Çocuğumun Mental Sağlığını Nasıl Destekleyebilirim?

Çocuğunuzun mental sağlığını korumaya çalışmak ve desteklemek, en az fiziksel sağlıklarını korumaya çalışmak kadar önemlidir. Yapılan araştırmaların ışığında görülüyor ki her beş çocuktan birinin mental bir sorunla baş etmeye çalışmak zorunda kaldığı tahmin ediliyor. Bu durumda ebeveynler çocuğumun mental sağlığını nasıl destekleyebilirim diye düşünüyor olabilirler. Ebeveynler çocuklarının mental sağlığını dest ekleyebilmek için öncelikle kendi mental sağlıklarını korumaları gerekiyor. Ebeveynlerin mental problem yaşadıkları anlarda psikolojik destek almaları çocuk için oldukça faydalı oluyor. Buna ek olarak çocuğun mental sağlığını desteklemek adına şu 5 adım ebeveynlere yol gösterici olabilir: 

Güven oluşturun: Güven duymak, ebeveyn ve çocuk arasında sağlıklı bir iletişim kurmanın en temel adımıdır. Çocuğun korktuğunda veya güvende hissetmek istediği zamanlarda ebeveynlerinin yanında olduğunu bilmesi ve hissetmesi, ilişkide güven duygusunun oluşmasını sağlıyor. 

Sağlıklı ilişkiler kurun: Oyun oynama ihtiyacı genelde sanılanın aksine yetişkinlerin de ihtiyacının olduğu bir ihtiyaçtır. Ebeveynlerin çocuklarına vakit ayırarak o süre zarfında birlikte oyun oynamaları, çocuğa kendini değerli hissettirmektedir.. Yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda sağlıklı oyun ortamı, çocukların depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklardan daha uzak bir hayatlarının olmasına yardımcı oluyor. Çocukların ebeveynleriyle olan ilişkilerinin yanı sıra, ailedeki diğer kardeşlerle/akrabalarla veya arkadaşlarıyla olan ilişkileri de çocuğun mental sağlığını etkilemektedir. Bu sebeple ebeveynlere çocuklarının sosyal çevrelerini de desteklemelerinin önemi hatırlatılabilir. 

Tutarlı olun: Çocuklar kurallara uymadıklarında ne ceza verileceği veya olumlu davranışlarının sonucunda ne kazanacakları konusunda belirli yaşlarda oldukça meraklı olabiliyorlar. Bu gibi durumlarda ebeveynlerinin, sınırlarını anlayabileceği şekilde çocuklarına belirtmesi ve tutarlı olması çocuğa oldukça yardımcı oluyor. Ebeveynler tarafından gösterilen tutarlı bir disiplin; çocukların duygularını kontrol etme becerilerinin gelişimini de desteklemektedir. 

Stresi yönetin: Stres hem çocukların hem de yetişkinlerin günlük yaşamlarında sıkça karşılaştıkları bir duygu olabiliyor. Çocukların stres yönetimini destekleyebilmek için ebeveynlerin çocukların rahatlamalarına yardımcı olabilecek ve streslerini azaltabilecek aktiviteleri çocuklarına anlatarak konuşmaları ve onları bu yönde teşvik etmeleri önerilebilir. 

Öz güven destekleyin: Çocukların öz güvenlerini fark edebilmeleri ve kendilerinin farkında olabilmeleri için üç temel nokta önem taşımaktadır. İlk olarak çocuğun sahip olduğu ve nasıl göründüğünü belirleyen özellikleri yerine, çocuğun başarmak için gösterdiği çabanın farkında olmak önemli oluyor. İkinci olarak ebeveynlerin çocuklarına özel alan sunması gerekiyor ki çocuklar bir şeyleri tek başına başarmanın tadını öğrenebilsinler. Çocukların öz güven gelişimlerini desteklemek için önemli olan noktalardan biri de sağlıklı içsel diyalog kurabilmeleri. Örneğin çocuk başarısız olduğunu dile getirdiğinde ebeveynlerin çocuğa yönelttiği 'Sana başarılı olmadığını düşündüren nedir?' gibi sorular sorması, çocuğun kendisi hakkında daha sağlıklı çıkarımlar yapmasına olanak sağlıyor. 

Çocuğun Mental Sağlığını Değerlendirme 

Çocuğun mental sağlığını değerlendirirken farklı açılardan risk faktörlerini ve koruyucu faktörlerini de değerlendirmeye almak gerekiyor . Çocukların mental sağlığını riske atan ve koruyucu/destekleyici görev gören bazı faktörler şunlardır: 

Aile İçinde 

Koruyucu Faktörler: Açık ve net beklentiler, sağlıklı sınırlar ve kurallar, stabil ve tahmin edilebilir ebeveynlik tutumları, güven verici tutumlar, destekleyici bir yapı. 

Risk Faktörleri: Boşanma, güvensiz bağlanma, ebeveyn-çocuk çatışması, istismar, ebeveynin psikolojik problemlerinin olması, ebeveynlerin kendi içinde çatışması. 

Okul ve Çevre İçinde 

Koruyucu Faktörler: Danışabilecek birine sahip olmak, akranlarla kurulan sağlıklı ilişkiler, okul içinde sosyal gelişimi destekleyen aktiviteler olması. 

Risk Faktörleri : Dışlanma, stresli olaylar, düşük sosyo-ekonomik düzey, zorbalığa maruz kalmak, zayıf akademik başarı 

Bireysel Düzeyde 

Koruyucu Faktörler: Yüksek öz güven, güçlü duygu düzenleme becerisi, sağlıklı baş etme mekanizmaları. 

Risk Faktörleri: Güvensiz bağlanma, düşük öz güven, utangaçlık, zayıf sosyal beceriler, yüksek kaygı seviyesi. 

●  İlk olarak çocuğun soru sorabileceği bir ortam sağlanmalıdır. Bu rahat ortamda çocukların aynı soruları tekrar tekrar sorabileceklerini bilmeleri önemldir. Sorular çocuğun yaşına uygun şekilde ve dürüstçe cevaplanmalıdır. Örneğin; Koronavirüsün yeni bir hastalık virüsü olduğu, hastalığın adının COVİD-19 olduğu, doktorların ve bilim insanlarının bununla ilgili bilgileri öğrenmeye çalıştıklarının devam ettiği, birçok kişinin hastalandığı ama çoğu insanın durumunun iyi olduğu, her “hasta” olan insanın korona olmayabileceğini, başka hastalıkların da olduğunu, çocukların nadiren hasta oldukları ve hasta olurlarsa da çok hafif geçirdikleri, ancak yine de hijyene dikkat edilmesinin tüm hastalıklar için önemli olduğu belirtilebilir. 

●  Çocuklara tutamayacağımız ve tutarsız sözler vermemek iyi olacaktır . 

●  Çocuğunuzla iletişim kurarken onların göz seviyesinde olmaya dikkat edebilirsiniz. 

●  Okul dönemi çocuklarında duyguların ifade edilebilmesi oldukça önemlidir. Ebeveynleri olarak çocuğunuza sık rastlanan duygusal tepkileri isimlendirme oyunları oynayabilir, bu duygular hakkında bilgiler verebilirsiniz, kendi deneyimlerinizi ve anılarınızı aktarabilirsiniz. 

●  Çocukların en çok ihtiyacı olan şey belki de kendilerini gerçekten dinleyen ve anlamaya çalışan bir ebeveyndir. 

Tüm bu öneriler ve bilgiler ışığında günümüzdeki stres faktörlerinin de çocukları yetişkinlerden de çok etkileyebileceğini unutmamak önemlidir. Çocukların mental sağlığını koruyabilmeleri için temelde geliştirmeleri gereken duygu kontrolü becerisi için ebeveynlerinin ve sosyal çevresinin oldukça önemli bir etkisi olsa da bazen tek başlarına ve ebeveynleri ile çözemedikleri ruhsal problemleri olabilir. Bu durumun ilerleme düzeyini ebeveynler fark edemezse çocuklarda belirli psikolojik hastalıklar ortaya çıkabilir. Bu raddeye gelmeden çocuklar için psikolog desteği almak çocukların mental sağlığını korumak için önemli olacağını unutmamak gerekir. Ayrıca yazının başında da bahsedilen ebeveynin çocuğuna mental desteği sunabilmesi için öncelikle kendi mental sağlığını sağlıklı seviyede tutabiliyor olması gerekir. 

Hem kendi ruhsal sağlığınız hem de çocuğunuzun mental sağlığı için psikologmerkezi.com üzerinden her zaman uzmanlarımız ile iletişime geçebilir, dilerseniz ücretsiz soru sorabilirsiniz.