Spora başlama kararınızı yarıda bıraktığınız , kilo vermeyi ve sağlıklı beslenmeyi istediğiniz halde daha çok yediğiniz , yarınki sınava çalışmanız gerektiğini bildiğiniz halde kendinizi halsiz ve hasta ve depresif hissettiğiniz , yeni bir işe başlamak istediğiniz için başvurduğunuz işin mülakatına ” bir şekilde ” gitmediğiniz zamanlar oldu mu ? Cevabınız çoğunlukla ” evet ” ise kendinizi sabote ediyor olabilirsiniz.Performansımızı önemsediğimizde, ancak başarı olasılığımızdan şüphe duyduğumuz zamanlar , benliğimizi korumak amacıyla kendini sabote etme adı verilen bir davranış sergileyebiliyoruz. Bu davranış, özellikle yeni çabalar içine girdiğimizde ortaya çıkar .Oldukça sinsidir ve çoğu zaman asıl resmi görmemiz oldukça zor olabilir.Bazen kendimizi bilinçli bir şekilde sabote ederken ( Diyetteyken bol kalorili bir tatlı yemek gibi ) , bazen de bilinçsizce ( kaygılandığınız bir ödeve başlamak için sona güne kadar beklediyseniz ) sabote ederken bulabiliriz.Psikoloji literatüründe, ”’başarısızlık korkusu”, “mükemmeliyetçilik”, “risk almak” ve “hata yapmak” korkuları da, kendi kendini sabote etmek kavramı içinde değerlendiriliyor. Elliot ve Thrash isimli araştırmacıların şu saptamasına katılmamak olası değil. “Kişiler, hata yapma korkusu nedeniyle, çeşitli durumlara hazırlık yapmayı ertelemekte, olumsuz çıktılar oluşturarak, olası başarısızlık sonucu yaşayacakları utanç duygusundan benliklerini korumaya çalışmaktadırlar.Peki Neden kendimizi sabote ederiz ?Bireyler kendileri hakkında olumlu duygulara sahip olmayı, kendilerini yeterli hissetmeyi ve yaşamları ile ilgili başarı ya da başarısızlık olasılıklarına ilişkin önemli sonuçları kontrol edebilmeyi isterler . Kendini sabote etme davranışları bireylerin başarısızlıklarını dışsallaştırmalarına olanak sağladığı ve böylece benliklerini koruduğu için tercih edilen davranışlardır. Dolayısıyla, bireyin benliğini korumak için kendini sabote etme davranışına ihtiyaç duymamasını sağlamak, sabotajı önlemek için en uygun yardım yaklaşımlarından biri olmaktadır. Bu bağlamda, öz-yeterlilik, kendiliğin olumlu algılanması, öz-saygı gibi benlik ile ilişkili özellikler önem kazanmaktadır.Kendimizi sabote etme, çocukluğumuzdan itibaren kendiliğimize ve başarıya ilişkin geliştirdiğimiz olumsuz bilişsel yapılardan kaynağını almaktadır. Örneğin Çocuğa, akademik başarı gibi belirli görevlerdeki performansına dayalı olarak değerli olduğu duygusunun aşılanması çocuğun ebeveynlerine başarılı görünmek, onları mutlu etmek, onların dikkatini çekmek ve kendilik değerini korumak için kendini olduğundan daha yetenekli ve zeki gösterme çabası içine girmesine yol açabilmektedir. Zaman içinde bu eğilim kendini sabote etme davranışlarını ortaya çıkarmaktadır.Kendini sabote etme stratejilerinin kullanımındaki ana nedenlerden bir diğeri ise, hata yapma korkusudur. Hata yapma korkusu nedeniyle kişiler çeşitli durumlara hazırlık yapmayı ertelemekte, olumsuz çıktılar oluşturarak olası başarısızlık sonucu yaşayacakları utanç duygusundan benliklerini korumaktadırlar.Kendini sabote etme stratejisinin kullanımına neden olan etkenlerin bazıları isekaygı üzerine temellendirilmektedir. Özellikle yeterliği değerlendirmeye yönelik eylemlerin yapılacağı durumlarda birey başarılı olamama ya da yetersiz olma ihtimaline ilişkin bir kaygı yaşamaktadır. Birey, başarısız olabilme düşüncesine eşlik eden bu kaygıları giderebilmek için çeşitli arayışlar içerisine girmektedir. Ancak birey, arayış içerisine girdiği yöntemler arasından genellikle kendisini başarısız gösterme ihtimali olanları ortadan kaldırmayı tercih etmektedir.Peki kendimizi sabote ettiğimizi nasıl anlayabiliriz ?Öncelikle en yaygın davranışlardan biri ” Erteleme Davranışı ” ve ” Her yere geç kalma ” olarak karşımıza çıkar. Devamında ” Sorumluluklardan kaçma” , ” Hazırlık Eksikliği ” , ”Zorlandığında vazgeçmek ” , ” Girişken olmamak ” gibi davranışlar takip eder.Kendimizi sabote etmeyi nasıl durdurabiliriz ?Öncelikle “Kendi kendini sabotaj” eylemlerinden korunabilmek için öz yeterlilik kavramı, yani, insanın kendini pozitif algılaması; öz saygı gibi benlik ile ilişkili özelliklerin önemli olduğunu söyleyebiliriz. Öz yeterlilik algısının, çocukluk dönemlerinden itibaren geliştirilmesinde ebeveynler ve onlarla olan ilişkiler önem taşıyor. Benlik gelişiminde ebeveyn-çocuk etkileşiminin kalitesi, bireylerin gelecek dönemlerdeki yaşam kalitesini ve davranış şekillerini etkiliyor.Sabote edici düşüncelerinizi tanımlayın. Gün içinde sayısız düşünce zihnimizden gelir ve geçerler. Bazen hangi düşünce bizi olumsuz etkiliyor , hangi düşünce bizi baltalıyor farkında olmayabiliyoruz. Öncelikle bu düşünceler neler olabilir bir düşünelim. Bu tarz bir düşüncenin aklımızdan geçtiğini hissettiğimiz anda durun ve bu düşüncelerinizi gözden geçirin.İç ses diyologlarınızı değiştirin.Yeni bir serüvene atılırken kendimize söylediğimiz olumsuz sözler çok da işimize yaramaz. Kendinize acımasız davranmayın. Başkalarını gösterdiğiniz şefkati ve anlayışı kendinize gösterin. Her zaman aynı hayatları tekrarlamak zorunda değilsiniz…Kendinizi destekleyici davranışlar geliştirin.Kendinize söyleyeceğiniz pozitif şeyler neler ? Seçenekleriniz neler ? Hedeflerinize ulaşmanızı sağlayan birden fazla yol var mı ? Daha önceki başarılarınızı gözden geçirerek daha başarılı olmak için nasıl dersler çıkarabilirsiniz ?Sosyal Çevrenizi gözden geçirin.Sizi aşağı çeken insanlarla daha az , ilham veren kişilerle daha çok vakit geçirmeye çalışın. Çevrenizde size cesaret veren kişiler bulundurmaya çalışın.Hedeflerinizi belirleyin.Hedeflerinizi koyarken yeteneklerinizi doğru şekilde kullanabileceğiniz , gelişiminizi destekleyen hedefler belirleyin. Unutmayın , herkesin ritmi aynı değildir. Kendimizi tanımak hedef koymada önemli bir faktör. Asıl hedefinize ulaşmak için adımlarınızı günlük ve haftalık planlara bölmek hem gözünüzü korkutmayacak hem de hedefin ulaşılabilirliğine atıfta bulunmanıza yardımcı olacaktır. Her gün spor yapmak bugüne kadar sporu çok fazla aralıklarla ve belki hiç yapmamış biri için gerçeklikten uzak bir hedef olacaktır. Küçük adımlarla üç günde bir şeklinde bir planlama yapmak hedefinizin tamamından vazgeçmenizi engelleyecektir.Hangi durumlarda bir uzmana danışmalıyız?Kendine sabote davranışımız günlük işleyişimizi etkileyen, hedeflerimize erişmemizi engelleyen ve belirli kısır döngüler içinde kalmamıza yol açan duruma geldiğinde uzmana danışmak gerekir.Uzman Klinik Psikolog Zümrüt Yaren SERTKAYNAK :Özçetin, Y. S. Ü., & Hiçdurmaz, D. (2016). Kendini Sabote Etme ve Ruh Sağlığı Üzerine Etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 145-154.https://www.psychologytoday.com

Türk Dil Kurumu’nun tanımına göre sorumluluk,‘’kişinin kendi davranışlarının sonucunu üstlenmesi’’ olarak ifade edilmektedir. Yani kişi kendi eylemlerinin ortaya çıkardığı durum ile yüzleşebilmeli ve bu durumunun sonuçlarını kabul etmelidir. Bu tanımdan yola çıktığımız zaman ödevini yapmak istemeyen yatma saati gelmiş olmasına rağmen ödevini hala tamamlamamış olan bir çocuk karşısında aile üyeleri okula ödevini yapmadan gitmemiş olsun diye çocuğun yapması gereken ödevi söylene söylene de olsa yapmalı mı? ELBETTE Kİ HAYIR!Bunun yerine çocuğa yatma saatine kadar, yapması gereken bir ödevin olduğu hatırlatılmalı ve yapıp yapama tercihi ona bırakılmalıdır. Tercih çocuğa bırakılmalıdır ki okula gidip okulda ödevini yapmamış bir öğrenci olmanın sonuçları ile yüzleşebilsin ( DİKKAT: Kastedilen sonuçlar ağır bir ceza ya da öz-güven kırıcı bir konuşma kesinlikle olmamalıdır! )ve sorumluluk bilincini kazanabilsin.Çocuğa Sorumluluk Bilinci Kazandırmanın 7 Adımı !Çocuklara sorumluluk bilinci kazandırma sürecinde ne yapılmalı?,Ne yapılmamalı? Doğru olan ve yapılması gereken şeyler nedir?, Yanlış olan ve azaltılmasıve yapılmaması gereken şeyler nedir? şeklinde sorulara sizde sahipsenizve bu sorulara cevap arıyorsanız aşağıda yer alan 7 adımı lütfen dikkatlice okuyun ve uygulamaya gayret edin.1.Rol Model Olduğunuzu Unutmayın !Eğer evde sorumluluklarını yerine getirmeyen, sürekli bu sebepten tartışan bir anne-baba var ise o çocuk için sorumluluklarını öğrenme süreci daha uzun ve zor olabilir.Unutmayın ki çocuklar söylediklerinizden ziyade yaptıklarınızı yapma eğilimindedir. Çocuğunuza kitap okuma bilinci kazanması için ya da ödevlerini yapabilmesi için kitap okuması gerektiğini söylüyor ama siz hiç kitap okumuyorsanız ya da çocuğunuz sizi hiç kitap okurken görmüyorsa bu isteğinizi gerçekleştirmiyor olacaktır.Sizler çocukların en önemli rol modelleri olarak sorumluluk bilinci kazandırma sürecinde de onlara örnek oluyor olmalısınız.2.Tutarlı ve Kararlı Olun !Sorumluluk bilinci oluşturma sürecinde anne ve baba tutarlı olmalıdır ve aynı şekilde davranmalıdır. Ebeveynler arası tutarsızlık olursa çocuğun sorumluluklarını öğrenmesi süreci zedelenecektir. Örneğin, çocuğun okula giderken çantasını taşıması gerektiği, çantasının onun sorumluluğunda olduğu söylenmesine rağmen annesi ile okula gittiği zaman annesi onun yerine çantasını taşıyor ama baba ile okula gittiği zaman çantasını çocuk taşıyorsa çocuk için kafa karışıklığı oluşacak ve sorumluluklarını öğrenme süreci zedelenecektir.3.Telafi Eden Olmayın!Çocuklar istisnaları çok severler ve bir kez olsun yakaladıkları o istisnanın peşine düşüp tekrarlatmak için uğraşırlar. Eğer odasını toplaması kendi sorumluluğunda olan bir çocuğun odası eve misafiriniz gelecek diye çocuğun kendi odasını toplaması beklenmeden toplanmış olursa ya da misafirliğe gidilebilmesi için çocuğun ev ödevleri onun yerine hızlıca ebeveynleri tarafından yapılırsa çocuk bir açık kapı yakalamış olacaktır. Bu istisnalar küçük ve önemsiz gibi görünse de çocuklar için sorumluluk bilinci kazanımı açısından yıpratıcı hatalı davranışlar olarak görülmelidir.4.Aile Sohbet Günleri Yapın ve Plan Listesi Oluşturun !Aile sohbet günleri yapmalıdır ve bu sohbet zamanlarında hem sizin çocuğunuzdan beklentileriniz hem de onun sizden ebeveynleri olarak istekleri dile getirilmelidir. Aile içi işler için bir düzeni oluşturulmalıdır. Bu sohbet ortamları çocuklarınız için geliştirici, öğretici özgüven kazandırıcı, sevildiği ve önemsendiği hissinin kazanabilmesi için çok önemli olmanın yanında sorumluluk bilinci kazandırılması içinde destekleyici olan bir adımdır.5.Ev İşleri İçin Yaşına Uygun Sorumluluklar Verin !Aile sohbetlerinde oluşturduğunuz aile içi işler düzeninde çocuğunuza da yaşına uygun olan küçük küçük sorumluluklar veriyor olun. Örneğin, okula giden çocukları sabahları siz giydirmeyin, bırakın üstü başı tam olmasa da o giyinsin, yemeğini siz yedirmeyin bırakın o döküyor olsa da kendisi yesin. Daha büyük yaş için odasını siz toplamayın bırakın odasının düzeni ve sorumluluğu onun olsun, yemek hazırlarken yardım istemeyin, sorumluluğunda olduğunu önceden aile konuşmaları ile belirlediğiniz şeyleri yapmasını söyleyin. Tabakları götürmek, çatal, kaşık hazırlamak ve benzeri işler gibi.6.Teşvik Edin !Bireyin harekete geçebilmesi, başlayabilmesi,ilk adımı atabilmesi için o konuyu yapmaya dair güdüsünün olması gerekmektedir. Yani, ancak iç ya da dış motivasyona sahip olan birey harekete geçmektedir. Bu sebeple, çocuk ve ergenlerin sorumluluklarını alması, gereken harekete geçebilmesi için motive edilmeye, teşvike ihtiyacı bulunmaktadır. Bu bazen aile ile oynanacak bir oyun, bazen beraber izlenecek bir film, bir aferin sözcüğü ya da tebrik, sarılma, başını okşama, program listesi oluşturma ve uyulduğu takdirde bir ödül verilmesi ve benzeri şeyler olabilir. Ancak burada önemli olan ve dikkat edilmesi gerek husus teşvikin maddi değerden ziyade manevi değeri içeriyor olması ve zamanla azaltılarak artık bireyin sorumluluklarını içselleştirebilmesine olanak tanınabilmesidir.7.Sabırlı Olun !Yeni bir oluşum, öğrenme, farkındalık ve gelişim süreçlerinde en önemli olan şey SABIRLI OLMAKtır. Kimsenin elinde sihirli bir değneğinin olmadığı ve birden inanılmaz değişimleri gerçekleştiremeyeceği UNUTULMAMALIDIR. Tüm bu süreçler ekip işidir,tutarlılık ve sabır gerektirmektedir. Sabır ile gidilmeli ve hedeflenen yere varılabilmesi için koşulmadan adım adım ilerlenmesi gerektiği hatırlanmalıdır. Çocuğunuza yaşının üstesinde ve alışmadığı kadar çok sorumluluğu birden yüklemek ya da birden sorumluluk bilincine sahip olmasını beklemek yanlış olacaktır. Yavaş ama emin adımlar ile gidildiğinde varılması istenilen yere varmak çok daha olası ve güvenlidir. Lütfen sabrınızı kendinizden, çocuklarınızdan ve tüm canlılardan esirgemeyin.Eğer sizlerde ebeveyn olarak çocuklarınıza sorumluluk kazandırma sürecinde zorluk yaşıyorsanız ya da kendiniz için sorumluluk bilinci oluşturmak ile ilgili sorularınız bulunuyor ise benim ile buradan ya da psk.sahinfatmaizel@gmail.com adresi üzerinden iletişime geçebilir ve aklınızdaki soruları sorabilir ve danışmanlık hizmeti almak için randevu oluşturabilirsiniz. Sevgilerimle…FATMA İZEL ŞAHİNPSİKOLOG & AİLE DANIŞMANI

Sürekli ağlama isteği, duygusal bir tepki olarak ortaya çıkan ve kişinin yoğun bir üzüntü, çaresizlik veya acı hissettiği durumlarda ortaya çıkabilir. Bu duygusal tepki, stresli olaylar, kayıplar, travmatik deneyimler, ilişki sorunları, depresyon, anksiyete gibi birçok faktörden kaynaklanabilir. Sürekli ağlama isteğinin altında yatan nedenler ve nasıl geçebileceği konusunda bazı öneriler:Nedenleri Anlama: Sürekli ağlama isteğinin altında yatan nedenleri anlamak önemlidir. Stresli bir olay, kayıp, travmatik deneyim veya duygusal zorluklar, ağlama isteğinin tetikleyicileri olabilir.Duyguları İfade Etme: Ağlama, duyguları ifade etmenin doğal bir yolu olabilir. Bununla birlikte, sürekli ağlama isteği, duyguları işlemekte veya ifade etmekte zorlanmanın bir işareti olabilir. Duygularınızı ifade etmek için yazma, çizme, konuşma terapisi veya sanat terapisi gibi yöntemler kullanılabilir.Destek Almak: Sürekli ağlama isteği, depresyon, anksiyete veya diğer ruh sağlığı sorunlarının belirtisi olabilir. Bu nedenle, bir sağlık uzmanından yardım almak önemlidir. Bir terapist veya danışman, duygusal zorluklarla başa çıkma becerilerini geliştirmenize ve duygusal iyilik halinizi yeniden kazanmanıza yardımcı olabilir.Stres Yönetimi Teknikleri: Stres yönetimi teknikleri, duygusal dengeyi yeniden sağlamak için faydalı olabilir. Derin nefes egzersizleri, meditasyon, yoga veya gevşeme teknikleri gibi uygulamalar, stres seviyelerini azaltabilir ve duygusal dengenizi korumanıza yardımcı olabilir.Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı, duygusal iyilik halinizi destekleyebilir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, yeterli uyku almak ve sosyal destek ağınızı güçlendirmek, duygusal dayanıklılığınızı artırabilir.Olumlu Aktiviteler: Olumlu aktiviteler ve hobiler, duygusal iyilik halinizi artırabilir. Sevdiğiniz aktivitelere zaman ayırmak, keyif aldığınız şeylere odaklanmak ve duygusal olarak besleyici deneyimlere katılmak, sürekli ağlama isteğini azaltabilir.Kendine İyi Bakım: Kendinize iyi bakmak, duygusal sağlığınızı desteklemenin önemli bir parçasıdır. Kendinizi şımartmak, dinlenmek, kendinize nazik davranmak ve kendi ihtiyaçlarınıza öncelik vermek, duygusal iyilik halinizi artırabilir.Sürekli ağlama isteği, altta yatan nedenlerin anlaşılması ve uygun tedavi veya destek alınması ile genellikle azaltılabilir. Ancak, ciddi veya kronik ağlama isteği durumunda bir sağlık uzmanından yardım almak önemlidir.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .