açar ve danışanın motivasyonunu artırır.
• Güçlü Yönlere Odaklanma: Bireylerin sahip oldukları becerilere, yeteneklere ve kaynaklara dikkat çekmek. Bu sayede danışanlar, kendilerini yetersiz hissetmek yerine, sorunlarıyla başa çıkabilecek kapasitede olduklarını fark ederler.
• Umut ve Pozitiflik Yaratma: Danışanlarda değişimin mümkün olduğuna dair umut ve olumlu bir bakış açısı oluşturmak. Terapi süreci, danışanın geleceğe daha iyimser bakmasını sağlar.
• Geçmiş Yerine Geleceğe Yönelim: Geçmişteki sorunların nedenlerini analiz etmek yerine, gelecekte arzu edilen duruma ulaşmak için neyin farklı olması gerektiğine odaklanmak. Bu, danışanı aktif bir şekilde çözüm arayışına iter.
• İstisna Durumları Keşfetme: Sorunun yaşanmadığı veya daha az yoğun olduğu "istisna" durumları belirlemek. Bu istisnalar, danışanın zaten sahip olduğu çözüm stratejileri hakkında ipuçları verir.
• Hedef Odaklılık: Danışanlarla birlikte net, somut ve ölçülebilir hedefler belirlemek. Bu hedefler, terapi sürecinin ilerlemesini takip etmeye ve danışanın motivasyonunu korumaya yardımcı olur.

Özetle, Çözüm Odaklı Terapi, danışanların kendi içsel kaynaklarını kullanarak yaşamlarında olumlu değişiklikler yapmalarını sağlamayı amaçlayan, pratik ve umut verici bir yaklaşımdır.

Çözüm Odaklı Terapi (ÇOT), çocuklar ve ergenlerle çalışırken onların gelişimsel düzeylerine ve ihtiyaçlarına uygun olarak adapte edilir. Yetişkin terapisinden farklı olarak, çocuk ve ergen ÇOT'sinde oyun, çizim, hikayeler ve metaforlar gibi daha yaratıcı ve yaşlarına uygun teknikler kullanılır. Temel amaç yine aynıdır: sorunlar yerine çözümlere odaklanmak ve çocuğun/ergenin kendi güçlü yönlerini keşfetmesini sağlamak.

İşte çocuklara ve ergenlere ÇOT'nin nasıl uygulandığına dair temel yaklaşımlar:

1. İşbirliği ve Güven İlişkisi Kurma

Çocuklar ve ergenlerle terapide en önemli adımlardan biri, onlarla güçlü bir güven ilişkisi kurmaktır. Terapist, yargılamayan, destekleyici ve eğlenceli bir ortam yaratmaya çalışır. Özellikle ergenlerde, terapinin "zorunluluk" değil, "yardımcı bir araç" olduğunu hissettirmek önemlidir.

2. Çözüm Odaklı Dil Kullanımı

Terapist, çocuğun veya ergenin sorunları hakkında konuşmak yerine, istedikleri gelecek hakkında konuşmaya teşvik eder. Örneğin, "Ne sorun yaşıyorsun?" yerine, "Hayatında neyin farklı olmasını isterdin?" veya "İstediğin gibi olduğunda hayatın nasıl görünürdü?" gibi sorular sorulur.

3. "Mucize Soru" ve Ölçeklendirme Soruları

• Mucize Soru: Bu, ÇOT'nin temel taşlarından biridir. Çocuğa/ergene şöyle sorulabilir: "Diyelim ki bu gece sen uyurken bir mucize oldu ve tüm sorunların sihirli bir şekilde çözüldü. Sabah uyandığında, bu mucize olduğunu sana ne gösterirdi? Neler farklı olurdu? Annen/baban/öğretmenin bu mucizeyi nasıl fark ederdi?" Bu soru, çocuğun istediği geleceği somutlaştırmasına yardımcı olur.
• Ölçeklendirme Soruları: "0'dan 10'a kadar bir ölçekte, 10'un istediğin her şeyin yolunda olduğu anlamına geldiğini düşünürsek, şu an kaçtasın? Yarım puan bile ilerlediğini gösteren küçücük bir şey ne olabilir?" Bu tür sorular, ilerlemeyi ölçmeyi ve küçük başarıları fark etmeyi sağlar.

4. İstisna Durumlarını Keşfetme

Çocuğun/ergenin sorunu yaşamadığı veya daha az yoğun yaşadığı zamanlar (istisnalar) araştırılır. "Okulda kavga etmediğin zamanlarda ne yapıyorsun?" veya "Evde sinirlenmediğin o anlarda farklı olan neydi?" gibi sorularla, çocuğun zaten var olan çözüm stratejileri ortaya çıkarılır.

5. Yaratıcı ve Oyun Temelli Teknikler

• Oyun Terapisi: Özellikle küçük çocuklar için oyun, duyguları ifade etme ve sorunları çözme aracıdır. Oyunlar, resimler veya kuklalar aracılığıyla "istenen gelecek" canlandırılabilir.
• Çizim ve Sanat: Çocukların çizim yaparak veya hikayeler oluşturarak kendi çözümlerini görselleştirmeleri sağlanır.
• Metaforlar ve Hikayeler: Çocuğun anlayabileceği dilde metaforlar ve hikayeler kullanılarak mesajlar verilir. Örneğin, "Süper kahraman gücün olsaydı, bu zorluğun üstesinden nasıl gelirdin?" gibi.
• Sihirli Değnek Oyunu: Çocuğun sorunlarını çözmek için bir sihirli değneği olduğunu hayal etmesi istenir ve bu değnekle neleri değiştireceği sorulur.

6. Kaynakları ve Güçlü Yönleri Vurgulama

Terapist, çocuğun/ergenin güçlü yönlerini, başarılarını ve daha önce zorlukların üstesinden geldiği durumları sürekli olarak vurgular. Bu, çocuğun kendine olan güvenini artırır ve sorunlarla başa çıkma kapasitesini pekiştirir.

7. Ev Ödevleri ve Küçük Adımlar

Seanslar arasında, çocuğun/ergenin belirlediği küçük hedeflere yönelik "ev ödevleri" verilebilir. Bu, günlük yaşamda uygulamaya geçmeyi ve başarı hissini pekiştirmeyi sağlar. Örneğin, "Haftaya geldiğimizde, okulda bir arkadaşına bir iltifat ettiğini görmek istiyorum."

8. Aile Katılımı

Çocuk ve ergen terapilerinde ailenin katılımı çok önemlidir. Aile, çocuğun/ergenin ilerlemesini desteklemesi için bilgilendirilir ve yönlendirilir. Çözüm odaklı yaklaşım, ailenin de çocuğun güçlü yönlerine odaklanmasını ve küçük olumlu değişimleri fark etmesini teşvik eder.

Çözüm Odaklı Terapi, çocuk ve ergenlerin kendi içsel kaynaklarını harekete geçirerek, sorunlar karşısında daha yetkin ve umutlu olmalarına yardımcı olan pozitif ve etkili bir yaklaşımdır.

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi kaç seans sürer?

KSÇOT'nin seans sayısı değişkendir ancak adından da anlaşılacağı gibi kısa sürelidir. Genellikle 3 ila 10 seans arasında tamamlanır. Odak noktası hızlı ve etkili çözümler bulmak olduğundan, terapi süreci uzatılmaz.

Online Çözüm Odaklı Terapi yasal mı?

Evet, online terapiler yasal ve fiziksel terapi uygulamalarıyla aynı özelliklere sahipdir. Uzmanlar tarafından belirlenen etik kurallar çerçevesinde güvenle hizmet alabilirsiniz.

Online Çözüm Odaklı Terapi'nin zararları var mıdır?

Hayır, online çözüm odaklı terapinin bilinen herhangi bir fiziksel veya psikolojik zararı bulunmamaktadır. Güvenli ve etkili bir yöntemdir.

Online Çözüm Odaklı Terapi fiyatları neye göre değişir?

Online terapi fiyatları; hizmet alınan kurumun politikaları, terapinin süresi ve uygulanan teknikler gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir.