1. Blog
  2. Stres Nedir?
13 Şubat, 2023

Stres Nedir?

Stresli bir durumla karşılaştığımızda vücudumuz her bir zaman aralığında farklı tepkiler verir. Örneğin bir doğum günü partisine gittiğinizi fakat sosyal anksiyetenizin olduğunu düşünün. Böyle bir durumda vücudunuz öncelikle alarm durumuna geçecektir. Alarm durumu, algılarınızın potansiyel stres kay

Stres Nedir?

Stres vücudumuzun beklenmeyen bir duruma karşı verdiği tepkidir. Dolayısıyla stres; stres kaynağı, stres tepkisi ve gerilimin bir araya gelmesi ile meydana gelir. Stres kaynağı, stres tepkisine neden olabilecek potansiyelde farklı türdeki günlük olaylardır. 

Stres ve Vücudumuzun Tepkisi

Stresli bir durumla karşılaştığımızda vücudumuz her bir zaman aralığında farklı tepkiler verir. Örneğin bir doğum günü partisine gittiğinizi fakat sosyal anksiyetenizin olduğunu düşünün. Böyle bir durumda vücudunuz öncelikle alarm durumuna geçecektir. Alarm durumu, algılarınızın potansiyel stres kaynaklarını bilinçli olarak fark etmesi sonucu vücudunuzun buna karşı gösterdiği fiziksel tepkilerdir. Daha sonra vücudunuz bu stres kaynağına karşı bir adaptasyon geliştirmeye çalışacaktır. İşte buna da vücudun stres kaynağına karşı direnç gösterme aşaması diyebiliriz. Şayet stres kaynağına uzun süre maruz kalırsanız vücudun adaptasyon için kullandığı enerji bir süre sonra yeterli gelmemeye başlayacaktır. Nihayetinde bu aşamaların sizi getirdiği nokta psikolojik problemlerin yanı sıra koroner kalp hastalıklarından ülsere kadar pek çok farklı tıbbi hastalıkların meydana gelmesi olacaktır. O halde daha kötü sonuçlara sebebiyet vermemesi için hem günlük hayatımızda baş etmemiz gereken stres kaynaklarını bilmeli ve buna göre bireysel müdahale yöntemlerimizi geliştirmeliyiz hem de stresin yanında var olan ya da olası psikolojik problemlerimizle daha etkin baş edebilmek için uzmanlardan psikolojik destek almayı ihmal etmemeliyiz. 

Stres ile ilgili destek alabileceğiniz bazı uzmanlarımız
Emre AYDOĞAN
Uzman Psikolog
Emre AYDOĞAN
Online 45 dk 500
Muhammed ALBAYRAK
Psikolog
Muhammed ALBAYRAK
Online 45 dk 750
Okan DOĞANER
Psikoterapist
Okan DOĞANER
Online 50 dk 650
Elif TÜTÜNCÜ
Psikoterapist
Elif TÜTÜNCÜ
Online 50 dk 850
Seval PEKER SAYIT
Psikolog
Seval PEKER SAYIT
Online 40 dk 700
Beyza UZUNÇAR
Uzman Klinik Psikolog
Beyza UZUNÇAR
Online 50 dk 600
İlayda ALTAN
Psikolog
İlayda ALTAN
Online 50 dk 500
Nilgün BÖLÜKBAŞI
Uzman Psikolog
Nilgün BÖLÜKBAŞI
Online 45 dk 700
Vahid ŞALÇİNİ
Psikolojik Danışman
Vahid ŞALÇİNİ
Online 40 dk 599
Ayşe ÖZKAN
Psikolog
Ayşe ÖZKAN
Online 45 dk 700

Stres Kaynakları

Günlük hayatımızda pek çok farklı bağlamda ve pek çok farklı türde stres kaynaklarına maruz kalabiliyoruz. Örneğin stresi tetikleyen çevresel etkenlere örnek verecek olursak yoğun gürültülü ortamlarda ya da aşırı sıcak veya soğuk yerlerde uzun süre kalmak diyebiliriz. Diğer taraftan depresyonda olmak veya benlik saygımızı zedeleyecek herhangi bir ortamda bulunmak da stresin psikolojik tetikleyicilerinden. Bunun yanında işsizlik veya sevdiğimiz birinin ölümü gibi olayları da stres kaynağı olması bakımından içinde yaşadığımız topluma ve sosyolojik sebeplere dayandırabiliriz. 

Stresin Fiziksel ve Psikolojik Etkileri

Peki hayatımızın bu denli içinde bulunan stresin vücudumuza etkileri nelerdir? Öncelikle stresin genel etkilerinden bahsedelim. Bunlar yorgunluk, sinirlilik, gece geç saatlere kadar ayakta kalmak ve uyuyamamak gibi aslında pek çoğumuzun yaşadığı olaylardır. Buna ek olarak stresin baş ağrısı, mide bulantısı, kas gerilmesi, diş gıcırdatma, cinsel dürtülerdeki değişim gibi pek çok fiziksel etkilerinin olduğunu da burada vurgulamalıyız. Ayrıca psikolojik açıdan stresin etkilerine baktığımızda da özellikle sinir ve kaygı hissi ile beraber aşırı üzgün ve depresif ruh halini görmekteyiz. Bu bağlamda ciddi bir motivasyon eksikliği ile gelen ağlama hissini de stresin psikolojik etkilerinden sadece birkaçı olarak sayabiliriz. 

Stresin Fizyolojik Etkileri

Bununla birlikte fizyolojik olarak da vücudumuz belli bir stres kaynağı ile karşılaştığında alarm durumuna geçtiği aşamada fark etseniz de etmeseniz de adaptasyon sağlayabilmek ve hayatta kalma şansını artırabilmek için pek çok sistemi harekete geçirir. Örneğin direnç gösterme aşamasında mücadele için kendisine gerekli olan enerjiyi sağlayabilme adına depolanmış halde bulunan yağ ve şekeri kana karıştırır. Buna ek olarak solunum sistemini daha etkin kullanabilmek için solunumu daha fazla oksijen tüketimine imkan tanıyacak sayıya getirir. Dolaşım sisteminden de bu noktada söz edilmelidir. Öyle ki stresli bir durumla karşılaştığınızda çoğu zaman kan basıncınızın birden attığını fark etmişsinizdir. Kalp atış hızıyla paralel olarak artan bir başka bölüm de kas gerilimidir. Nitekim adaptasyon esnasında olası bir fiziksel güç gerektiren aktivitenin varlığı gerekli olduğunda kasların daha etkin çalışması sağlanır. Sindirim sistemimiz ise normalde olduğundan çok daha yavaş çalışmaya başlar. Algılarımızın da etkili bir şekilde çalışabilmesi için duyumlarımızın gücü artar ve göz bebeklerimiz de aynı oranda büyür. Tüm bu değişimler bir stres kaynağı ile karşılaşan vücudun bu stres kaynağı ile mücadele etmeye karar verdiği noktada devreye girer. İşte buna Walter Cannon “savaş veya kaç tepkisi” adını vermiştir. 

Stresten Korunmak Mümkün mü?

Fakat bu noktada unutmamamız gereken çok önemli bir şey bulunmaktadır. O da tüm bu olumsuz sonuçları yaşamak zorunda olmayışımız. Özgür ve bilinçli varlıklar olarak kendimizi kontrol edebilmeyi ve davranışlarımızı her türden stresli durum karşısında ayarlayabilmeyi öğrenebiliriz. Hatırlayın! Stres kaynağını stres tepkisine neden olabilecek potansiyel durumlar şeklinde tanımlamıştık. Burada potansiyel kısmına vurgu yapmamızın sebebi her stres kaynağının ne olursa olsun stres tepkisine yol açması gibi bir durumun söz konusu olmayışıdır. Psikolojik destek alıp davranışlarımızı kontrol edebilmeyi öğrenmek günlük hayatta karşılaştığımız olayları, daha az stresli bir bakış açısıyla algılamamızı sağlayacaktır. Bu da yaşam kalitemizi artırmanın yanında bizi hem psikolojik hem tıbbi anlamda daha sağlıklı bireyler yapacaktır. 

  

Stres ve Bakış Açımız

  

Örneğin işten çıkartılan Ezgi ve Burcu’nun aynı olay karşısında sergilediği tutumu ve bakış açılarını ele alalım. Ezgi’nin yaşadığı bu olayı tam bir felaket olarak algıladığını düşünelim. Verdiği tepkiler muhtemelen şöyle olurdu: “Aileme ne diyeceğim, onların yüzüne nasıl bakarım, kiramı nasıl ödeyeceğim, sağlık sigortam da yok, ya hasta olursam ne yapacağım?” Burcu’nun ise bu olayı daha kolay atlatılabilir, herkesin başına gelebilecek türden bir durum olarak algıladığını düşünelim. Bu durumda Burcu’nun tepkisinin de şöyle olacağını düşünebiliriz: “İşten kovulmam gerçekten hoş bir durum değil, fakat hayatımın sonuna kadar çalışmak istediğim bir yer zaten değildi. Yaşadığım bu olay bana yapmaktan daha çok keyif alabileceğim bir iş bulma konusunda güç verdi. Artık ne olursa olsun daha çok çalışacağım. Bir işe ihtiyacım olduğunu biliyorum. O halde bir an önce beni mutlu edecek kariyer fırsatlarını değerlendirmeliyim.” 

Stres Kaynağı Her Zaman Stres Yaratır mı?

Stres kaynağını, psikolojik uyarılmaya sebep olabilen potansiyel olaylar şeklinde tanımlamıştık. Gördüğünüz üzere, Burcu da Ezgi de aynı olayı yaşamış ve aynı stres kaynağına maruz kalmış olmalarına rağmen verdikleri tepkiler birbirinden oldukça farklıdır. Bu durumda Ezgi başına gelen olayı stresli bir durum olarak algıladığı için yalnızca o stres yaşamıştır. Bu da Ezgi’nin olumsuz anlamda psikolojik olarak uyarılmasına sebep olmuştur. En nihayetinde de Ezgi hem psikolojik hem fiziksel anlamda bir gerilim yaşamıştır. Burcu ise bu durumu, hayatının sonraki aşamalarında daha güzel imkanlara kavuşabilmesi için bir fırsat olarak algılamıştır. Dolayısıyla olaylara farklı açılardan bakabilme ve düşüncelerini kontrol edebilme becerisi sayesinde strese neden olabilecek bu durumun hayatını olumsuz olarak etkilemesine izin vermemiştir. Bizler de kendi hayatlarımızda sıkça karşılaştığımız stres kaynaklarına tıpkı Burcu’nun baktığı gibi bakabilmeyi öğrenebiliriz. Bu da bizim davranışlarımızı olumlu yönde etkileyerek hayatımızın kalitesini artıracaktır. Verdiğimiz örnekte de görüldüğü üzere olayları algılayışlarımızdaki farklılıklar düşüncelerimizi oluşturmaktadır. Davranışlarımızı da düşüncelerimiz çerçevesinde şekillendirdiğimiz için bu noktada algılarımızın sağlıklı bir birey olma yolundaki önemi ortaya çıkmaktadır. O halde hem fiziksel hem psikolojik olarak hayat tatminimizi artırabilmek ve yaşantılarımızı sağlıklı düşünebilme ve sağlıklı davranabilme çerçevesinde inşa edebilmek için uzmanlardan düşüncelerimizi ve davranışlarımızı eğitecek becerileri öğrenebiliriz. 

Nurdan YAZICI UNAL
Uzman Psikolog
#stres #stresetkileri
Benzer Yazılar
Stresle Başa Çıkmada Kullanabileceğimiz Beceriler
#stres #stresyönetimi
06 Aralık, 2021
Stresle başa çıkabilmek için günlük hayatta karşılaştığımız olaylar ve çevremizdekilerin davranışlarını kontrol etmeye odaklanmak yerine öncelikle kendi tepkilerimize ve davranışlarımıza odaklanmalıyız. Bu noktada maruz kaldığımız stres kaynakları ile daha etkili bir şekilde başa çıkabilmemize yardı
Stresten Kaçınma ve Zaman Yönetimi
#stres #zamanyönetimi
06 Aralık, 2021
Şüphesiz her birimizin pek çok hayali ve hedefi var. Diğer taraftan çoğu zaman yapmak istediklerimiz şeylere zaman yetiremediğimiz konusunda şikayetçi olduğumuz da bir gerçek. Bu doğrultuda zaman yönetimi konusunda kendinizi başarısız hissettiğiniz pek çok an olmuştur. Şimdi tüm bu yaşadıklarınızı
Stres ve Beslenme Arasındaki İlişki
#stres #beslenme
17 Kasım, 2021
Maruz kaldığımız stres seviyesi ile beslenme şeklimiz ve yediğimiz gıdalar arasında bir ilişki olduğunu daha önce duydunuz mu? Eğer duymadıysanız şaşırabilirsiniz fakat uzmanlar belli besin maddelerinin strese benzeyen bir etkisi olabileceğini söylüyor!
Stresin olumlu hâli: Östres
#östres #stres
17 Kasım, 2021
Herhangi bir stres kaynağına maruz kalmanın baş ağrısı, mide bulantısı ve çeşitli hastalıklar gibi olumsuz sonuçlarını hepimiz deneyimlemişizdir. Peki stres kaynaklarının her zaman olumsuz sonuçlara sebep olmadığını söylesek ne derdiniz?
Stresli Bir Durumda Neden Ağzımız Kurur?
#stres #stresvesindirimsistemi
10 Kasım, 2021
Hepimiz hayatımızın bir döneminde birdenbire başımıza gelen stresli bir durum karşısında dona kaldığımız, ağzımız kuruduğu için konuşamadığımız, hatta yutkunmakta bile zorluk çektiğimiz anlar yaşamışızdır. Sizce stresin tüm bu süreçlerle nasıl bir ilişkisi olabilir?
Vücudumuz Stres Karşısında Hangi Hormonları Salgılar?
#stres #hormonlar
10 Kasım, 2021
Günlük yaşantımızda maruz kaldığımız stres kaynaklarının vücudumuzda meydana getirdiği fizyolojik değişimler ve hormonlar hakkında bilgi sahibi olmak stresli bir durum karşısında yaşadığımız değişimlerle ilgili farkındalığımızı artırması bakımından önemlidir.
Zihin ve Beden Arasındaki İletişim: Stres ve Bağışıklık Sistemimiz
#stres #zihiniletişimi
08 Kasım, 2021
Stresin kaslarımızdaki gerilimi arttırdığını, terleme hızımızı yükselttiğini, hızlı ve yüzeysel nefes alışımızı arttırdığını ve genel psikolojik durumumuzu kötü etkilediğini hepiniz duymuşsunuzdur. Peki stresin pek çok tıbbi hastalığın da sebebi olduğunu biliyor muydunuz? Stres bağışıklık sistemi...
Stresin Sinir Sistemimiz Üzerindeki Etkisi
#stres #sinirsistemi
08 Kasım, 2021
Hayatımızın pek çok anında maruz kaldığımız en temel durumlardan biri de strestir. Stresli olduğunuz zamanlarda verdiğiniz tepkileri hatırlayın. Kalp atışınız hızlanmıştı ve birdenbire daha çok şey düşünmeye başlamıştınız.
Stresle Başa Çıkmada Algılarımızın Önemi
#stres #stresvebeceriler
29 Ekim, 2021
Günlük hayatta karşılaştığımız pek çok stresli durumda, stres kaynakları ile başa çıkabilmek için öncelikle farkında olmadan bir değerlendirme yaparız. Bu değerlendirmede ilgili stres kaynağı ile başa çıkabilmek için sahip olmamız gereken kaynak ya da becerilerimizin neler olduğunu düşünürüz.
Stresle Başa Çıkmada Kullanabileceğimiz Beceriler
#stres #stresyönetimi
06 Aralık, 2021
Stresle başa çıkabilmek için günlük hayatta karşılaştığımız olaylar ve çevremizdekilerin davranışlarını kontrol etmeye odaklanmak yerine öncelikle kendi tepkilerimize ve davranışlarımıza odaklanmalıyız. Bu noktada maruz kaldığımız stres kaynakları ile daha etkili bir şekilde başa çıkabilmemize yardı
Stresten Kaçınma ve Zaman Yönetimi
#stres #zamanyönetimi
06 Aralık, 2021
Şüphesiz her birimizin pek çok hayali ve hedefi var. Diğer taraftan çoğu zaman yapmak istediklerimiz şeylere zaman yetiremediğimiz konusunda şikayetçi olduğumuz da bir gerçek. Bu doğrultuda zaman yönetimi konusunda kendinizi başarısız hissettiğiniz pek çok an olmuştur. Şimdi tüm bu yaşadıklarınızı
Stres ve Beslenme Arasındaki İlişki
#stres #beslenme
17 Kasım, 2021
Maruz kaldığımız stres seviyesi ile beslenme şeklimiz ve yediğimiz gıdalar arasında bir ilişki olduğunu daha önce duydunuz mu? Eğer duymadıysanız şaşırabilirsiniz fakat uzmanlar belli besin maddelerinin strese benzeyen bir etkisi olabileceğini söylüyor!
Stresin olumlu hâli: Östres
#östres #stres
17 Kasım, 2021
Herhangi bir stres kaynağına maruz kalmanın baş ağrısı, mide bulantısı ve çeşitli hastalıklar gibi olumsuz sonuçlarını hepimiz deneyimlemişizdir. Peki stres kaynaklarının her zaman olumsuz sonuçlara sebep olmadığını söylesek ne derdiniz?
Stresli Bir Durumda Neden Ağzımız Kurur?
#stres #stresvesindirimsistemi
10 Kasım, 2021
Hepimiz hayatımızın bir döneminde birdenbire başımıza gelen stresli bir durum karşısında dona kaldığımız, ağzımız kuruduğu için konuşamadığımız, hatta yutkunmakta bile zorluk çektiğimiz anlar yaşamışızdır. Sizce stresin tüm bu süreçlerle nasıl bir ilişkisi olabilir?
Vücudumuz Stres Karşısında Hangi Hormonları Salgılar?
#stres #hormonlar
10 Kasım, 2021
Günlük yaşantımızda maruz kaldığımız stres kaynaklarının vücudumuzda meydana getirdiği fizyolojik değişimler ve hormonlar hakkında bilgi sahibi olmak stresli bir durum karşısında yaşadığımız değişimlerle ilgili farkındalığımızı artırması bakımından önemlidir.
Zihin ve Beden Arasındaki İletişim: Stres ve Bağışıklık Sistemimiz
#stres #zihiniletişimi
08 Kasım, 2021
Stresin kaslarımızdaki gerilimi arttırdığını, terleme hızımızı yükselttiğini, hızlı ve yüzeysel nefes alışımızı arttırdığını ve genel psikolojik durumumuzu kötü etkilediğini hepiniz duymuşsunuzdur. Peki stresin pek çok tıbbi hastalığın da sebebi olduğunu biliyor muydunuz? Stres bağışıklık sistemi...
Stresin Sinir Sistemimiz Üzerindeki Etkisi
#stres #sinirsistemi
08 Kasım, 2021
Hayatımızın pek çok anında maruz kaldığımız en temel durumlardan biri de strestir. Stresli olduğunuz zamanlarda verdiğiniz tepkileri hatırlayın. Kalp atışınız hızlanmıştı ve birdenbire daha çok şey düşünmeye başlamıştınız.
Stresle Başa Çıkmada Algılarımızın Önemi
#stres #stresvebeceriler
29 Ekim, 2021
Günlük hayatta karşılaştığımız pek çok stresli durumda, stres kaynakları ile başa çıkabilmek için öncelikle farkında olmadan bir değerlendirme yaparız. Bu değerlendirmede ilgili stres kaynağı ile başa çıkabilmek için sahip olmamız gereken kaynak ya da becerilerimizin neler olduğunu düşünürüz.